Λεπτοσπείρωση: Η νόσος που μεταδίδεται από τα ποντίκια!

Η λεπτοσπείρωση αποτελεί μία λοίμωξη που προκαλείται από ορισμένες παθογόνες σπειροχαίτες του γένους Leptospira.

Γράφει ο δρ. Αναστάσιος Γιακουμής, MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος

Η λεπτοσπείρωση είναι ζωονόσος που απαντάται σε πολλά εξημερωμένα και άγρια ζώα  προκαλώντας από άδηλη έως σοβαρή, ακόμα και θανατηφόρο, νόσο. Οι λοιμώξεις σε ανθρώπους είναι σπάνιες (προσβάλλεται περίπου 1 στους 10.000 τον χρόνο παγκοσμίως).

Ο πληθυσμός της Leptospira συντηρείται στη φύση μέσω χρόνιας νεφρικής λοίμωξης σε ζώα  φορείς – κυρίως αρουραίους, σκυλιά, βοοειδή, άλογα, αιγοπρόβατα και γουρούνια. Τα ζώα  αυτά αποβάλλουν λεπτόσπειρες στα ούρα τους για χρόνια. Τα σκυλιά και οι αρουραίοι αποτελούν τις πιο συχνές πηγές μόλυνσης του ανθρώπου.

Οι λοιμώξεις σε ανθρώπους συμβαίνουν μετά από άμεση επαφή με μολυσμένα ούρα ή σωματικά υγρά και ιστούς, ή έμμεσα μετά από επαφή με μολυσμένο νερό ή έδαφος. Οι εκδορές του δέρματος και οι εκτεθειμένες βλεννογόνες μεμβράνες (επιπεφυκώτες, μύτη, στόμα) αποτελούν τις συνήθεις πύλες εισόδου. Κινδυνεύουν κυρίως όσοι εργάζονται σε φάρμες, αποχετεύσεις, σφαγεία και απολυμάνσεις, αλλά και όσοι εκτεθούν τυχαία κατά την διάρκεια “περιπετειωδών” δραστηριοτήτων όπως η κολύμβηση ή η πεζοπορία σε μολυσμένο φρέσκο νερό και λάσπη, το κυνήγι και το ψάρεμα. Έξαρση σε κρούσματα παρατηρείται μετά από έντονες βροχές και πλημμύρες κατά τα τέλη καλοκαιριού και τις αρχές φθινοπώρου.

Η περίοδος επώασης κυμαίνεται από 2 έως 20 ημέρες (συνήθως 7 με 13).

Η λεπτοσπείρωση αποτελεί χαρακτηριστικά διφασική νόσο:

Η σηψαιμική φάση διάρκειας 4-9 ημέρων ξεκινάει αιφνίδια σαν γριπώδης συνδρομή με πονοκέφαλο, οπισθοβολβικό πόνο, σοβαρές μυαλγίες, επαναλαμβανόμενα κύματα πυρετού (> 39° C) με ρίγος, βήχα, φαρυγγίτιδα, πόνο στο στήθος και, σε ορισμένους ασθενείς, αιμόπτυση. Η ένεση επιπεφυκώτων συνήθως εμφανίζεται την 3η-4η ημέρα. Ακολουθεί απυρεξία μέσα σε μία εβδομάδα.

Η δεύτερη, ή άνοση, φάση εμφανίζεται μεταξύ της 6ης και 12ης ημέρας της νόσου και σχετίζεται με την παρουσία των αντισωμάτων έναντι της Leptospira στο αίμα. Ο πυρετός και τα προηγούμενα συμπτώματα επανεμφανίζονται, ενώ μπορεί να αναπτυχθεί και μηνιγγίτιδα με δυσκαμψία αυχένα, έντονη κεφαλαλγία και φωτοφοβία. Σπάνια επίσης παρουσιάζεται ιριδοκυκλίτιδα, οπτική νευρίτιδα και περιφερική νευροπάθεια.

Αν προσβληθεί μία γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη, η λεπτοσπείρωση μπορεί να προκαλέσει αποβολή ακόμα και σε φάση ανάρρωσης.

