Η έξαρση της εποχικής γρίπης και στην χώρα μας έθεσε τις υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας σε συνεγαρμό και, μετά από σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε, εκδόθηκαν οι εξής συμβουλές για την αποφυγή περισσότερων κορυσμάτων, ειδικά μεταξύ των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού.
Συγκεκριμένα:
– Άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου (χρόνια νοσήματα, ηλικία άνω των 60 ετών κ.τ.λ.) θα πρέπει να εμβολιαστούν ακόμη και τώρα, παρότι η συνιστώμενη περίοδος για τον εμβολιασμό είναι το φθινόπωρο κάθε έτους. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος προφύλαξης από τη γρίπη.
– Απαιτείται άμεση αναζήτηση ιατρικής εκτίμησης και έγκαιρης χορήγησης αντιικών, σύμφωνα με τις συστάσεις του γιατρού, α) σε ασθενείς που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και εμφανίζουν συμπτώματα γρίπης και β) σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα γρίπης.
– Είναι απαραίτητη η αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής, η κάλυψη του βήχα και του φτερνίσματος με χαρτομάντιλο, το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών (ιδιαίτερα μετά από επαφή με ασθενείς), η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η πλήρης ανάρρωση των ασθενών μέχρι την επάνοδο στις συνήθεις δραστηριότητές τους.
Η επιδημιολογική και εργαστηριακή επιτήρηση της γρίπης συνεχίζονται από το ΚΕΕΛΠΝΟ και τα εξειδικευμένα εργαστήρια της χώρας. Η γενική γραμματεία Δημόσιας Υγείας βρίσκεται σε επικοινωνία με όλους τους αρμόδιους φορείς για την αντιμετώπιση της αυξημένης νοσηρότητας και των νοσηλευτικών αναγκών.
Τι είναι η εποχική γρίπη
Η γρίπη είναι οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης και μεταδίδεται πολύ εύκολα από το ένα άτομο στο άλλο. Υπάρχουν 3 τύποι ιών της γρίπης Α, Β και C. Τον άνθρωπο προσβάλλουν κυρίως οι τύποι Α και Β. Για τον τύπο Α οι πρωτεΐνες στην επιφάνεια του ιού αιμαγλουτινίνη (Η) και νευραμινιδάση (Ν) καθορίζουν και τους υπο-οροτύπους του ιού.
Γράφει η Φωτεινή Ντζιώρα, Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Ο ιός της γρίπης μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως και πολύ σοβαρή νόσο. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι ξεπερνούν τη γρίπη χωρίς να παρουσιάσουν επιπλοκές, ορισμένοι όμως, όπως άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για σοβαρές επιπλοκές από τη γρίπη. Στην Ελλάδα εποχικές εξάρσεις γρίπης εμφανίζονται κατά τους χειμερινούς μήνες (από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο).
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να προστατευθεί κανείς από τη γρίπη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός, ο οποίος συστήνεται να γίνεται κατά τους μήνες Οκτώβριο – Νοέμβριο, κάθε χρόνο, αλλά μπορεί να συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου γρίπης. Οι ιοί της γρίπης αλλάζουν συνεχώς και για το λόγο αυτό η σύνθεση του εμβολίου αλλάζει κάθε χρόνο βασιζόμενη στα στελέχη του ιού που κυκλοφόρησαν την προηγούμενη περίοδο. Για την περίοδο 2017-2018 η σύνθεση του αντιγριπικού εμβολίου περιέχει τα εγκεκριμένα στελέχη του ιού, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Για τη φετινή περίοδο μπορεί να συνταγογραφείται οποιοδήποτε αντιγριπικό εμβόλιο του οποίου η σύνθεση περιέχει τα εγκεκριμένα στελέχη (που διαθέτουν άδεια κυκλοφορίας) από τον Ελληνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Δεν έχουν καταγραφεί σοβαρές συστηματικές παρενέργειες του αντιγριπικού εμβολίου με βάση διεθνή στοιχεία φαρμακοεπαγρύπνησης.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ) κατά την εβδομάδα 4/2018 (22–28 Ιανουαρίου 2018) στα Εθνικά Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης (Τμήμα Ιολογίας, Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, και Β’ Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ.) και στο Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.), ελέγχθηκαν για ιούς γρίπης συνολικά 120 κλινικά δείγματα. Τα 25 (20,8%) εξ΄ αυτών ήταν θετικά για ιούς γρίπης και συγκεκριμένα τα 3 (12%) ήταν τύπου Α και τα 22 (88%) ήταν τύπου Β. Τα 2 στελέχη τύπου Α υποτυποποιήθηκαν και τα δύο ανήκαν στον υπότυπο Α(Η1Ν1)pdm09.
Η χώρα μας επομένως παραμένει σε περίοδο αυξημένης δραστηριότητας της γρίπης με επικρατούντες υποτύπους μέχρι τώρα τον Β και τον A (H1N1)pdm09. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία καταγράφηκαν και σοβαρά κρούσματα εργαστηριακά επιβεβαιωμένα που χρειάστηκαν νοσηλεία στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) σε ασθενείς που στην πλειονότητα παρά τις επανειλημμένες συστάσεις των ιατρών τους δεν είχαν εμβολιαστεί για τον ιό της γρίπης. Η επιτήρηση της γρίπης για την περίοδο 2017 – 2018 σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και στην Ελλάδα αναμένεται να ολοκληρωθεί το Μαϊο του 2018.
