Ιός του Δυτικού Νείλου: Πότε το τσίμπημα του κουνουπιού μπορεί να είναι θανατηφόρο;

Ο ιός του Δυτικού Νείλου είναι ένα από τα νευροδιηθητικά μέλη του γένους Flavivirus που προκαλούν νόσο στον άνθρωπο.

Γράφει ο δρ. Αναστάσιος Γιακουμής, MD, PhD, Ειδικός Παθολόγος

Πώς μεταδίδεται;

Ο κύκλος ζωής του ιού του Δυτικού Νείλου περιλαμβάνει τη μετάδοση του μικροοργανισμού από τα ζώα στον άνθρωπο διαμέσου του κουνουπιού τίγρης (γένος Aedes), του κοινού κουνουπιού (γένος Culex) ή του ανωφελούς κουνουπιού (γένος Anopheles).

Σπάνια έχει αναφερθεί μετάδοσή μεταξύ των ανθρώπων μετά από μετάγγιση αίματος, μεταμόσχευση οργάνου και θηλασμό. Ο ιός αυτός μπορεί να προσβάλει άλογα, πτηνά, σκυλιά και άλλα θηλαστικά. Ωστόσο τα άγρια πτηνά είναι αυτά που συμβάλλουν βέλτιστα στην υπόθαλψη και τον πολλαπλασιασμό του ιού.

Η ύπαρξή του έχει καταγραφεί στην Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Βόρια Αμερική όπου προσβάλλονται περίπου 120 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού.

Η περίοδος επώασης του ιού του Δυτικού Νείλου είναι κατά προσέγγιση 5-15 ημέρες. Η νόσος είναι συνήθως ασυμπτωματική και στο 20% των περιπτώσεων περιγράφεται ως μη-ειδική εμπύρετη ασθένεια με πυρετό, αδυναμία, πονοκεφάλους, μυαλγίες, ανορεξία, ναυτία/εμετούς και πόνο στα μάτια, ενίοτε συνοδευόμενη από εξάνθημα.

Τι προκαλεί στον οργανισμό;

Ο ιός του Δυτικού Νείλου προκαλεί σοβαρές εκδηλώσεις (νευροδιηθητική νόσος με πυρετό και προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος) στο 1% περίπου των προσβεβλημένων ανθρώπων με τη νοσηρότητα και την θνησιμότητα να παρατηρείται κυρίως στους άνω των 50 ετών και τους ανοσοκατεσταλμένους.

Στα νευρολογικά επακόλουθα της μηνιγγίτιδας (που παρουσιάζεται με πυρετό, πονοκέφαλο, αυχενική δυσκαμψία και φωτοφοβία) ή/και της εγκεφαλίτιδας (που παρουσιάζεται με πτώση επιπέδου συνείδησης, τρόμο, αταξία, επιληπτικές κρίσεις) περιλαμβάνεται η σοβαρή μυϊκή αδυναμία με περίπου 10% των ασθενών να αναπτύσσουν οξεία χαλαρή παράλυση.

Ευτυχώς μία μόνο στις 150 λοιμώξεις από ιό του Δυτικού Νείλου καταλήγει σε εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα και τότε το ποσοστό θνησιμότητας των ασθενών με σοβαρή νόσο ανέρχεται στο 3-15%, ιδίως σε ηλικίες άνω των 75 ετών.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της νόσου τίθεται ορολογικά με την ανίχνευση της ανοσοσφαιρίνης Μ (IgM) έναντι του ιού στο αίμα (60% των ασθενών) και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (90% των ασθενών) οκτώ ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων.

Στο 1/3 των ασθενών η αξονική τομογραφία μαγνητικού συντονισμού (MRI) αναδεικνύει αξιοσημείωτη ενίσχυση σήματος στης λεπτομήνιγγες και τον περικοιλιακό χώρο του εγκεφάλου (βασικά γάγγλια και θάλαμος).

Η αντιμετώπιση της νόσου έγκειται κυρίως στην υποστηρικτική φροντίδα με χορήγηση υγρών, έλεγχο του πόνου και μηχανικό αερισμό στην περίπτωση της σοβαρής εγκεφαλοπάθειας.

