Η μοναξιά του γιου που «ανδρώνεται» χωρίς τον πατέρα του

Στους μύθους διακρίνει κανείς, πέρα από την ηρωική, και την ανθρώπινη πλευρά του άνδρα η οποία διέπεται από οδυνηρά συναισθήματα και βασανιστικές σκέψεις, ενώ οι πράξεις του καθοδηγούνται από ένστικτά και επιθυμίες. Στον μύθο του Θησέα, ενός ήρωα ιδιαίτερα αγαπητού με μεγάλη απήχηση στις καρδιές των Ελλήνων, καθώς ο βίος του είναι πολύπαθος και γεμάτος δοκιμασίες, είναι φανερή η μοναξιά του γιου που μεγαλώνει και κατορθώνει να γίνει ήρωας χωρίς τη βοήθεια και τη στήριξη του πατέρα του.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Αιγέας, πατέρας του Θησέα, δεν μπορούσε να αποκτήσει απογόνους. Για τον λόγο αυτόν επισκέφθηκε το μαντείο των Δελφών όπου έλαβε έναν ακατανόητο χρησμό. Στην επιστροφή έκανε μία στάση τον φίλο του και βασιλιά της Τροιζίνας Πιτθέα, στον οποία εξομολογήθηκε τον χρησμό. Ο Πιτθέας, έχοντας καταλάβει τον χρησμό, «τον διηπάτησε», όπως αναφέρει ο Πλούταρχος. Τον μέθυσε προκειμένου να συνευρεθεί με την κόρη του τους την Αίθρα, με σκοπό να αποκτήσει απόγονο του αθηναϊκού θρόνου.

Όταν ο Αιγέας συνειδητοποίησε τι έχει συμβεί, ζήτησε από την Αίθρα, σε περίπτωση που προκύψει απόγονος από αυτήν τους τη συνεύρεση, να τον μεγαλώσει χωρίς να του αποκαλύψει την ταυτότητα του πατέρα του μέχρι να γίνει έφηβος. Έκρυψε τα σανδάλια και το σπαθί του κάτω από έναν βράχο και της ζήτησε όταν το αγόρι γίνει αρκετά δυνατό, να το προτρέψει να σηκώσει τον βράχο για να πάρει αυτά τα αντικείμενα και στη συνέχεια να τον αναζητήσει στην Αθήνα.

Πράγματι, η Αίθρα γεννάει έναν γιο, τον Θησέα. Όταν αυτός, έφηβος πια, μαθαίνει για την ταυτότητα του πατέρα του, μετακινεί τον βράχο, παίρνει το σπαθί και τα σανδάλια και ξεκινά την Αθήνα με σκοπό να τον γνωρίσει. Στο ταξίδι αυτό καλείται να αντιμετωπίσει επικίνδυνους ληστές, τους οποίους πολεμά με γενναιότητα, επιδεικνύοντας κάθε φορά μυϊκή δύναμη, ετοιμότητα και ευστροφία. Στο τέλος των δοκιμασιών βουτά στα νερά του Κηφισού για να εξαγνιστεί από τις δολοφονίες που διέπραξε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και να συναντήσει έπειτα τον πατέρα του, λυτρωμένος και «ήρωας».