Τα συμπτώματα είναι μη ειδικά και συνήθως περιλαμβάνουν τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω:
- Υψηλό πυρετό (πάνω από 38οC)
- Βήχα
- Πονόλαιμο
- Μυαλγία
- Κεφαλαλγία
- Ρινική καταρροή
- Δύσπνοια
- Σπάνια εμετό και/ή διάρροια
Όσοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για τη γρίπη. Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης.
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός συνιστάται σε όλα τα άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 6 μηνών (εφόσον το επιθυμούν) αλλά έχει ιδιαίτερη σημασία σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός για τους ενήλικες περιλαμβάνει 1 μόνο δόση του εμβολίου, όπως επισημαίνεται και στις επίσημες οδηγίες του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Μελέτες δεν έχουν δείξει πλεονέκτημα στην ανοσία από την επαναληπτική δόση.
Οι ομάδες αυξημένου κινδύνου είναι οι εξής:
– Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
– Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
- Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
- Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές
- Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας).
- Μεταμόσχευση οργάνων
- Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
- Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
- Χρόνια νεφροπάθεια
- Νευρομυϊκά νοσήματα
– Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης
– Λεχωίδες
– Θηλάζουσες
– Άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος(BMI) μεγαλύτερης των 40 kg/m2
– Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. νόσος Kawasaki, ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό ο κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπηΆτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη.
– Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές γυμνασίων-λυκείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.)
– Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι).
– Επαγγελματίες όπως πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, κτηνίατροι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πουλερικά (ιδιαίτερα για κάποιους συγκεκριμένους υπο-οροτύπους του ιού της γρίπης).
Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι τα αντιβιοτικά δεν έχουν θέση στη θεραπεία των ασθενών με γρίπη και τα χρησιμοποιούμε μόνο αν υπάρχουν επιπλοκές, όπως για παράδειγμα μια λοίμωξη από μικρόβια.
Στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν και υπάρχει το ενδεχόμενο επιπλοκής με μικροβιακή λοίμωξη συνιστάται η έγκαιρη μετάβαση σε μονάδες υγείας προκειμένου να τεθεί η διάγνωση και να δοθεί εξατομικευμένη συμβουλή για το κατάλληλο αντιμικροβιακό, αν απαιτείται, με συνυπολογισμό των παραγόντων από το ατομικό και ιατρικό ιστορικό του κάθε ασθενούς ξεχωριστά.
Κατά την περίοδο αυξημένης κυκλοφορίας του ιού της γρίπης ίσως να απαιτηθεί χορήγηση αντι-ιϊκών φαρμάκων σε ασθενείς με σοβαρή συμπτωματολογία, κυρίως στα άτομα με παράγοντες κινδύνου για επιπλοκές από τη γρίπη, ανεξαρτήτως του ιστορικού εμβολιασμού, χωρίς να είναι αναγκαία η εργαστηριακή επιβεβαίωση της γρίπης.
Κατά τη διάρκεια της εποχής της γρίπης κυκλοφορούν και άλλοι ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό και προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με αυτά της γρίπης. Οι ρινοϊοί είναι η κύρια αιτία του κοινού κρυολογήματος.
Τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο ελαφρά από αυτά της γρίπης (καταρροή, φτάρνισμα, πονόλαιμος), διαρκούν λιγότερο, ενώ σπάνια συμβαίνουν επιπλοκές. Για το κοινό κρυολόγημα δεν υπάρχει εμβόλιο αλλά η εφαρμογή των γενικών μέτρων υγιεινής προλαμβάνει τη μετάδοση από άτομο σε άτομο.
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τη μετάδοση των ιών της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος.
Το πιο σημαντικό βήμα για την αποτελεσματική προφύλαξη μετάδοσης ιών του αναπνευστικού είναι το καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό ή καθαρισμοί τους με διαλύματα που περιέχουν αλκοόλ ή με υγρά αλκοολούχα μαντιλάκια μιας χρήσης. Αυτονόητο είναι βέβαια ότι η καλή φυσική κατάσταση, που προϋποθέτει καλό ύπνο, σωστή διατροφή, λήψη άφθονων υγρών, τακτική άσκηση και μείωση του στρες, ισχυροποιεί τον οργανισμό μας έναντι των λοιμώξεων. Αν κάποιος νοσεί και έχει συμπτώματα φτερνίσματος ή βήχα καλό θα ήταν να καλύπτει το στόμα και τη μύτη με χαρτομάντιλο το οποίο και θα πετά αμέσως μετά στα σκουπίδια ή τουλάχιστον να φταρνίζεται στον αγκώνα και όχι στις παλάμες καθώς έτσι μειώνεται η πιθανότητα να μεταφέρει με τα χέρια τον ιό στα αντικείμενα γύρω του ή σε άλλους ανθρώπους. Όσοι νοσήσουν πρέπει να ενημερώνουν για τα συμπτώματα και να μένουν σε απόσταση από τους άλλους για να αποφύγουν περαιτέρω μετάδοση του ιού. Η ανάπαυση, τα αντιπυρετικά και η επαρκής ενυδάτωση μπορούν να ανακουφίσουν από τα συνήθη συμπτώματα της γρίπης.
Φωτεινή Ντζιώρα
Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος
Επιμελήτρια ΕΣΥ-Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΓΝΑ “ΛΑΪΚΟ”
