Ο Gordon Gekko από το «Wall Street», ο Don Draper από το «Mad Men» και ο Frank Underwood από το «House of Cards», είναι όλοι τους γοητευτικοί άνθρωποι, ικανοί να χειραγωγήσουν αλλά και να εκμεταλλευτούν τον οποιοδήποτε προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους. «Το βασικό χαρακτηριστικό ενός κοινωνιοπαθή είναι ότι δεν νοιάζεται για τους άλλους» αναφέρει ο Edward Poa,επικεφαλής στην ψυχιατρική κλινική Menninger του Houston.
Στην πραγματικότητα βέβαια, για να διαγνώσει ένας γιατρός κοινωνιοπάθεια θα πρέπει να συντρέχουν περισσότερα από ένα χαρακτηριστικά.
Τι είναι ένας κοινωνιοπαθής;
Ο επιστημονικός όρος για την κοινωνιοπάθεια είναι «Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας», και πρόκειται για μια ψυχική κατάσταση στο ίδιο μήκος κύματος με τη Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας και την Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας. Οι άνθρωποι με τη συγκεκριμένη διαταραχή αγνοούν συστηματικά τις έννοιες Σωστό και Λάθος, όπως και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων. Συνήθως χαρακτηρίζονται ως «σκληροί», «παρορμητικοί» ή ακόμη και «βίαιοι». Το χειρότερο όλων είναι ότι δεν μπορούν τα αισθανθούν τύψεις για τη συμπεριφορά τους.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν ψυχοπαθή και έναν κοινωνιοπαθή;
Αρχικά, ο «ψυχοπαθής» δεν θα πρέπει να συγχέεται με τον «ψυχασθενή» ή τον «ψυχωτικό». Ωστόσο, οι όροι «κοινωνιοπάθεια» και «ψυχοπάθεια» προέρχονται από την αγγλοαμερικανική ψυχιατρική και χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν άτομα που παρουσιάζουν Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας. Αυτοί οι δύο όροι δεν είναι σαφώς καθορισμένοι στην επιστημονική βιβλιογραφία της ψυχολογίας – εξ ου και η σύγχυση γι ‘αυτούς.
Στα άτομα αυτά λείπει η ηθική συνείδηση, η όπως θα έλεγε ο Φρόυντ λείπει το «Υπερεγώ». Η διαταραχή αυτή ανήκει στην ομάδα Β΄ των Διαταραχών της Προσωπικότητας. Σε αυτή την ομάδα κατηγοριοποιούνται τα άτομα που παρουσιάζονται με έντονα δραματικά συναισθήματα. Οι διαγνώσεις σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνουν άτομα με ένα εύρος συμπτωμάτων, τα οποία συγκλίνουν στο ότι τείνουν να συμπεριφέρονται με τρόπο ασταθή, απρόβλεπτο, αλλοπρόσαλλο και απαιτητικό, που αποζητά και διεκδικεί την προσοχή.
Κοινά χαρακτηριστικά των κοινωνιοπαθών
Άτομα με τη διαταραχή αυτή αρχίζουν την αντικοινωνική τους συμπεριφορά πριν τα 15 έτη, οπότε και παρουσιάζουν κάποια από τα συμπτώματα της Διαταραχής της Διαγωγής, δηλαδή επιθετικότητα προς ανθρώπους και ζώα, καταστροφή ιδιοκτησίας, εξαπάτηση ή κλοπές και σοβαρή παραβίαση κανόνων. Στη εφηβεία, η σεξουαλική δραστηριότητα των ατόμων αυτών ξεκινά νωρίς και μπορεί να είναι ασυνήθιστα επιθετική ή βίαιη, εμφανίζεται συχνά κατάχρηση αλκοόλ και άλλων ουσιών και αρχίζουν οι δυσκολίες με το νόμο. Κατά την ενήλικη ζωή, τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά εμμένουν και σε αυτά προστίθενται τα ακόλουθα:
- Αδιαφορία για τους κοινωνικούς κανόνες
- Εγκληματική συμπεριφορά και προβλήματα με τον νόο
- Αλαζονεία
- Δολιότητα
- Εξαπατούν τους άλλους ανθρώπους για το προσωπικό τους όφελος ή ευχαρίστηση
- Παρορμητικότητα και αδυναμία να σχεδιάσουν κάτι στο μέλλον
- Ευερεθιστότητα και εχθρικότητα
- Επιθετικότητα, με μία τάση για σωματικές επιθέσεις
- Κακοποιητικές σχέσεις
- Αδυναμία μάθησης από τις αρνητικές συνέπειες
- Πλήρης αδιαφορία για θέματα ασφάλειας
- Αδυναμία να παραμείνουν σταθερά σε μία δουλειά ή να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις
- Αδυναμία να αισθανθούν τύψεις
Μπορεί ένας κοινωνιοπαθής να αλλάξει;
Οι παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση της Αντικοινωνικής Διαταραχής της Προσωπικότητας είναι τόσο περιβαλλοντικοί όσο και βιολογικοί. Ο πιο βασικός περιβαλλοντικός παράγοντας της εν λόγω διαταραχής είναι η διαταραγμένη συμπεριφορά των γονιών κατά την πρώιμη παιδική ηλικία. Ακόμη αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στα άτομα που πάσχουν από τη διαταραχή το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την εκμάθηση από τα λάθη, δηλαδή η αμυγδαλή, τείνει να είναι μικρότερο.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι υπάρχουν λίγες ή καθόλου θεραπευτικές επιλογές για την αντικοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας, μια πολύπλοκη κατάσταση της ψυχικής υγείας που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και δεν είναι καλά κατανοητή.
Επιπλεόν, οι κοινωνιοπαθείς δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν μια διαταραχή της προσωπικότητας, έτσι μπορούν να αναζητήσουν θεραπεία μόνο για άλλα σχετικά συμπτώματα, όπως άγχος και κατάθλιψη, ή ζητήματα που προκύπτουν ως αποτέλεσμα των συμπεριφορών τους, όπως κατάχρηση ουσιών.
Με πληροφορίες από το prevention.com
