Συχνά ακούμε γυναίκες να παραπονιούνται ότι οι σύντροφοί τους δεν καλύπτουν τις επιθυμίες τους, ότι τους συμπεριφέρονται υποτιμητικά, ότι αισθάνονται ένα «κενό» μέσα στη σχέση τους. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να μένουν μαζί με τον συγκεκριμένο σύντροφο και να αναρωτιούνται «τι δεν πάει καλά;». Όταν χωρίζουν, γεμάτες αποφασιστικότητα δηλώνουν ότι δε θα εμπλακούν ξανά σε μία παρόμοια σχέση. Μέχρι που έρχεται ο επόμενος δεσμός, που είναι ίδιος με τον προηγούμενο.
Γράφει η ψυχολόγος Ανδριάννα Γεροντή
Οι ερωτικές σχέσεις λειτουργούν ως καθρέφτες και μέσα από αυτούς τους καθρέπτες, αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα και τον εαυτό μας.
Η εικόνα που έχει κανείς για τον εαυτό του επηρεάζει την επιλογή συντρόφου που θα κάνει.
Ερωτήματα όπως: «Γιατί να επιλέξει εμένα; Τί καλύτερο έχω εγώ από τους άλλους;», «Γιατί να με αγαπήσει κάποιος;», που φανερώνουν άτομα με έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι δεν είναι αρκετά ικανοί να ελκύσουν ένα σύντροφο, που θα καλύπτει τις ανάγκες τους και θα αναγνωρίζει τα μοναδικά στοιχεία της προσωπικότητάς τους, θα αρκεστούν σε μία επιφανειακή σχέση, δίχως περαιτέρω προσδοκίες. Θα θεωρήσουν ότι η σχέση που κατάφεραν να έχουν, είναι «το καλύτερο» που θα μπορούσαν.
Πώς όμως γίνεται, ένας άνθρωπος που δε μπορεί να αναγνωρίσει ο ίδιος τα θετικά του χαρακτηριστικά, να περιμένει από κάποιον άλλο να το κάνει. Όταν πιστεύει ότι είναι δεν είναι άξιος, εμφανίσιμος, σημαντικός, θα υιοθετεί συμπεριφορές παρόμοιες με τα πιστεύω του, απωθώντας έτσι τους άλλους.
Το αναμενόμενο είναι να συνδεθεί με ένα σύντροφο που θα του επιβεβαιώνει την εικόνα που ο ίδιος, έχει σχηματίσει τόσα χρόνια για τον εαυτό του.
Εάν λοιπόν ο ίδιος δεν πιστεύει στον εαυτό και την αξία του, τότε με τις πράξεις του, αυτό θα δείχνει και προς τα έξω. Και ενώ θα υποστηρίζει πως επιθυμεί και δικαιούται μια ικανοποιητική σχέση αγάπης, οι πράξεις του θα στέλνουν το μήνυμα: «Δεν αξίζω και πολλά, μη με πλησιάζετε».
Αν κάποια στιγμή συμβεί το αντίθετο και το άτομο γνωρίσει έναν σύντροφο που το εκτιμά και το αγαπάει, τότε δεν θα ξέρει πώς να αντιδράσει.
Συχνά γυναίκες που συνάπτουν σχέση με ένα άνδρα που τους συμπεριφέρεται διαφορετικά από τους προηγούμενους συντρόφους τους, με σεβασμό, με αγάπη, κατανόηση και φροντίδα, τείνουν να αποσύρονται από τη σχέση, αφού χάνουν την προβλεψιμότητα και τον έλεγχο της συμπεριφοράς του άλλου.
Λόγω της χαμηλής αυτοεκτίμησης τους, δυσκολεύονται πολύ να δεχτούν από τους άλλους θετικές συμπεριφορές, δεδομένου ότι για να δεχτεί κάποιος κάτι από κάποιον άλλον θα πρέπει να αναγνωρίζει ότι το αξίζει.
