Και μόνο στο άκουσμα της λέξης, η απόρριψη φαντάζει μέσα μας σαν εφιάλτης. Το αίσθημα της απόρριψης μπορεί να ξεκινήσει από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού και να επηρεάσει και την ενήλικη ζωή του…

Γράφει η Δρ. Μυρσίνη Κωστοπούλου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Χαρακτηριστικά βιώματα που οδηγούν σε αισθήματα απόρριψης είναι:

Η «γονεϊκή εγκατάλειψη»

Η «γονεϊκή εγκατάλειψη», όπου το παιδί μεγαλώνει χωρίς την φυσική παρουσία των γονιών του, ή όταν εκείνο ναι μεν συμβιώνει μαζί τους αλλά νιώθει ότι εκείνοι αδιαφορούν για την ύπαρξή του. Στις πυρηνικές αυτές συνθήκες απουσίας, οι βασικές ανάγκες του παιδιού δεν καλύπτονται όπως είναι η ανάγκη για φροντίδα, στήριξη, ανακούφιση, προστασία, καθοδήγηση, επιβράβευση και πάνω απ’ όλα αγάπη. Οι ίδιες συναισθηματικές στερήσεις προκύπτουν και σε περιπτώσεις όπου το παιδί βιώνει την απώλεια του γονιού μέσα από το διαζύγιο, τον θάνατο ή όταν υπάρχει ψυχική ασθένεια στον γονιό.

Ειδικά στην τελευταία περίπτωση ο πάσχοντας γονιός αδυνατεί να προσφέρει έκδηλα συναισθήματα στο παιδί του και να λειτουργήσει επαρκώς μέσα από τον γονεϊκό ρόλο, λόγω ψυχικής ασθένειας, με αποτέλεσμα το παιδί να νιώθει απορριπτέο. Το παιδί συχνά χρεώνει μέσα του την αδιαφορία των γονιών του και μπορεί να περνά πολλές ώρες μόνο του ή να ψάχνει για γονεϊκά υποκατάστατα μέσα από την συναισθηματική του προσκόλληση σε φίλους και παρέες.

Η βία στην παιδική ηλικία

Η σωματική και η ψυχολογική κακοποίηση αποτελεί από τις χειρότερες μορφές απόρριψης στην παιδική ηλικία. Αν μη τι άλλο, το μικρό παιδί προδίδεται από τα πρόσωπα που προσδοκά ότι το αγαπούν και το προστατεύουν από την βία του έξω κόσμου.

Το bullying στο σχολείο

είναι η συστηματική κοροϊδία από αλλά παιδιά στο σχολείο λόγω ενός φυσικού ή ψυχολογικού χαρακτηριστικού του παιδιού που αποκλίνει από το μέσο όρο (π.χ. πάχος, σωματικές δυσμορφίες, διαταραχές της ομιλίας, πολιτισμικές ή φυλετικές διαφορές, εσωστρέφεια, διαζευγμένοι γονείς). Εδώ το παιδί βιώνει μία άλλη βίαιη όψη της απόρριψης, εκείνη που προέρχεται από την σκληρότητα των άλλων παιδιών και που του αφαιρεί το δικαίωμα της αποδοχής, του «ανήκειν» στην ομάδα και το καταδικάζει στην διαφορετικότητα και την μοναξιά που συνάδει με εκείνη.

Βέβαια τα παραπάνω βιώματα δεν αποτελούν πάντα μορφές απόρριψης αν το παιδί δεν τα μεταφράσει στο μυαλό του μέσα από το φίλτρο της απόρριψης. Δύσκολο στοίχημα για εκείνο, αν αναλογιστεί κανείς ότι το παιδί ούτως ή άλλως δυσκολεύεται να αποστασιοποιηθεί από τα γεγονότα και τα πρόσωπα γύρω του και να τα ερμηνεύσει ορθολογικά… Συνήθως βαραίνει τον εαυτό του με ενοχές για αυτό που του συμβαίνει.

Οι δυο εκδηλώσεις της πρώιμης απόρριψης

Πόσο δύσκολο εν τέλει είναι να είναι καλά κανείς με τον εαυτό του όταν νιώθει και πάντα ένιωθε από παιδί ότι αυτός φταίει για την απόρριψη που έχει δεχτεί; η ενοχή οδηγεί και σε (αυτο)τιμωρία: Βία απέναντι στον εαυτό μέσα από την αυτοκαταστροφικότητα («απορρίπτω τον εαυτό μου») ή βία απέναντι στον άλλον («απορρίπτω για να μην με απορρίψεις») είναι δύο μετέπειτα εκδηλώσεις μίας πρώιμης απόρριψης. Το άτομο εναλλάσσει «ρόλους» ανάμεσα στον θύτη και το θύμα διαιωνίζοντας τον κύκλο της απόρριψης, ζώντας ξανά και ξανά το αρχικό του τραύμα.

Εδώ η ψυχοθεραπεία μπορεί να παρέχει μία ασφαλή βάση, καθώς και μια διαδρομή προκειμένου το άτομο να νοηματοδοτήσει μέσα του την ιστορία του, να την αποδεχτεί και να δώσει τέλος σε αυτό από το οποίο νομίζει αλλά και φοβάται ότι δεν μπορεί να ξεφύγει.

Δρ. Μυρσίνη Κωστοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
email: [email protected]
website: www.myrsinikostopoulou.com

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Παιχνίδια… εξουσίας ανάμεσα σε γονείς και παιδιά: όρια ή τιμωρία;

Eίσαι υπερπροστατευτικός γονιός; Αυτές είναι οι επιπτώσεις στο παιδί σου

Μπορεί μια μητέρα να μην αγαπάει το παιδί της;

Ζηλεύετε και νιώθετε συνέχεια να σας απορρίπτουν; Ίσως φταίει η παιδική σας ηλικία

Aπογοήτευση, απόρριψη: Πώς θα μάθεις το παιδί να τα χειρίζεται;