Η ενδοφλέβια ανοσοσφαιρίνη (IVIG) έχει βρεθεί αποτελεσματική σε περιπτώσεις ανοσοκατεσταλμένων ασθενών. Επίσης υπό έρευνα βρίσκεται η χρήση της ιντερφερόνης α-2b

Η εγκεφαλική βλάβη που μπορεί να προκληθεί από την εγκεφαλίτιδα ή την μηνιγγίτιδα του ιού του Δυτικού Νείλου μπορεί να οδηγήσει σε επιβράδυνση της νόησης, της αδρής και της λεπτής κινητικότητας.

Υπάρχει θεραπεία;

Επειδή οι ασθενείς έχουν ποικίλους βαθμούς λειτουργικών ελλειμάτων τα προγράμματα θεραπείας πρέπει να είναι εξατομικευμένα.

Τα καλύτερα αποτελέσματα για την συνολική αποκατάσταση των ασθενών επιτυγχάνονται με την κινητοποίηση ομάδων που αποτελούνται από νευρολόγο, φυσίατρο, νοσηλευτή, φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, κοινωνικό λειτουργό και ψυχολόγο.

Οι ηλικιωμένοι ασθενείς που έχουν απωλέσει σε σημαντικό βαθμό την φυσική τους κατάσταση λόγω εγκεφαλίτιδας του ιού του Δυτικού Νείλου έχουν προδιάθεση για ανάπτυξη εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης με απώτερο κίνδυνο την πρόκληση πνευμονικής εμβολής και θανάτου.

Για αυτόν τον λόγο χρησιμοποιούνται κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης, συσκευές πνευματικής συμπίεσης και χορηγούνται μη-κλασματοποιημένες ή χαμηλού μοριακού βάρους ηπαρίνες. Η πρώιμη έγερση και κινητοποίηση μειώνει επίσης τον κίνδυνο την εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης.

Οι ασθενείς με σοβαρή νόσο δευτεροπαθώς της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για πνευμονικές επιπλοκές στην φάση της αποκατάστασης.

Οι πάσχοντες από εγκεφαλίτιδα μπορεί να έχουν μειωμένο επίπεδο συνείδησης ή μπορεί να υποφέρουν από δυσφαγία, σχετιζόμενη με την νευρολογική βλάβη, που προδιαθέτει σε πνευμονία από εισρόφηση.

Η εκτίμηση του αντανακλαστικού κατάποσης αναγνωρίζει το πρόβλημα και βοηθάει στην κατάστρωση της κατάλληλης διατροφής και μεθόδου σίτισης προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος εισρόφησης. Ως επιπλοκή έχει επίσης αναφερθεί η παράλυση του φρενικού νεύρου του διαφράγματος που οδηγεί στη μείωση της έκπτυξης των πνευμόνων που αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο ατελεκτασίας και νοσοκομειακής πνευμονίας.

Οι αναπνευστικές ασκήσεις, η χρήση εισπνευστικού ροόμετρου και η έγκαιρη έγερση/κινητοποίηση βοηθούν στη μείωση της εμφάνισης αυτών των επιπλοκών.

Τι να προσέξετε

Εμβόλιο κατά του ιού δεν υπάρχει διαθέσιμο ακόμα οπότε τα μέτρα πρόληψης περιορίζονται σε αυτά της ατομικής προστασίας ως ακολούθως:

  • εξάλειψη στάσιμων υδάτων γύρω από την οικία
  • χρήση καλά προσαρμοσμένων σιτών στα ανοίγματα της οικοδομής
  • παραμονής εντός της οικίας μεταξύ σούρουπου και αυγής
  • ένδυση με μακρυμάνικα ρούχα
  • χρήση εντομοαπωθητικού με DEET (N,N-diethyl-3-methylbenzamide)

Δρ. Αναστάσιος Β. Γιακουμής, MD PhD
Ειδικός Παθολόγος
Ιατρός Αιμοσφαιρινοπαθειών
Επιμελητής Β’ Ε.Σ.Υ.
Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας
Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς»

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Ιός του Δυτικού Νείλου: Έντεκα κρούσματα στην Κ. Μακεδονία

Ανησυχία για τον ιό του Δυτικού Νείλου: Ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες περιοχές της χώρας;

Σχετικά άρθρα