Μία από τις φοιτήτριες μου στο Χάρβαρντ ήρθε να μου μιλήσει αφού της είχε γίνει πρόταση εργασίας από μια συμβουλευτική εταιρεία μεγάλου κύρους.

Κείμενο του καθηγητή του Χάρβαρντ Tal Ben – Shahar

Μου είπε ότι δεν ενδιαφερόταν για τη δουλειά που θα έκανε, αλλά ένιωθε πως δεν μπορούσε να απορρίψει αυτή την ευκαιρία. Είχε προσφορές και από πολλές άλλες εταιρείες, κάποιες για δουλειές που θα χαιρόταν πολύ περισσότερο, αλλά καμία που να την «τακτοποιούσε οικονομικά» όσο αυτή. Με ρώτησε σε ποια φάση της ζωής -σε ποια ηλικία- θα μπορούσε να πάψει να σκέφτεται για το μέλλον και να αρχίσει να είναι ευτυχισμένη.

Δε δέχτηκα την ερώτησή της με την απόλυτη «αυτή ή την άλλη» προσέγγιση στην ευτυχία. Της είπα ότι, αντί να ρωτά «Θα έπρεπε να είμαι ευτυχισμένη τώρα ή στο μέλλον;» θα έπρεπε να ρωτά: «Πώς μπορώ να είμαι ευτυχισμένη και τώρα και στο μέλλον;».

Αν και μερικές φορές τα άμεσα με τα μελλοντικά οφέλη πιθανόν να συγκρούονται -γιατί μπορεί μερικές καταστάσεις να απαιτούν να παραιτηθούμε από το ένα για χάρη του άλλου-, είναι δυνατόν να απολαμβάνουμε και τα δύο για πολύ καιρό. Οι μαθητές που πραγματικά αγαπούν τη μάθηση, για παράδειγμα, αποκομίζουν άμεσα οφέλη από την ευχαρίστηση που νιώθουν όταν ανακαλύπτουν νέες ιδέες και μελλοντικά οφέλη από τους τρόπους με τους οποίους αυτές οι ιδέες θα τους προετοιμάσουν για τις καριέρες τους. Στις ρομαντικές σχέσεις, μερικά ζευγάρια απολαμβάνουν τον χρόνο που περνούν μαζί και βοηθά ο ένας τον άλλο να ωριμάσει και να εξελιχτεί. Αυτοί που δουλεύουν για κάτι που αγαπούν -είτε στον επιχειρηματικό τομέα είτε στην ιατρική είτε στην τέχνη- μπορούν να προοδεύσουν στην καριέρα τους απολαμβάνοντας συγχρόνως και το ταξίδι.

Το να περιμένουμε όμως διαρκή ευτυχία είναι σαν να προγραμματιζόμαστε για αποτυχία και απογοήτευση. Δεν είναι δυνατόν όλα όσα κάνουμε να μας παρέχουν και άμεσο και μελλοντικό όφελος. Μερικές φορές αξίζει να απέχουμε από το άμεσο όφελος για ένα μεγαλύτερο μελλοντικό κέρδος, και σε κάθε ζωή είναι αναπόφευκτη κάποια άχαρη δουλειά. Το διάβασμα στις εξετάσεις, η αποταμίευση για το μέλλον ή η θέση του ειδικευόμενου που απαιτεί ατελείωτες ώρες εργασίας είναι συχνά δυσάρεστα, αλλά μπορούν να μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε μακροχρόνια ευτυχία. Το κλειδί είναι να έχουμε στο μυαλό, ακόμα και όταν αφήνουμε ένα άμεσο κέρδος για κάποιο μεγαλύτερο μελλοντικό, ότι σκοπός είναι να περάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο ασχολούμενοι με δραστηριότητες που παρέχουν τόσο άμεσο όσο και μελλοντικό όφελος.

Το να ζούμε μία στο τόσο σαν ηδονιστές έχει και αυτό τα πλεονεκτήματά του. Εφόσον δεν υπάρχουν μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες (όπως από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών), το να εστιάσουμε απλώς και μόνο στο παρόν μπορεί να μας αναζωογονήσει. Όταν γίνονται με μέτρο, η ξεκούραση, η ανεμελιά, και η διασκέδαση που νιώθουμε ξαπλώνοντας στην παραλία, τρώγοντας ένα ανθυγιεινό χάμπουργκερ και στη συνέχεια ένα παγωτό με ζεστή σοκολάτα ή βλέποντας τηλεόραση μπορούν να μας κάνουν ευτυχέστερους.

Η ψευδαίσθηση του δρομέα επιβίωσης είναι πως, φτάνοντας σε ένα μελλοντικό προορισμό, θα αποκομίσει και μεγαλύτερη ευτυχία. Δεν αναγνωρίζει τη σημασία του ταξιδιού. Η ψευδαίσθηση του ηδονιστή είναι πως μόνο το ταξίδι είναι σημαντικό. Ο μηδενιστής, έχοντας παραιτηθεί τόσο από τον προορισμό όσο και από το ταξίδι, είναι απογοητευμένος από τη ζωή. Ο δρομέας επιβίωσης γίνεται σκλάβος του αύριο, ο ηδονιστής σκλάβος του σήμερα και ο μηδενιστής σκλάβος του χτες.

Για να κατακτήσουμε τη μακροχρόνια ευτυχία πρέπει να απολαμβάνουμε το ταξίδι προς έναν προορισμό που θεωρούμε πολύτιμο. Ευτυχία δεν είναι η άφιξη στην κορυφή του βουνού ούτε η άσκοπη ανάβαση γύρω από το βουνό. Ευτυχία είναι η εμπειρία της ανάβασης προς την κορυφή.

 

Απόσπασμα από το βιβλίο «Κατακτώ την Ευτυχία» του Tal Ben – Shahar. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Λιβάνη για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.