<p>Η φωνή των διεστραμμένων ατόμων όταν μιλούν με το θύμα τους είναι ψυχρή, άχρωμη, επίπεδη, μονότονη. Είναι μια φωνή χωρίς συναισθήματα, που παγώνει, ανησυχεί, αφήνει να διαφανεί, µέσα από τα πιο ανώδυνα λόγια, η περιφρόνηση ή ο χλευασμός. Και µόνο o τόνος της φωνής εµπεριέχει, ακόµη και για τον ουδέτερο παρατηρητή, υπονοούμενα, µη εκπεφρασµέvεs µοµφες, καλυµµένες απειλές.</p>
<p>Όποιος έχει ήδη υπάρξει στόχος διεστραμμένου ατόµου αναγνωρίζει εξαρχής αυτό τον παγερό τόνο, που δηµιουργεί κλίμα επιφυλακής και πυροδοτεί το φόβο. Οι λέξεις δεν έχουν καμιά σηµασία, σηµασία έχει µόνο η απειλή. Τα παιδιά-θύµατα ηθικά διεστραµµένου γονέα περιγράφουν θαυµάσια την αλλαγή στον τόνο της φωνής του πριν από την επίθεση: «Καµιά φορά στο τραπέζι, ενώ µιλούσε γλυκά στις αδερφές μου, η φωνή του γινόταν άχρωµη, απότοµη. Καταλάβαινα αμέσως ότι ετοιµαζόταν να µου πει κάτι προσβλητικό».</p>
<p>Ακόµη και σε συγκρούσεις, ο θύτης δεν υψώνει τον τόνο της φωνής του, αφήνει τον άλλο να εκνευρίζεται μόνος του, πράγµα που τον αποσταθεροποιεί: «Τελικά, είσαι ένας υστερικός που τσιρίζει συνέχεια!».</p>
<p>Πολύ συχνά το διεστραμµένο άτοµο δεν κάνει τον κόπο να μιλήσει ή µάλλον µουρµουρίζει κάτι ενώ ο άλλος βρίσκεται στο άλλο δωμάτιο. Αυτό εξαναγκάζει τον άλλο να μετακινηθεί για v' ακούσει ή να του ζητήσει να επαναλάβει αυτό που είπε. Και τότε έρχεται αβασάνιστα η παρατήρηση ότι δεν ακούει όταν του μιλάνε.</p>
<p>Το μήνυμα του διεστραμµένου ατόµου είναι σκόπιµα αόριστο και ασαφές, για να συντηρήσει τη σύγχυση. Πετάει ένα «Δεν είπα ποτέ τέτοιο πράγμα» και αποφεύγει κάθε µοµφή. Περνάει μηνύματα χωρίς να εκτίθεται, χρησιμοποιώντας υπαινιγμούς.</p>
<p>Ο λόγος του είναι σκόπιμα αντιφατικός, χωρίς λογική συνέχεια.</p>
<p>Δεν ολοκληρώνει τις φράσεις του, τις αφήνει να αιωρούνται, πράγµα που αφήνει περιθώρια για οποιαδήποτε ερμηνεία και παρεξήγηση. Στέλνει δυσνόητα μηνύματα, τα οποία αρνείται να αποσαφηνίσει. Αυτή είναι η απάντηση του γαμπρού στην πεθερά του, όταν του ζητάει µια µικρή εξυπηρέτηση:</p>
<p>«Αδύνατον!</p>
<p>- Γιατί;</p>
<p>- Θα 'πρεπε να ξέρετε!</p>
<p>- Μα δεν καταλαβαίνω!</p>
<p>- E τότε, σκεφτείτε!»</p>
<p>Τα λόγια αυτά είναι επιθετικά αλλά λέγονται µε τρόπο φυσιολογικό, ήρεμο, σχεδόν χαλαρά. Η άλλη, που έχει αρχίσει να συγχύζεται, έχει την εντύπωση ότι αντιδρά. Με τέτοιους υπαινιγμούς, είναι λογικό να αναρωτηθεί ο άλλος τι κακό έχει πει ή έχει κάνει, να αισθανθεί ενοχές, ακόμη και να θυμώσει και να καβγαδίσει. Αυτή η τακτική του διεστραμμένου είναι συνήθως αποτελεσματική, γιατί ο άλλος δεν αποφεύγει τις ενοχές, εκτός αν είναι και ο ίδιος διεστραμμένος.</p>
