Η υπογονιμότητα αποτελεί ένα κοινωνικό πρόβλημα που μαστίζει ολοένα και περισσότερα νέα ζευγάρια. Παγκοσμίως υπολογίζεται ότι 8-12% των ζευγαριών αντιμετωπίζουν προβλήματα στην τεκνοποίηση. Αν και η λίστα με τα αίτια της υπογονιμότητας είναι μεγάλη, ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους το πρόβλημα γίνεται ολοένα και πιο έντονο είναι η ταυτόχρονη αύξηση των ποσοστών της παχυσαρκίας.

Γράφει ο Χάρης Παππής, Γενικός Χειρουργός, Διευθυντής Γ’ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Υγεία»

Η υπογονιμότητα είναι στενά συνδεδεμένη με την παχυσαρκία. Οι παχύσαρκες γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας εμφανίζουν συχνότερα από τις μη-παχύσαρκες ασταθή κύκλο και διαταραχές στην ωορρηξία, με αποτέλεσμα την υπογονιμότητα. Επίσης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό.

Οι παραπάνω κίνδυνοι είναι τόσο μεγαλύτεροι όσο μεγαλύτερο είναι το σωματικό βάρος. Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων η παχυσαρκία οδηγεί σε υπογονιμότητα είναι κατά βάση ορμονικοί. Οι εμπλεκόμενες ορμόνες, τα επίπεδα των οποίων διαταράσσονται στην παχυσαρκία, είναι η ινσουλίνη, οι ορμόνες FSH, LH και προγεστερόνη που ρυθμίζουν τον κύκλο, καθώς και η ορμόνη του πεπτικού συστήματος λεπτίνη η οποία φαίνεται να είναι απαραίτητη για την ωρίμανση των ωαρίων.

Οι ίδιες ορμονικές διαταραχές εξηγούν και τον αυξημένο κίνδυνο αυτόματων αποβολών που παρουσιάζουν οι παχύσαρκες γυναίκες. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να τονιστεί ότι και γυναίκες με ελάχιστο ποσοστό λίπους που αθλούνται υπερβολικά ή γυναίκες με ψυχογενή ανορεξία, επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα τεκνοποίησης.

Με άλλα λόγια, ένα ελάχιστο ποσοστό λίπους στο σώμα μίας γυναίκας είναι απαραίτητο για να είναι αποτελεσματική η διαδικασία της αναπαραγωγής. Στους άνδρες η παχυσαρκία έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με στυτική δυσλειτουργία και ελάττωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων, ενώ μείωση της libido παρατηρείται και στα δύο φύλα.

Με βάση τα παραπάνω είναι αυτονόητο ότι οι παχύσαρκες γυναίκες θα πρέπει ιδανικά να χάσουν το περιττό βάρος πριν προσπαθήσουν να μείνουν έγκυες. Η παχυσαρκία όμως είναι διαβόητη για τη δύσκολη αντιμετώπιση της με συντηρητικά μέτρα. Η δίαιτα, η σωματική άσκηση αλλά και οι σύγχρονες φαρμακολογικές θεραπείες έχουν στην καλύτερη των περιπτώσεων μέτρια και παροδικά αποτελέσματα. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης της παχυσαρκίας είναι η χειρουργική της παχυσαρκίας (ή βαριατρική χειρουργική).

Οι βαριατρικές επεμβάσεις, εκτός από την απώλεια βάρους οδηγούν και στη θεραπεία των ασθενειών εκείνων που προκαλεί η παχυσαρκία. Στο θέμα της υπογονιμότητας έχει αποδειχθεί μέσα από μελέτες ότι η απώλεια βάρους μετά την επέμβαση οδηγεί σε σταθεροποίηση του κύκλου και βελτίωση της ωορρηξίας με τελικό αποτέλεσμα την αυξημένη πιθανότητα σύλληψης.

Η βελτίωση αυτή οφείλεται στην επαναφορά του ορμονικού προφίλ των ασθενών σε κανονικά ή σχεδόν κανονικά επίπεδα. Όσον αφορά τους παχύσαρκους άνδρες η επίδραση των βαριατρικών επεμβάσεων στη γονιμότητα δεν έχει μελετηθεί επαρκώς με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αυτή τη στιγμή σαφή συμπεράσματα.

Η χειρουργική της παχυσαρκίας προσφέρει στην πραγματικότητα μία νέα ζωή στους ανθρώπους που παίρνουν την απόφαση να κάνουν αυτό το βήμα. Και ενώ πολλά από τα οφέλη που κερδίζουν δεν είναι εύκολο να γίνουν αντιληπτά ή αφορούν το μακρινό μέλλον, η ευκαιρία που δίνεται σε ένα ζευγάρι να αποκτήσει παιδιά περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο το πόσο πολύ μπορεί να αλλάξει μία επέμβαση τη ζωή των παχύσαρκων ατόμων.

Χάρης Παππής

Διευθυντής Γ’ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου «Υγεία»

Υπεύθυνος Τμήματος Βαριατρικής Χειρουργικής

Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Παχυσαρκίας και Εκπρόσωπος της Ελλάδας στο International Federation for Surgery of Obesity