Ποιος έσπασε τη λάμπα; Πόσες φορές έχετε κάνει αυτή την ερώτηση μόνο για να σας βομβαρδίσουν με τις πιο αξιοθρήνητες ψευτιές που έχετε ακούσει στη ζωή σας, ψευτιές ακόμα και για τέρατα, αγνώστους και απατεώνες συγγενείς; Τρεις πολύ συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους λένε τα παιδιά ψέματα είναι για να βγουν από μια δύσκολη θέση, για να εντυπωσιάσουν και για να χειραγωγηθούν.

Γράφει ο Στάνλει Σαπίρο, ψυχοθεραπευτής με ειδίκευση σε θέματα γονεϊκής συμπεριφοράς.

Πώς αντιδρούν οι γονείς;

Ο γονιός που ακούει το ψέμα ανησυχεί μήπως το παιδί του γίνει ανέντιμο άτομο όταν μεγαλώσει. Ενοχλείται  που δεν μπορεί να εμπιστευθεί το ίδιο του το σπλάχνο. Ξέρει ότι αφού δεν μπορεί να πάρει από το ίδιο του το σπλάχνο μια απάντηση σε μια απλή ερώτηση όπως το ποιος έχυσε το γάλα, θα μπλέξει πολύ πιο άσχημα μετά από χρόνια όταν ρωτήσει τον έφηβο πια “Ποιος τράκαρε το αμάξι”. Τι ψέμα πρέπει να χτυπηθεί στη γέννησή του. Γιατί όμως άρχισε και πώς θα το σταματήσετε;

Τι πρέπει να κάνει ο γονιός; 

Προσπαθήστε να εμπνεύσετε στο παιδί εμπιστοσύνη ώστε να νιώσει πώς κάθε πρόβλημα από το να χύσει το γάλα του μέχρι να σπάσει το κρυστάλλινο μπολ της γιαγιάς μπορεί να λυθεί χωρίς αυστηρή τιμωρία.

Πρακτικές συμβουλές

Πρώτα δώστε στο παιδί να καταλάβει ότι το αγαπάτε ανεξαρτήτως του τι έκανε.

Μην αντιδράσετε υπερβολικά στο ψέμα και κυρίως αποφύγετε φωνές ή απειλές.

Με ήρεμο και φιλικό τρόπο μιλήστε στο παιδί για το λάθος.

Ανταμείψτε το παιδί που είπε την αλήθεια θαυμάζοντας απροκάλυπτα το θάρρος του. Πρέπει να μάθει πώς η αλήθεια είναι πολύ πιο ισχυρή από το ψέμα.

Επιβάλλετε κανόνες ώστε αν αποφευχθεί παρόμοια συμπεριφορά στο μέλλον.

Η ανατομία ενός ψέματος. 

Το ψέμα μπορεί να εμφανιστεί πρώιμα στη ζωή. συχνά τα παιδιά λένε ψέματα για την ηλικία τους και προσθέτουν χρόνια. Καμιά φορά λένε ψέματα για να σας κάνουν τον έξυπνο ή απλά για να σηκώσουν παντιέρα. Συνήθως όμως, λένε ψέματα για να μην τιμωρηθούν για κάποια σκανδαλιά τους. Θεωρούν το ψέμα μορφή δημιουργικής λύσης του προβλήματος. Όσο αυστηρότερη είναι η τιμωρία τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν να σκαρφιστεί το παιδί ένα παραμύθι για να αποφύγει το μπλέξιμο.

Επίσης, είναι σημαντικό να διακρίνουμε αναμεσα στα εφευρετικά παραμύθια και την απροκάλυπτη ψευτιά. Ενω το ψέμα είναι συνήθως απόπειρα φυγής μπελάδων, σκοπός του παραμυθά είναι να προσελκύσει την προσοχή.

Τι πρέπει να κάνετε. 

Συμπεριλάβετε το παιδί στην κοινή αναζήτηση λύσεων στα προβλήματα αντί να ρίχνετε βάρος στην τιμωρία. Αν προέρχεστε από οικογένεια όπου κάθε κακή πράξη επισύρει την τιμωρία τότε κατά πάσα πιθανότητα το παιδί σας θα καταφύγει σου ψέμα για να προστατεύσει τον εαυτό του.

Διευκολύνετε το παιδί να πει την αλήθεια μην του το κάνετε όμως υπερβολικά εύκολο. Αν είπε ψέματα επειδή έκανε κάτι κακό πείτε του “Χαίρομαι που είπες τελικά την αλήθεια, με στεναχώρησες όμως με αυτό που έκανες”  Θα πρέπει να επανορθώσει είτε αποκαθιστώντας της ζημιές είτε ζητώντας συγνώμη είτε ό, τι άλλο απαιτεί η περίσταση.

Τι δεν πρέπει να κάνετε.

Μην το παίξετε ντετέκτιβ. Μην πείτε “ποιος έσπασε το βάζο”. Πείτε” Είδα το βάζο σπασμένο, θέλετε να το συζητήσουμε;”

Μην αποκαλείτε το παιδί ψεύτη. Συχνά, το παιδί βάζει μέσα του αυτού του είδος λεκτικού ραπτίσματος και αρχίζει να βλέπει τον εαυτό του σαν ψεύτη.  Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να επαναλάβει την συγκεκριμένη συμπεριφορά.