Τις περισσότερες φορές όταν ακούμε τον όρο «ναρκισσιστής», σκεφτόμαστε έναν εξωστρεφή άνθρωπο που θέλει με κάθε τρόπο να τραβήξει την προσοχή και προκαλέσει τον θαυμασμό των άλλων. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτό το είδος ανθρώπων είναι μία από τις υποκατηγορίες των ναρκισσιστών. Υπάρχουν άλλες δύο κατηγορίες, όχι τόσο εύκολα αναγνωρίσιμες. Έτσι, καταγράφονται περιπτώσεις συζύγων που μετά από χρόνια μπορεί να αναρωτιούνται: «Πώς γίνεται να μην αντιληφθώ ότι ζούσα με έναν νάρκισσο»; Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν σημάδια, που ήδη από το πρώτο ραντεβού θα μας βοηθήσουν να αποκαλύψουμε τον νάρκισσο, που επιχειρεί να μπει στη ζωή μας.

Σε αυτό το σημείο θα ήταν χρήσιμο να διαχωρίσουμε τις τρεις υποκατηγορίες της Ναρκισσιστικής Διαταραχής Προσωπικότητας, έτσι όπως τις ορίζει η Δρ. Elinor Greenberg:

• Ναρκισσιστής- Επιδειξίας: Θέλει να αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού.
• Συγκαλυμμένος Ναρκισσιστής: Θέλει να συνδέεται στενά με κάποιον ή κάτι που θαυμάζει ο ίδιος.
• Τοξικός Ναρκισσιστής: Θέλει να κυριαρχεί και συνηθίζει να υποτιμά τους άλλους.

«Τα σημάδια ήταν εκεί απλά δεν ήταν αναγνωρίσιμα»

Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί κανείς να αποκρυπτογραφήσει ακόμη και μικρά ή αμελητέα σημάδια ναρκισσιστικής συμπεριφοράς καθώς αποτελούν ενδείξεις για τον τρόπο συμπεριφοράς του ναρκισσιστή μέσα στη σχέση. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι και οι τρεις τύποι ναρκισσιστών τείνουν να επαναλαμβάνουν τα ίδια μοτίβα σχέσεων ξανά και ξανά.

Η  Δρ. Greenberg αναφέρει χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται χρόνια σε μία σχέση χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι συμβιώνουν με έναν ναρκισσιστή. Πολλές φορές όταν δημιουργούνται προβλήματα μέσα στη σχέση, τα προβληματικά χαρακτηριστικά ενός νάρκισσου γίνονται πιο έκδηλα, κάνοντας τη άλλη πλευρά να αναρωτιέται: «Είναι δυνατόν ο σύζυγός μου (ή η σύζυγός μου) ξαφνικά μετά από τόσα χρόνια να έγινε ναρκισσιστής»; Η απάντηση είναι όχι. Η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και μπορεί να διαγνωστεί ήδη από το στάδιο της πρώιμης ενηλικίωσης. Τα σημάδια ήταν εκεί απλά δεν ήταν αναγνωρίσιμα.

Το πρώτο ραντεβού με έναν νάρκισσο

Ακόμη και μέσα στη ρομαντική ατμόσφαιρα ενός πρώτου ραντεβού οι συμπεριφορές που μπορούν να προδώσουν έναν νάρκισσο είναι παρούσες. Αξίζει να κρατήσετε στο μυαλό σας ότι στη συγκεκριμένη περίσταση όλοι βγάζουμε προς τα έξω τον καλύτερο μας εαυτό. Αν κάποια συμπεριφορά σας φαίνεται ενοχλητική ήδη σε αυτό το χρονικό σημείο, σκεφτείτε τι θα γίνει αργότερα όταν ο ναρκισσιστής θα πάψει να προσπαθεί τόσο σκληρά.

Ναρκισσιστές επιδειξίες

Τείνουν να κυριαρχούν στις συζητήσεις. Αισθάνονται ότι δικαιούνται ειδική μεταχείριση. Ενεργούν με απόλυτη αυτοπεποίθηση και αρέσκονται στο να αφηγούνται ιστορίες και να δίνουν  συμβουλές. Το τέλειο προσωπείο που φτιάχνουν για τον εαυτό τους δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και γι’ αυτό μπορεί πολύ εύκολα να πέσει. Η ανασφάλεια, που προσπαθούν να καλύψουν με τη συμπεριφορά τους, τους κάνει ιδιαίτερα εύθικτους και ευέξαπτους, ενώ δεν διστάζουν να επιτεθούν με σκληρότητα σε όποιον δεν συμφωνεί μαζί τους καθώς παρουσιάζουν έλλειμμα συναισθηματικής ενσυναίσθησης.

Το πρώτο ραντεβού ενός Ναρκισσιστή Επιδειξία

Τι σκέφτεται ο ίδιος;

«Πραγματικά πρέπει να την εντυπωσίασα. Τις μίλησα για τις σημαντικές μου γνωριμίες. Την πήγα σε ένα φανταστικό εστιατόριο και επέλεξα για εκείνη ένα υπέροχο πιάτο και ένα εξαιρετικό κρασί που δεν είχε δοκιμάσει ποτέ πριν. Περιμένω πως και πως το επόμενο ραντεβού. Είμαι σίγουρος πως θα καταλήξει στο σπίτι μου».