Έτσι οδηγούνται στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία
Προκειμένου να διαχειριστούν τη μεγάλη ανασφάλεια που τους προκαλεί η διαφορετική συμπεριφορά του συγκεκριμένου συντρόφου, προσπαθούν να βρουν τρόπους να απαξιώσουν τον εαυτό τους στο σύντροφό τους για να αυτοεπιβεβαιωθούν. Όταν εν τέλει εκείνος αποχωρίσει, μένουν να διερωτώνται γιατί ακόμη ένας, τις άφησε.
Άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση φοβούνται επίσης να θέσουν στόχους, να διεκδικήσουν, να αναλάβουν ευθύνες και κυρίως την ευθύνη του εαυτού και της ζωής τους.
Μην έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους, προτιμούν να μένουν σε μία σχέση που δεν τους ικανοποιεί, παρά να διεκδικήσουν κάτι που πραγματικά επιθυμούν βαθιά. Θαυμάζουν τους άλλους που εξελίσσονται και προοδεύουν, ωστόσο οι ίδιοι επιλέγουν τη στρατηγική που γνωρίζουν τόσα χρόνια: να αποφεύγουν τις αλλαγές.
Υποτάσσονται στις επιθυμίες του συντρόφου τους, ακόμη και όταν αυτές είναι παράλογες και καταπατούν τα ατομικά τους δικαιώματα, από φόβο μήπως μείνουν μόνοι. Η σκέψη της μοναξιάς τους τρομοκρατεί. Ακόμη και μία κακοποιητική σχέση είναι καλύτερη από καθόλου σχέση.
Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν έχουν μάθει να αγαπούν τον εαυτό τους, κερδίζουν την αυτοεκτίμησή τους μέσω της αποδοχής του συντρόφου τους. Η γνώμη που έχουν οι άλλοι γι’ αυτούς είναι υψίστης σημασίας. Όταν ο σύντροφος εγκρίνει τη συμπεριφορά τους, είναι ευτυχισμένοι, σε αντίθετη περίπτωση η ήδη εύθραυστη αυτοπεποίθηση, δέχεται ένα ισχυρό πλήγμα. Προκειμένου να γίνουν αποδεκτοί, διαγράφουν κάθε ιδιαίτερο στοιχείο της προσωπικότητάς τους, θεωρώντας ότι το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι ντροπή και απέχθεια. Ως αποτέλεσμα, υιοθετούν συμπεριφορές και σκέψεις άλλων, προκειμένου να είναι αποδεκτοί. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που κάποιος επιθυμεί τη σύναψη σχέσης με ένα άτομο που ασχολείται με τη jazz, υιοθετεί ανάλογες προτιμήσεις. Μέχρι την επόμενη σχέση, που ο επιθυμητός σύντροφος θα προτιμά τη metal μουσική, οπότε θα εκδηλώσει ανάλογα ενδιαφέροντα.
Τα άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση, δίνουν στο σύντροφό τους σχεδόν τα πάντα και δεν παίρνουν σχεδόν τίποτα. Θεωρούν ότι μόνο δίνοντας είναι χρήσιμοι, δικαιολογώντας έτσι, με κάποιο τρόπο την ύπαρξή τους. Είναι τόσο απασχολημένοι με την ικανοποίηση των άλλων, που ξεχνούν να καλύψουν τις δικές τους επιθυμίες. Η συμπεριφορά τους εκπορεύεται από πεποιθήσεις όπως: «Αν προσπαθήσεις πολύ, θα καταφέρεις αυτό που ελπίζεις ακόμη και αν είναι ουτοπικό». Φυσικά οι άλλοι απολαμβάνουν αυτή τη δοτικότητά τους, αναμένοντας ακόμη περισσότερα, προσφέροντας απειροελάχιστα και λέγοντας εκφράσεις του τύπου: «Έχω κάνει τα πάντα για σένα και δεν ακούω ποτέ έναν καλό λόγο», «Το μόνο που ξέρεις είναι να γκρινιάζεις» (αν τολμήσουν να διεκδικήσουν κάτι). Έτσι επιβεβαιώνεται η άποψη του ατόμου ότι είναι «γκρινιάρα» και «απαιτητική». Βιώνει ενοχές για τη συμπεριφορά της και ο φόβος μήπως χάσει το σύντροφο της και που θα βρει άλλον να την «ανέχεται», την κατακλύζει.
Άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση δικαιολογούν τη συμπεριφορά των άλλων προς το μέρος τους (όποια και αν είναι αυτή), ωστόσο κρίνουν τον εαυτό τους με αυστηρότερα κριτήρια από ότι κρίνουν τους άλλους. Μπορεί να θυμώνουν με ασήμαντα πράγματα και όχι με άλλα για τα οποία θα έπρεπε να αντιδρούν. Αποφεύγουν τη διαχείριση των συναισθημάτων τους, αφού είναι πιθανό να ανέλθουν στην επιφάνεια επώδυνα συναισθήματα που προσπαθούν να αποφύγουν. Συνήθως οι σχέσεις τους δεν είναι ικανοποιητικές ή είναι σχέσεις κακοποίησης.
Όλες οι σχέσεις στη ζωή μας, μας βοηθούν να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Αν δεν υπήρχαν οι «άλλοι» γύρω μας, δεν θα ήμασταν σε θέση να προσδιορίσουμε το ποιοι είμαστε. Στην εύρεση της θέσης μας στον κόσμο, ουσιώδη ρόλο διαδραματίζουν οι «σημαντικοί άλλοι» (συνήθως οι γονείς μας). Με τη συμπεριφορά τους, επηρεάζουν την εικόνα που θα σχηματίσει το παιδί –και ο μετέπειτα ενήλικας- για τον εαυτό του και συνεπώς τον τρόπο που θα συμπεριφέρεται στον εαυτό του σε σημαντικά θέματα και αποφάσεις, όπως η επιλογή συντρόφου.
Για παράδειγμα, αν μία κοπέλα έζησε σε ένα περιβάλλον που δεν ένοιωθε αγάπη, πιθανώς να θεωρεί ότι δεν είναι άξια να αγαπηθεί. Ως αποτέλεσμα θα συνάπτει δεσμούς που δεν θα αισθάνεται ότι αγαπιέται ή θα υιοθετεί συμπεριφορά που θα προκαλεί την απόρριψη της αγάπης.
Όποιος επενδύει στη σχέση με τον εαυτό του, βελτιώνει και τη σχέση του με τους άλλους, αφού έχει πάντα ένα σύντροφο να τον στηρίζει και να τον παρηγορεί, τον εαυτό του.
Έτσι, δεν περιμένει από τους άλλους να τον σώσουν σε μια δύσκολη στιγμή, δεν εξαρτάται ούτε από αυτούς ούτε από τη γνώμη τους. Συνδέεται μαζί τους από επιλογή και όχι από ανάγκη, επειδή δε μπορεί να στηρίξει τον εαυτό του ή να αποφύγει τη μοναξιά.
Ο άνθρωπος πρέπει να αγαπά τον εαυτό του γι’ αυτό που είναι, ακόμη και τα χαρακτηριστικά που δεν μας αρέσουν, μπορεί να μας φανούν ωφέλιμα σε ορισμένες στιγμές. Συνεπώς, το θέμα δεν είναι αν έχουμε ή δεν έχουμε τέτοια στοιχεία, αλλά πότε και πώς τα χρησιμοποιούμε. Αν ένας άνθρωπος δεν είναι ευχαριστημένος με το σύντροφό του ή με τις επιλογές που κάνει, ενδείκνυται να εκτιμήσει τα υπέρ και τα κατά που θα επιφέρει μία αλλαγή. Η συνεργασία με ένα ειδικό ψυχικής υγείας θα τον βοηθήσει να διαχειριστεί οποιοδήποτε προβληματισμό του και να τροποποιήσει καταστάσεις που δεν τον ικανοποιούν.
