Η Αγριόπαπια
Του Χέντρικ Ίψεν

Στο Θεατρο Πορεία

Σκηνοθεσία
Δημήτρης Τάρλοου

Ο Ίψεν μιλάει για την ανάγκη του ηθικού κέντρου στον άνθρωπο και τη δύναμη της περιφέρειας που συχνά συγκλονίζει το ηθικό κέντρο, το εγκλωβίζει, το απομονώνει, δεν το αφήνει να κάνει ούτε μπροστά ούτε πίσω, δεν αφήνει τον άνθρωπο να ζήσει έχοντας ένα νόημα.
Ο Ίψεν έζησε όταν η Νορβηγία ήταν μεγάλη εμπορική ναυτική δύναμη άλλα υποανάπτυκτη, σε μια περίοδο όπου η μεσαία τάξη είχε αρχίσει να δημιουργείται και η αριστοκρατική τάξη υποχωρούσε. Γρήγορη ρυθμοί εκβιομηχάνισης, κοινωνικές μεταλλάξεις, δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες…

«Ο Ίψεν βίωσε όλη αυτή την κοινωνική εξέλιξη από τον επαναστατικό ρομαντισμό της μεσαίας τάξης μέχρι τον φιλόδοξο, ηρωικό, ατομικιστικό καπιταλισμό της εποχής που γνωρίζουμε σαν μονοπωλιακό καπιταλισμό και που επρόκειτο να καταλήξει σε έναν παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο οκτώ χρόνια μετά τον θάνατο του»…
Ο Ίψεν γράφει και πάσχει, εκκρεμεί μεταξύ νόμων, κανόνων, και ανομίας, μεταξύ κομφορμισμού και ατομικισμού, μεταξύ ιδεώδους και πεζής πραγματικότητας… Ο Ίψεν διερευνά το τίμημα της ελευθερίας, την ενοχή, το χρέος, την ευθύνη, το παρελθόν ως σημασία, την ψευδαίσθηση, τον φόβο, το ποσοστό δηλητηρίου που περιέχουν οι επιλογές μας, οι προκαταλήψεις και η συμμετοχή τους στην παρανόηση της πραγματικότητας… «Δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία χωρίς βλάβη, χωρίς καταπίεση, χωρίς το βάρος της ενοχής και των φόβων!»
Ο Ίψεν έχει μια εμμονή, να περιγράψει τι συνεπάγεται όταν ο άνθρωπος ζει μεταξύ του «τι κάνουμε» και του «τι λέγαμε ότι θα κάνουμε»!
Ο Ίψεν πιστεύει ότι και στις πιο υλιστικές κοινωνίες ο άνθρωπος έχει ανάγκη για να αντέξει, για να υπάρξει, τις μεταφυσικές αξίες!

Όλα αυτά συνθέτουν το νόημα του έργου του «η Αγριόπαπια»!
Στην Αγριόπαπια, του Ίψεν , οι πρωταγωνιστές βασανίζονται από τον ίδιο τους τον εαυτό, δεν μπορούν να απαλλαγούν από τον εαυτό τους, αυτοεγκλωβίζονται, αποτυγχάνουν συνεχώς να τα βρουν μέσα τους.
«Με όρους ψυχολογικούς αυτό συμβαίνει γιατί η επιθυμία είναι δεμένη στενά και ερωτευμένη με τον νόμο» Η επιθυμία όμως από μόνη της είναι νοσηρή.
«Το ιδεώδες κατά τον Ίψεν είναι πάντα δίκοπο μαχαίρι:μας εμπνέει και ταυτοχρόνως μας υπενθυμίζει με σαδισμό την αναπόφευκτη αποτυχία μας να είμαστε επαρκείς απέναντί του»!

Ο Ίψεν είναι ίσως ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς στην ιστορία του θεάτρου. Την Αγριόπαπιά που αγαπώ πολύ σαν θεατρικό έργο την έχω δει εντός και εκτός Ελλάδας αρκετές φορές… Υπάρχουν παραστάσεις που δεν θα ξεχάσω. Αυτό το ανέβασμα της Αγριόπαπιας είναι για μένα από τα καλύτερα που έχω δει… Μου αρέσει αυτό το σκηνοθετικό τέχνασμα που δοκιμάζει στις τελευταίες του σκηνοθεσίες ο Δημήτρης Τάρλοου, που αντιμετωπίζει τον θεατρικό χρόνο με όρους πραγματικού. Παράξενο αλλά στο πρώτο μέρος και αυτή την φορά, βυθίστηκα σε μια επιφανειακή ύπνωση, σαν να γυρνάς με χαρα ανείπωτη την πλάτη σου στα εγκυμονούντα προβλήματα, σαν να την έχεις γλυτώσει από τις συσσωρευμένες αντιφάσεις που διαφαίνονται αλλά δεν γίνονται εμφανείς, καθαρές… Υπνωτίστηκα από μια ισορροπία εύθραυστη αλλά τόσο ευχάριστη, προερχόμενη από το γεγονός ότι δεν δίνουν το παρόν τους τα χειρότερα που θα προέκυπταν, αν αφήναμε τους εαυτούς μας ελεύθερους, να πουν την αλήθεια τους, να «ξεράσουν» το παρελθόν τους, την αληθινή τους ιστορία, τις ενοχές που κουβαλάνε, τις αδιαλλαξίες που καθορίζουν τους θυμούς τους, τις αναγκαίες αποδοχές τους… Αυτό που βιώνω σωματικά στις τελευταίες παραστάσεις που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Τάρλοου, είναι ίσως το πιο σημαντικό και αυτής της τελευταίας θεατρικής εμπειρίας μου. Και στο δεύτερο μέρος όλα ανατρέπονται. Σιγά σιγά οι τοίχοι πέφτουν και από παντού ξεχειλίζει το «μέσα» των ηρώων. Όλα φανερώνονται, όλα στα μούτρα της πλατείας, τίποτα δεν μένει όρθιο, η ανομία σηκώνει την σημαία πάνω στο λόφο του νόμου!

Για μένα λοιπόν μια εξαιρετική σκηνοθεσία, με ηθοποιούς δασκαλεμένος να την υπηρετήσουν και την υπηρετούν. Όλοι οι ηθοποιοί ξεχώρισαν υπηρετώντας την σκηνοθετική ιδέα και το σύνολο… Το σκηνικό της Μανωλοπούλου ευρηματικό στην αρχή σχεδόν πεζό στην συνέχεια, σαν να έφτανε ένα εύρημα για να πει αυτό που ήθελε να πει. Μου άρεσε αρκετά η μουσική προσέγγιση της Nalyssa Green και η κίνηση της Κόκκαλη. Πάντα από ένα επίπεδο και πάνω ο Θέμις Πάνου, ο Περλέγκας εντός του ρόλου αλλά όχι στην καλύτερη στιγμή του, εξαιρετική η Άννα Μάσχα

Νομίζω ότι δεν πρέπει να στηριχθείτε σε πράγματα θετικά ή αρνητικά που φτάνουν στα αυτιά σας και να πάτε να δείτε θέατρο. Θα με θυμηθείτε.

Θανάσης Λάλας