Τι σκέφτεται η συνοδός του;

«Έχασα το βράδυ μου.  Μιλούσε συνέχεια για τον εαυτό του. Δεν ρώτησε τίποτα για εμένα. Με ανάγκασε να παραγγείλω ότι ήθελε αυτός, παρά τις αντιρρήσεις μου. Έτσι πέρασε όλο το βράδυ. Δεν πρόκειται να τον ξαναπάρω».

Βασικό μοτίβο συμπεριφοράς σε μία σχέση

Στις σχέσεις του ο Ναρκισσιστής Επιδειξίας παρουσιάζει έλλειψη ευαισθησίας και αυταρχισμό. Αναμένει θαυμασμό και απόλυτη συμφωνία. Εισπράττει τη διαφωνία ως κριτική και επιτίθεται. Χρειάζεται συνεχώς επιβεβαίωση.

Συγκαλυμμένοι Ναρκισσιστές

Σε αντίθεση με τον πρώτο τύπο, οι συγκαλυμμένοι ναρκισσιστές δεν θέλουν να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής, καθώς θεωρούν ότι αυτό τους κάνει ευάλωτους στις επιθέσεις. Συνήθως έχουν μεγαλώσει με έναν γονέα του πρώτου τύπου ναρκισσισμού και έχουν βιώσει επαλειμμένα υποτιμητικές συμπεριφορές. Αντ’ αυτού βρίσκουν τρόπους να προσκολληθούν σε ανθρώπους ή ιδέες που θεωρούν ξεχωριστούς και θαυμάζουν. Δεν είναι ανοιχτά απαιτητικοί, αλλά προσπαθούν να χειραγωγήσουν έμμεσα τις καταστάσεις και τους ανθρώπους για να πάρουν αυτό που θέλουν. Πολλές φορές επιλέγουν το ρόλο του θύματος για να πετύχουν αυτό που θέλουν.

Το πρώτο ραντεβού ενός Συγκαλυμμένου Ναρκισσιστή με έναν Ναρκισσιστή Επιδειξία

Τι σκέφτεται Ναρκισσιστής Επιδειξίας;

Ο Ναρκισσιστής Επιδειξίας θα έχει ακριβώς την ίδια συμπεριφορά, όπως και στο προηγούμενο παράδειγμα. Γι’ αυτούς όλοι οι άνθρωποι είναι αναλώσιμοι και μπορούν να εξυπηρετήσουν τους ίδιους σκοπούς.

Τι σκέφτεται Συγκαλυμμένος Ναρκισσιστής;

«Ήταν απλά υπέροχος. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι με θέλει. Μου άρεσε ότι διάλεξε για έμενα το πιάτο αλλά και το κρασί. Απορώ πως  κατάλαβε ότι μου αρέσουν»;

Βασικό μοτίβο συμπεριφοράς σε μία σχέση

Επιλέγουν να συνδέονται με κάποιον ή κάποια που έχουν εξιδανικεύσει, θεωρώντας ότι κλέβουν κάτι από τη λάμψη τους. Είναι ικανοποιημένοι ακόμη και με μικρές δόσεις επιβεβαίωσης από το αντικείμενο του θαυμασμού τους. Συνήθως συνδέονται με άτομα της πρώτης υποκατηγορίας ναρκισσιστών.

Τοξικοί Ναρκισσιστές

Δεν επιζητούν να είναι το επίκεντρο της προσοχής, αλλά περισσότερο να κυριαρχούν στους γύρω τους και να τους υποβιβάζουν με κάθε ευκαιρία. Η συμπεριφορά τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και σαδιστική. Κάποιοι ειδικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για «αποτυχημένους» Ναρκισσιστές Επιδειξίες, που δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις μη ρεαλιστικές φαντασιώσεις τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού του τύπου είναι ένας μαθητής, που εκφοβίζει τους συμμαθητές του, ή ένα αυταρχικό αφεντικό, που συνηθίζει να επιτίθεται φραστικά τους υφισταμένους του.

Το πρώτο ραντεβού ενός Τοξικού Ναρκισσιστή με έναν Ναρκισσιστή Επιδειξία

Ναρκισσιστή Επιδειξία:

«Άφησε με να παραγγείλω για ‘σένα».

Τοξικού Ναρκισσιστή (αφού έχει έρθει η παραγγελία):

«Δεν ήταν και μία τόσο επιτυχημένη επιλογή, ωστόσο δεν πρέπει να αισθάνεσαι άσχημα. Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο να κάνεις τις σωστές επιλογές. Οι περισσότεροι τα βρίσκουν σκούρα».

Πρόθεση του τοξικού ναρκισσιστή στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι να ρίξει την αυτοπεποίθηση του συνομιλητή του, τονίζοντας τη δική του ανωτερότητα.

Βασικό μοτίβο συμπεριφοράς σε μία σχέση

Ο στόχος τους είναι να εδραιωθούν ως καλύτεροι και να κάνουν  τον σύντροφό τους να νιώσει κατώτερος και ανεπαρκής. Δεν ικανοποιούνται ποτέ, ούτε επαινούν τον άνθρωπο τους, με τελικό σκοπό να καταστρέψουν την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του.