Καρκίνος στο πάγκρεας: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Σήμερα στην Ευρώπη, ο παγκρεατικός καρκίνος είναι το τέταρτο αίτιο θανάτου από καρκίνο, και αν οι τάσεις που υπάρχουν συνεχιστούν, το 2020 θα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου.

Γράφει ο Χρήστος Δερβένης, Διευθυντής Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας – Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος του Metropolitan Hospital

Γι’ αυτό, η διεθνής κοινότητα δίνει μεγάλη σημασία στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και γιατρών, με στόχο την πρώιμη διάγνωση και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή του. Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν 60 οργανώσεις που δρουν στο πεδίο αυτό από 27 χώρες.

Τι είναι ο καρκίνος του παγκρέατος;

Το πάγκρεας βοηθάει τον οργανισμό να χρησιμοποιεί και να αποθηκεύει την ενέργεια της τροφής, παράγοντας ορμόνες που ελέγχουν το επίπεδο σακχάρου και ένζυμα για τη διάσπαση της τροφής και την πέψη. Ο καρκίνος εμφανίζεται όταν τα κύτταρα στο πάγκρεας αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας μία μάζα που ονομάζεται όγκος.

Τι τον προκαλεί;

Η αιτία εμφάνισης των περισσότερων περιπτώσεων είναι άγνωστη. Οι παράγοντες κινδύνου είναι: η ηλικία καθώς σε ποσοστό 90%, ο καρκίνος εμφανίζεται σε άτομα 55 ετών και άνω, το οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα, το αλκοόλ, η παχυσαρκία, η αυξημένη πρόσληψη λιπαρών, η ύπαρξη διαβήτη ή χρόνιας παγκρεατίτιδας. Προσβάλλονται εξίσου άνδρες και γυναίκες. Είναι μια νόσος της μέσης και μεγάλης ηλικίας, παρ΄ όλα αυτά, όλο και νεότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν την ασθένεια.

Πόσα άτομα πάσχουν από παγκρεατικό καρκίνο;

Ο παγκρεατικός καρκίνος είναι ο 12ος συνηθέστερος παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, είναι ο έβδομος πιο συχνός καρκίνος και το 4ο αίτιο θανάτου από καρκίνο. Στην Ε.Ε ετησίως, περίπου 12 άνδρες και 8 γυναίκες στους 100.000 διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο. Το 2016, διαγνώσθηκαν στην Ευρώπη 62.101 περιπτώσεις, ενώ 87.400 ασθενείς έχασαν ή θα χάσουν τη μάχη τους το 2017.

Πόσο σοβαρή είναι η νόσος;

Το 15 – 20% των περιπτώσεων είναι εγχειρήσιμο τη στιγμή της διάγνωσης. Η καθυστερημένη διάγνωση αποτελεί την κύρια αιτία της αδυναμίας ίασης. Έχει το χαμηλότερο ποσοστό επιβίωσης από όλους τους καρκίνους. Μόλις το 2-10% επιβιώνουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Λόγω της καθυστερημένης διάγνωσης, η μέση επιβίωση είναι 4 με 6 μήνες.

Η πιο πρώιμη διάγνωση θα μπορούσε να μειώσει τη θνησιμότητα της νόσου, ενώ εάν δεν ληφθούν μέτρα, έχει υπολογισθεί ότι ο παγκρεατικός καρκίνος θα είναι το 2ο αίτιο θανάτου από καρκίνο έως το 2020. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι με την έγκαιρη διάγνωση αλλά και με τη δυνατότητα προσφοράς ολοκληρωμένης φροντίδας και θεραπευτικών μεθόδων σε κέντρα εξειδικευμένα στην αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας η επιβίωση των ασθενών και η ποιότητα της ζωής τους αλλάζει ραγδαία προς το καλύτερο.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Στα πρώιμα στάδια, ο παγκρεατικός καρκίνος είναι δύσκολο να ανιχνευθεί, συνήθως δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι: ναυτία, σημεία/εμφάνιση ίκτερου, κατάθλιψη, πόνοι στην κοιλιακή χώρα και στη μέση της πλάτης, έναρξη διαβήτη μη σχετιζόμενου με αύξηση βάρους, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: διάρροια/ στεατόρροια, ανεξήγητη απώλεια βάρους.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Δεν υπάρχει μέθοδος έγκαιρης ανίχνευσης σε πρώιμο στάδιο. Η πρώιμη διάγνωση είναι καταλυτική: οι ασθενείς που διαγιγνώσκονται σε πρώιμο στάδιο και μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική αφαίρεση έχουν υψηλότερες πιθανότητες να επιβιώσουν 5 χρόνια και περισσότερα. Για τη διάγνωση χρησιμοποιούνται: απεικονιστικές εξετάσεις (δηλαδή αξονική τομογραφία CT και μαγνητική τομογραφία MRI), ενδοσκοπικός υπερηχογραφικός έλεγχος (EUS), λαπαροσκόπηση και βιοψία.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές;

Οι θεραπείες εξαρτώνται από το στάδιο του καρκίνου και το σημείο που εντοπίζεται ο όγκος. Εάν ο όγκος είναι μικρός, ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί και ο ασθενής είναι σε καλή φυσική κατάσταση, προτείνεται χειρουργική επέμβαση και αφαίρεση του όγκου.

Εάν ο όγκος είναι μη αφαιρέσιμος, δηλαδή ο καρκίνος είναι είτε προχωρημένος εντός και πέριξ του παγκρέατος είτε έχει εξαπλωθεί σε άλλα σημεία του σώματος, ο σκοπός της θεραπείας είναι η καλύτερη δυνατή ποιότητα ζωής. Η χημειοθεραπεία και συμπληρωματικά η ακτινοθεραπεία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να συρρικνωθεί ο όγκος και να επιβραδυνθεί η ανάπτυξή του, αλλά καμία από τις επιλογές δεν θα επιφέρει ίαση.

Νεότερες θεραπείες στοχεύουν σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων τα οποία αφορούν το 0,8% του συνόλου (MSI High). Η έρευνα έχει στραφεί στο συνδυασμό χημειοθεραπείας και νέων θεραπειών όπως οι ανοσοθεραπείες, Έτσι, η χημειοθεραπεία παραμένει η κύρια θεραπευτική επιλογή.

Σε ποια κέντρα πρέπει να αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του παγκρέατος;

Η χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο του παγκρέατος πρέπει να γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα από εξειδικευμένη ομάδα γιατρών.

Έχει αποδειχθεί διεθνώς ότι όταν η αντιμετώπιση γίνεται στα εξειδικευμένα αυτά κέντρα, τότε οι επιπλοκές και οι θάνατοι από μια τόσο δύσκολη επέμβαση είναι μικρότερη, αλλά και η επιβίωση των αρρώστων μετά τη θεραπεία είναι σημαντικά καλύτερη.

Στις αναπτυγμένες χώρες μόνο σε κέντρα εξειδίκευσης μπορούν να πραγματοποιούνται τέτοιες επεμβάσεις. Στην Ελλάδα υπάρχουν τέτοιες ομάδες που ασχολούνται με τη νόσο, οι οποίες οφείλουν να μετατραπούν σε κέντρα αριστείας και να είναι τα μόνα που θα αντιμετωπίζουν τη νόσο.

Χρήστος Δερβένης

Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Χειρουργικής Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος

Διευθυντής Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας – Χειρουργικής Ήπατος – Χοληφόρων – Παγκρέατος του Metropolitan Hospital

Σχετικά άρθρα