Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών: Ποια εξέταση είναι και τι ακριβώς δείχνει

Η τάση συγκόλλησης των ερυθρών αιμοσφαιρίων μεταξύ τους ελέγχεται με την μέτρηση της ταχύτητας καθίζησης αυτών στο πλάσμα (ΤΚΕ). Καθίζηση παρατηρείται όταν τα ερυθροκύτταρα συγκολλώνται ή αθροίζονται σε μορφή στήλης. Αυτές οι μεταβολές σχετίζονται με αλλαγές στις πρωτεΐνες του πλάσματος.

Γράφει ο Σωτήριος Σαχανάς, Αιματολόγος

Ένας βαθμολογημένος από 0 έως 200 γυάλινος σωλήνας διαμέτρου 2mm πληρούται με αίμα που πάρθηκε με αντιπηκτικό και αφήνεται σε κατακόρυφη θέση για μία ώρα σε θερμοκρασία δωματίου. Στο διάστημα αυτό τα ερυθροκύτταρα καθιζάνουν στον σωλήνα με ταχύτητα τόσο μεγαλύτερη όσο περισσότερες και μεγαλύτερες είναι οι ερυθροκυτταρικές αθροίσεις που σχηματίζονται με την συγκόλλησή της.

Τα ερυθροκύτταρα έτσι αποχωρίζονται τελικώς από το πλάσμα και τα λοιπά έμμορφα συστατικά και σχηματίζουν την δική τους στήλη, η άνω επιφάνεια της οποίας αντιστοιχεί στην ΤΚΕ.

Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν φυσιολογικά την τιμή της ΤΚΕ σχετίζονται είτε με τα ερυθροκύτταρα είτε με τις πρωτεΐνες του πλάσματος. Στην πρώτη περίπτωση, ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων μπορεί να μεταβάλλει την τιμή της ΤΚΕ είτε προς τα πάνω, όπως στην αναιμία, είτε προς τα κάτω, όπως σε περιπτώσεις αύξησης του αιματοκρίτη (π.χ. πολυερυθραιμία). Ακόμη και το σχήμα των ερυθρών, όπως π.χ. σε περιπτώσεις  παρουσίας σφαιροκυττάρων ή δρεπανοκυττάρων που δεν καθιζάνουν εύκολα, επηρεάζουν την τιμή της ΤΚΕ.

Στην δεύτερη περίπτωση (παράγοντες πλάσματος) μία αύξηση των α- ή γ- σφαιρινών, οδηγεί σε αύξηση της ΤΚΕ. Αύξηση των γ-σφαιρινών μπορεί να παρατηρηθεί σε ποικίλλες καταστάσεις όπως στην κίρρωση ή σε αιματολογικές παθήσεις (π.χ. πολλαπλούν μυέλωμα).  Οι φυσιολογικές τιμές της ΤΚΕ στους άνδρες είναι μικρότερη από 10mm των πρώτη ώρα και μικρότερη από 12 mm την δεύτερη ώρα και στις γυναίκες μικρότερη από 12mm την πρώτη ώρα και μικρότερη από 16mm την δεύτερη ώρα. Ωστόσο, κυρίως λαμβάνεται υπόψη το αποτέλεσμα της τιμής της πρώτης ώρας και συνήθως θεωρούμε αύξηση της τιμής της ΤΚΕ όταν αυτή υπερβαίνει τα 20mm την πρώτη ώρα.

Φυσιολογικές αυξήσεις σχετίζονται με την ηλικία (χαμηλή ΤΚΕ στα νεογνά και τα βρέφη και αύξηση στα ηλικιωμένα άτομα), την κύηση (αύξηση κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης έως και 50mm την πρώτη ώρα), ενώ συχνά αιτίες λάθους αποτελούν διάφορα τεχνικά σφάλματα όπως η μη κάθετη τοποθέτηση του σωλήνα, η αυξημένη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, η καθυστερημένη τέλεση της εξέτασης, λάθη στην αιμοληψία (όπως π.χ. η ανεπαρκής ποσότητα)  ή η λήψη ασπιρίνης.

Η αιτιολογική διερεύνηση μιας αύξησης της ΤΚΕ πρέπει να βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, στην κλινική εξέταση και στον ενδεδειγμένο εργαστηριακό έλεγχο που πρέπει να περιλαμβάνει οπωσδήποτε γενική αίματος και ηλεκτροφόρηση λευκωμάτων ορού.

Συχνότερη αιτία αύξησης της ΤΚΕ αποτελούν οι οξείες και χρόνιες λοιμώξεις (π.χ. βακτηριακές, φυματίωση, ενδοκαρδίτιδα), τα φλεγμονώδη νοσήματα (π.χ. ρευματικές παθήσεις) και οι κακοήθειες (διάφορα νεοπλάσματα, αιματολογικές παθήσεις, όπως το πολλαπλούν μυέλωμα).

Πολύ μεγάλες αυξήσεις της ΤΚΕ με τριψήφια τιμή, παρατηρούνται συνηθέστερα σε κακοήθειες και φλεγμονώδη νοσήματα.

Πηγές:

MALCOLM L. BRIGDEN, M.D., B.C. Am Fam Physician. 1999 ;60:1443-1450.

AΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. Γ.Α. ΠΑΓΚΑΛΗΣ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ, 2008

Σαχανάς Σωτήριος

Αιματολόγος

Δρ. Παν. Αθηνών

Επιμελήτης Αιματολογικής Κλινικής Ιατρικού Ψυχικού

Ιατρείο: Λ.Πεντέλης 7 & Παπάγου 3, Χαλάνδρι

ΤΗΛ: 6974390445-2106850202

email:[email protected]

Σχετικά άρθρα