Ανεργία: «Πώς θα κερδίσω τη χαμένη μου αυτοεκτίμηση»;

Είμαι σε απόγνωση. Ζω μόνη μου και έχω μείνει άνεργη. Με έχουν πνίξει τα χρέη.  Δεν ξέρω πώς μπορώ να αλλάξω την κατάσταση. Η ψυχολογία μου δεν είναι καλά για να μπορέσω να σκεφτώ καθαρά. Χρειάζομαι βοήθεια…

Στο ερώτημά σας απαντά ο Ιωάννης Νίκου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπευτής:

Ακόμα και οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση δεν είναι μηχανήματα, που μένουν αλώβητα από τις διάφορες κρίσεις που συμβαίνουν γύρω μας. Η ζωή είναι γεμάτη δυσκολίες, προβλήματα και απαιτητικές καταστάσεις που χρειάζονται μεγάλη ψυχική ανθεκτικότητα. Έτσι και η περίπτωση της ανεργίας αποτελεί ένα παράδειγμα δύσκολης στιγμής στη ζωή ενός ανθρώπου, μια κατάσταση μέσα στην οποία το άτομο βιώνει αρκετά και δύσκολα συναισθήματα τα οποία επιδρούν σημαντικά στην αυτοεκτίμηση και την ψυχική του υγεία γενικότερα.

anergia

Η εργασία αποτελεί σημαντικό κομμάτι στη ζωή και καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του χρόνου μας. Ένας άνθρωπος ορίζεται ως επιτυχημένος συνήθως όταν έχει αποκατασταθεί στην προσωπική και την επαγγελματική του ζωή. Τι συμβαίνει όμως στην αυτοεκτίμησή μας όταν ο επαγγελματικός τομέας χωλαίνει λόγω ανεργίας ή μιας απόλυσης; Οι κυριότερες συναισθηματικές καταστάσεις που ενδέχεται να βιώσει ένα άτομο που περνάει μια τόσο επώδυνη φάση στη ζωή του είναι :

  1. Η απομόνωση.  Το άτομο κλείνεται στο σπίτι και στον εαυτό του, παγιδευμένο σε συναισθήματα αποτυχίας και απελπισίας.
  2. Το αίσθημα χαμηλής αυτό-αξίας. Το άτομο νιώθει ότι δεν ήταν αρκετά καλό και γι’ αυτό έχασε τη δουλειά του, ή ότι δεν είναι αρκετά καλό και γι’ αυτό δεν το προσλαμβάνει κανένας άλλος.
  3. Η Θλίψη. Το άτομο σχεδόν αναπόφευκτα αισθάνεται έντονη λύπη, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με απλή θλίψη ως και με εμφάνιση παθολογικής κατάθλιψης.
  4. Ο Θυμός. Ο θυμός εκδηλώνεται με φορτισμένες συναισθηματικά απορίες τύπου «γιατί σ’ εμένα;», που μπορεί να φτάσουν μέχρι και σε έντονες εξάρσεις οργής. Το άτομο μπορεί να νιώσει αδικημένο «πνίγεται» από το δίκιο του και δεν μπορεί να διοχετεύσει την οργή του στην άμεση πηγή του προβλήματος.
  5. Ο Φόβος. Καθώς τα εισοδήματα είναι περιορισμένα έως ανύπαρκτα, δημιουργείται μια αίσθηση ανασφάλειας για το μέλλον. Το άτομο φοβάται μήπως διαιωνιστεί το πρόβλημα, ανησυχεί για την επάρκεια των υλικών αγαθών του και φοβάται το ενδεχόμενο της ατομικής του εξαθλίωσης.
  6. Το Άγχος. Το άτομο είναι κλονισμένο και ζει μια μεγάλη αγωνία, ιδίως όταν έχει άλλα άτομα υπό την ευθύνη του.
  7. Η Ντροπή. Σε μια κοινωνία που επιβραβεύει τόσο πολύ την έννοια της απασχόλησης και της καριέρας, το άτομο που δεν έχει δουλειά είναι πολύ πιθανό να νιώθει ντροπή επειδή δεν εργάζεται, καθώς, έστω κι αν δεν είναι δική του προσωπική ευθύνη, ερμηνεύει την ανεργία ως δική του προσωπική αποτυχία. Η ντροπή αυτή οδηγεί στην απομόνωση, καθώς το άτομο αρχίζει να αποφεύγει τη συναναστροφή με ανθρώπους που θα του κάνουν ερωτήσεις φέρνοντάς το σε δύσκολη θέση.
  8. Η Νοητική αδράνεια. Όταν δεν υπάρχει το εξωτερικό κίνητρο της αμειβόμενης εργασίας το άτομο δεν έχει τα ίδια κίνητρα για να δράσει. Επίσης η εργασία κρατά το μυαλό σε εγρήγορση, ενώ αντίθετα η έλλειψή της διαστρεβλώνει την αίσθηση του χρόνου και κάνει τον νου επιρρεπή σε παράλογες σκέψεις χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Με βάση λοιπόν τα όσα έχουν ήδη αναφερθεί και προκειμένου να περιφρουρήσεις την αυτοεκτίμησή σου και να βελτιωθεί η ψυχολογική σου κατάσταση το κυριότερο είναι να αναγνωρίσεις το πρόβλημα και να αποδεχτείς την τωρινή πραγματικότητα. Παρόλο που σίγουρα γνωρίζεις ότι πρόκειται για ένα θέμα που βασανίζει πολλούς δεν θα βοηθήσει να το υποβαθμίσεις, γεγονός που λειτουργεί πολλές φορές πιεστικά και όχι ανακουφιστικά. Αντίθετα, μπορεί να είναι βοηθητικό να παραδεχτείς πως: Ναι, είναι σημαντικό πρόβλημα, είναι δύσκολο, έχεις δίκιο, είναι αλήθεια, συνέβη σ’ εσένα, είναι μια πραγματικότητα, θέλει δύναμη και κουράγιο.

