Τι είναι το πένθος; Είναι η φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπου στην απώλεια. Είναι το «συναισθηματικό μαρτύριο» που νιώθει το άτομο όταν χάσει κάποιον ή κάτι που αγαπά. Όσο πιο σημαντική η απώλεια τόσο μεγαλώνει σε ένταση το πένθος.
Πρόκειται για μια μοναδική και υποκειμενική διαδικασία, όπου ο καθένας πενθεί ανάλογα με την προσωπικότητα του, τις εμπειρίες, τον τρόπο ζωής και τη φύση της απώλειας. Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως δεν υπάρχει καθορισμένο χρονικό πλαίσιο για το πένθος, καθώς υπάρχουν άνθρωποι που μετά από μερικές βδομάδες αισθάνονται καλύτερα ενώ άλλοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο.
Τα 5 στάδια του πένθους
Σύμφωνα με θεωρίες, υπάρχουν 5 στάδια του πένθους: Άρνηση, Θυμός, Διαπραγμάτευση, Θλίψη και Αποδοχή. Τα στάδια είναι ενδεικτικά και δεν είναι αναγκαίο να βιωθούν όλα προκειμένου να ξεπεραστεί το πένθος καθώς δεν υπάρχει τυπική αντίδραση στην απώλεια.
Άρνηση: Στο πρώτο άκουσμα της είδησης, είναι φυσιολογικό να σκεφτεί κανείς: «Αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει! Δεν είναι αλήθεια!». Λογικές αντιδράσεις είναι επίσης η αίσθηση σοκ αλλά και το μούδιασμα. Αυτός είναι ένας προσωρινός τρόπος αντιμετώπισης του συντριπτικού συναισθήματος, ένας αμυντικός μηχανισμός.
Θυμός: Σε ένα επόμενο στάδιο, το άτομο έχει να αντιμετωπίσει τον πόνο που νιώθει. Μπορεί να αισθάνεται μπερδεμένο και αβοήθητο. Αυτά τα συναισθήματα μετατρέπονται αργότερα σε θυμό που μπορεί να κατευθύνετε προς άλλους ανθρώπους, μια ανώτερη δύναμη ή γενικότερα στη ζωή. Το να είναι κάποιος θυμωμένος με τον δικό του άνθρωπο που χάθηκε, αφήνοντας τον μόνο στη ζωή, τοποθετείται επίσης στο φάσμα του φυσιολογικού.
Διαπραγμάτευση: Σε αυτό το στάδιο ο άνθρωπος, που πενθεί, αναλογίζεται τι θα μπορούσε να είχε κάνει για να αποτρέψει την απώλεια. Συνήθεις σκέψεις σε αυτή τη φάση είναι: «Δεν έπρεπε να τον/την είχα αφήσει να…», «Αν είχαμε μείνει σπίτι, τίποτα δεν θα είχε συμβεί».
Κατάθλιψη: Η θλίψη μπαίνει στο προσκήνιο, καθώς το άτομο αρχίζει να αντιλαμβάνεται τις επιδράσεις της απώλειας στη ζωή του. Τα σημάδια της κατάθλιψης περιλαμβάνουν το κλάμα, τις διαταραχές ύπνου και τη μειωμένη όρεξη. Μπορεί να αισθανθεί ακόμη συγκλονισμένος, μετανιωμένος και μόνος.
Αποδοχή: Αυτό είναι το τελευταίο στάδιο, στο οποίο το άτομο δέχεται την πραγματικότητα της απώλειας. Ότι αυτό που έγινε δεν μπορεί να αλλάξει. Παρόλο που εξακολουθεί να είναι θλιμμένο, το άτομο είναι σε θέση να προχωρήσει στη ζωή του.
Πότε είναι απαραίτητη η βοήθεια ειδικού;
Το πένθος είναι μία φυσιολογική διαδικασία αλλά όταν έχουν περάσει μήνες (ακόμα και 1-2 χρόνια) και τα συναισθήματα παραμένουν έντονα ενώ ταυτόχρονα υπάρχει η αίσθηση πως ο χρόνος έχει σταματήσει σε ένα διαρκές και έντονο πένθος τότε είναι καλό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό. Η άρνηση, η τάση για απομόνωση, η αποφυγή οποιασδήποτε δραστηριότητας η οποία να έχει σχέση με την απώλεια και ο έντονος θυμός είναι δείγματα ότι το πένθος δεν έχει ξεπεραστεί και υπάρχει ανάγκη για βοήθεια.
Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους με πένθος να συνειδητοποιήσουν την απώλεια, να αντιμετωπίσουν τη θλίψη και να αναλύσουν τυχόν συναισθήματα ενοχής και τύψεων.
Κάποιες συμβουλές για να νιώσετε λίγο καλύτερα είναι:
- Να μην μένετε μόνοι αλλά αναζητήστε στήριξη και φροντίδα τόσο στο οικογενειακό όσο και στο φιλικό περιβάλλον.
- Να φροντίζετε τον εαυτό σας (φαγητό, ύπνος).
- Βρείτε κάποια ασχολία
- Προσπαθήστε να μην αφήνετε κανέναν να σας πει πως πρέπει ή δεν πρέπει να νιώθετε.
- Μην αισθάνεστε τύψεις όταν βιώσετε αισθήματα χαράς.
- Εκφράστε τα συναισθήματα σας και μη νιώθετε ντροπή.
Με πληροφορίες από το webmd.com και παλαιότερο κείμενο του ψυχολόγου Γιώργου Πανταζόπουλου στο boro.gr.