Το σύνδρομο Weil (ικτερική λεπτοσπείρωση) αποτελεί μία πολύ σοβαρή μορφή της νόσου με ίκτερο και νεφρική ανεπάρκεια, αναιμία, πτώση επιπέδου συνείδησης και διαρκή πυρετό. Η νόσος εγκαθίσταται όπως και στις λιγότερο σοβαρές μορφές. Ωστόσο μετέπειτα εμφανίζονται αιμορραγικές εκδηλώσεις όπως επίσταξη, αιμόπτυση, πετέχειες, πορφύρα και εκχυμώσεις λόγω της βλάβης των τριχοειδών που σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία στον υπαραχνοειδή χώρο, στα επινεφρίδια και στον γαστρεντερικό σωλήνα. Επίσης παρουσιάζεται θρομβοπενία. Σημεία ηπατικής και νεφρικής βλάβης εκδηλώνονται την 3η με 6η ημέρα. Οι νεφρικές διαταραχές περιλαμβάνουν την πρωτεϊνουρία, την πυουρία, την αιματουρία και την ουραιμία, ενώ οι ηπατικές είναι μηδαμινές και ιώνται τελείως.

Η πλειοψηφία των περιστατικών (90%) είναι ελαφράς μορφής και η θνησιμότητα είναι μηδενική στους ανικτερικούς ασθενείς, ενώ στους ικτερικούς κυμαίνεται μεταξύ 5 και 10%, και ακόμα υψηλότερα σε ασθενείς άνω των 60 ετών.

Η λεπτοσπείρωση θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε οποιονδήποτε ασθενή με πυρετό αγνώστου αιτιολογίας που πιθανώς έχει εκτεθεί σε λεπτόσπειρες και εκδηλώνει διφασική νόσο, ειδικά σε περιοχές με γνωστή έξαρση της νόσου. Η διάγνωση τίθεται με μικροσκοπία σκοτεινού πεδίου, καλλιέργεια αίματος / εγκεφαλονωτιαίου υγρού / ούρων, ορολογικές εξετάσεις μικροσκοπικής συγκόλλησης και, ορισμένες φορές, με αλυσιδωτή αντίδραση της πολυμεράσης (PCR).

Η ήπια νόσος δεν απαιτεί πάντα φαρμακευτική αγωγή καθώς αυτοπεριορίζεται. Ωστόσο τα αντιβιοτικά που έχει βρεθεί να βραχύνουν την πορεία της νόσου και να μειώνουν την απέκκριση της λεπτόσπειρας με τα ούρα είναι κυρίως η πενικιλλίνη και η δοξυκυκλίνη. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί ενδοφλέβια ενυδάτωση και αναπλήρωση ηλεκτρολυτών ή, ακόμα και μετάγγιση αίματος και αιμοκάθαρση. Η δοξυκυκλίνη μπορεί επίσης να δοθεί σε πιθανώς εκτεθειμένους ανθρώπους ως χημειοπροφύλαξη.

Οι ασθενείς δεν χρειάζεται να απομονωθούν, αλλά τα ούρα τους θα πρέπει να απορρίπτονται με προσοχή καθώς είναι μολυσματικά.

Στα μέτρα πρόληψης περιλαμβάνονται:
ο έλεγχος του πληθυσμού των τρωκτικών.
η αποφυγή επαφής με μολυσμένα ούρα και σωματικά υγρά ή μολυσμένο φρέσκο νερό.
η χρήση ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού όπως γάντια, μπότες και γυαλιά.
ο εμβολιασμός ανθρώπων (σε ορισμένα μέρη του κόσμου) και ο εμβολιασμός των κατοικίδιων και των ζώων της φάρμας

Τα περιστατικά λεπτοσπείρωσης πρέπει να δηλώνονται στο Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ).

Δρ. Αναστάσιος Γιακουμής, MD, PhD

Ειδικός Παθολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών

Ιατρείο: Πανόρμου 40 & Οιτύλου, Αμπελόκηποι

Τηλ. 2130283064

www.synpraxis.eu

Σχετικά άρθρα