Επίσης, η εξωτερίκευση των συναισθημάτων είναι ιδιαίτερα ανακουφιστική. Καλό θα είναι να μάθεις να εκφράζεσαι χρησιμοποιώντας λέξεις που αντιστοιχούν σε συναισθήματα: φόβος, θυμός, ντροπή, ενοχή, απογοήτευση, θλίψη, άγχος, αγωνία, νιώθω, απελπίζομαι, φοβάμαι, ελπίζω, βουλιάζω, ντρέπομαι, συναισθάνομαι κτλ.

Ακόμη, είναι σημαντικό να νιώσεις χρήσιμη. Η αίσθηση χρησιμότητας δίνει ένα «αντίβαρο» στην αίσθηση αποτυχίας και βοηθά να αναπληρώσουμε τη χαμένη μας αυτό-αξία. Αν και στη χώρα μας η έννοια του εθελοντισμού συχνά είναι συνυφασμένη με αντιλήψεις όπως «κορόιδο είμαι;», η εθελοντική προσφορά υπηρεσιών, αν και ανιδιοτελής οικονομικά, έχει πολλά οφέλη για το άτομο, αφού αυτό νιώθει χρήσιμο, δημιουργεί γνωριμίες, βγαίνει από το σπίτι του και κοινωνικοποιείται και ίσως να εμπλουτίζει και το βιογραφικό του. Έρευνες μάλιστα έχουν συσχετίσει τις πράξεις εθελοντισμού και αλληλεγγύης με αυξημένα συναισθήματα ευτυχίας!

Τέλος, η αναζήτηση βοήθειας δεν υπονομεύει την αυτοεκτίμηση, αντίθετα βοηθά να ξεπεραστούν τα δύσκολα συναισθήματα του φόβου και της ντροπής. Όποιος αντιμετωπίζει ένα τέτοιο πρόβλημα ωφελείται όταν κάποιος του δίνει ενθαρρυντικά χτυπήματα στην πλάτη και του μιλάει ενθαρρυντικά ή αισιόδοξα. Ωστόσο, ακόμα καλύτερα είναι να βρεθεί κάποιος να ρωτήσει «πώς νιώθεις;» και να είναι διατεθειμένος να ακούσει υπομονετικά την απάντηση, σε αντίθεση με το να κάνει κήρυγμα ή να διατυπώσει συμβουλές. Αυτός που αντιμετωπίζει το πρόβλημα νιώθει την ανάγκη να μιλήσει, να εκφραστεί, να κλάψει, να εκτονωθεί μιλώντας. Η αναζήτηση βοήθειας από επαγγελματία της ψυχικής υγείας μπορεί να γίνει και σε έναν δωρεάν φορέα, αν τα οικονομικά δεν επαρκούν για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης.

 

Σχετικά άρθρα