<p>Οι αποσταθεροποιητικοί υπαινιγμοί δεν είναι ποτέ έκδηλοι. Αυτά είναι τα λόγια μιας μητέρας προς την κόρη της η οποία πασχίζει μάταια να αποκτήσει παιδί: «Για να σου πω, µε τα δικά µου παιδιά κάνω ό,τι νοµίζω εγώ. Εσύ να κάνεις ότι νοµίζεις µε τα δικά σου παιδιά!». Απλή παραδροµή, θα έλεγε κανείς, αν η φράση αυτή συνοδευόταν από αμηχανία, μεταμέλεια ή συγγνώμη. Πρόκειται όµως για ένα ακόµη χαστούκι, μεταξύ άλλων, που δίνεται µε απόλυτη ψυχρότητα.</p>
<p>Μια άλλη συνήθης μέθοδος των διεστραμμένων είναι να χρησιμοποιούν ένα τεχνικό, αφηρημένο. δογματικό λεξιλόγιο, προκειμένου να παρασύρουν τον άλλο σε προβληματισμούς που τον ξεπερνούν αλλά δεν τολμά να ζητήσει διευκρινίσεις, από φόβο μήπως θεωρηθεί ηλίθιος.</p>
<p>Αυτός ο ψυχρός και αμιγώς θεωρητικός λόγος έχει στόχο να εμποδίσει αυτόν που ακούει να σκεφτεί και, Εποµένως, να αντιδράσει. Το διεστραμμένο άτοµο, µιλώντας µε ύφος σοφο-λογιότατου, δίνει την εντύπωση ότι ξέρει, ακόµη και όταν λέει ανοησίες. Εντυπωσιάζει το ακροατήριό του µε την επιφανειακή πολυµάθειά του, χρησιµοποιεί τεχνικούς όρους, αδιαφορώντας αν είναι οι κατάλληλοι. «Με ζάλισε, δεν καταλαβαίνω γιατί δεν αντέδρασα!» θα πει ο άλλος αργότερα.</p>
<p>Αυτό που έχει σηµασία στο λόγο του διεστραµµένου ατόµου είναι η µορφή και όχι η ουσία, είναι το να δείχνει λόγιος, προκειµένου να επιβληθεί. «Εµφανίζεις την τυπική προβληματική των ευνουχιστικών γυναικών, που προβάλλουν την επιθυµία του φαλλού πάνω στους άντρες!» απαντά µε λόγιο ύφος ο σύζυγος στη γυναίκα του, που του ζήτησε απλώς να κουβεντιάσουν για τα προβλήματα της σχέσης τους.</p>
<p>Αυτές οι άγριες ψυχαναλυτικές ερµηνείες αποπροσανατολίζουν τον άλλο, ο οποίος σπάνια είναι σε θέση να απαντήσει και να ανατρέψει την κατάσταση προς όφελός του. Τα θύματα ισχυρίζονται συνήθως ότι τα ασυνάρτητα και παράλογα επιχειρήματα του θύτη είναι για γέλια, αλλά ότι όλη αυτή η κακοπιστία τα εξοργίζει.</p>
<p>Ένα άλλο διαστροφικό µέσο είναι ο χαρακτηρισμός των προθέσεων του άλλου ή η αποκάλυψη των κρυφών του σκέψεων, λες και είναι ποτέ δυνατό να ξέρει ο άλλος τι σκέφτεσαι εσύ καλύτερα από σένα τον ίδιο: «Ξέρω πολύ καλά ότι τους Τάδε τους σιχαίνεσαι και προσπαθείς να τους αποφύγεις!».</p>
<p> </p>
<p><em><strong>Απόσπασμα από το βιβλίο «Η Ηθική Παρενόχληση» της Marie-France Hirigoyen, μετάφραση Μαριλένα Γεωργιάδου. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Πατάκη για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.</strong></em></p>