Φτάνοντας στην Αθήνα δεν αποκαλύπτει αμέσως την ταυτότητα του. Συναντά τον πατέρα του παντρεμένο με τη Μήδεια, η οποία αντιλαμβάνεται ποιος είναι και πείθει Αιγέα να τον δηλητηριάσουν, φοβούμενη ότι θα πάρει εκείνος τον θρόνο από τον γιο που η ίδια έχει αποκτήσει με τον Αιγέα. Την ώρα του δείπνου και ενώ ο Θησέας βγάζει το σπαθί του για να κόψει το δηλητηριασμένο κρέας, ο Αιγέας αναγνωρίζει το όπλο. Η Μήδεια φεύγει από την Αθήνα παίρνοντας μαζί της τον γιό της τον Μήδο και ο Θησέας αναγνωρίζεται ως νόμιμος γιος του Αιγέα. Πριν τον αναγνωρίσει όμως, όπως υποστηρίζουν κάποιοι συγγραφείς, ο Αιγέας τού αναθέτει έναν ακόμη άθλο: τη θανάτωση του «Μαραθώνιου ταύρου», αποστολή την οποία ο Θησέας φέρνει σε πέρας με επιτυχία. Το μεγαλύτερο όμως κατόρθωμα του Θησέα θεωρείται η Θανάτωση του Μινώταυρου. […] Πριν φύγει (σ.σ. για την Κρήτη), ο Θησέας είχε συμφωνήσει με τον πατέρα του ότι αν επιτύγχανε στην αποστολή, το πλοίο του κατά την επιστροφή θα είχε λευκά πανιά, εάν όμως δεν την έφερνε σε πέρας, οι σύντροφοι του θα άφηναν τα μαύρα πανιά να ανεμίζουν ως ένδειξη πένθους. Ο Θησέας επιστρέφει νικητής, αλλά για άγνωστούς λόγους τα μαύρα πανιά έχουν παραμείνει στα κατάρτια του πλοίου. Ο Αιγέας, αντικρίζοντας το καράβι που φέρνει τα θλιβερά μαντάτα της αποτυχίας της αποστολής του γιου του, ρίχνεται απελπισμένος στο πέλαγος , το οποίο έτσι πήρε το όνομά του: Αιγαίο Πέλαγος.

Η πατρική απουσία και ο θυμός του Θησέα

Μέσα από τον μύθο του Θησέα σκιαγραφείται η απουσία του πατέρα με τραγικό τρόπο, όπως τραγικά επήλθε και η απώλειά του. Όταν ο Θησέας έμαθα για την καταγωγή του, χρειάστηκε να διανύσει μία μακρά και επικίνδυνη διαδρομή υπερβαίνοντας εαυτόν προκειμένου να συναντήσει τον πατέρα του και να θεωρηθεί από εκείνον άξιος απόγονος και διάδοχος του. Ο ίδιος ο Αιγέας  είχε θέσει αυτό ως προϋπόθεση για να τον αποδεχθεί και να τον αναγνωρίσει ως γιο του. Ο γιος Θησέας έπρεπε να αποδείξει την ανδρειοσύνη του, χωρίς ωστόσο να έχει λάβει φροντίδα και εκπαίδευση από τον πατέρα του. Μεγαλώνοντας με την μητέρα του έπρεπε να δημιουργήσει μόνος του τις συνθήκες που θα του επέτρεπαν να ανδρωθεί και να φανεί αντάξιος των προσδοκιών ενός άνδρα που αποκαλούνταν πατέρας του. «Πάρε τα όπλα και ανδρώσου μόνος σου», φαίνεται να ήταν το μήνυμα που άφησε έμμεσα ο Αιγέας στον γιο του, το οποίο σήμαινε : «Στηρίξου στα πόδια σου μόνο σου, όπως δοκιμάστηκα και εγώ για να γίνω βασιλιάς, και έπειτα έλα να με γνωρίσεις».

Το τέλος του μύθου είναι ανοικτό σε ποικίλες ερμηνείες, όπως όλοι οι μύθοι άλλωστε. Σε αυτό το βιβλίο, φωτίζοντας και εστιάζοντας στις σχέσεις που αναπτύσσονται και υφαίνονται μέσα στις οικογένειες και κατ’ επέκταση στις κοινωνίες, το τέλος αντιπροσωπεύει την κορύφωση του δράματος στη σχέση του γιου με τον πατέρα του. Ύστερα από τη μεγαλειώδη νίκη του με τον Μινώταυρο, τη μεγαλύτερη απόδειξη της αξιοσύνης του και το επιστέγασμα των κόπων του, ο Θησέας ξεχνά να σηκώσει τα λευκά πανιά, αμελώντας να τηρήσει τη συμφωνία που είχε κάνει με τον πατέρα του. Άραγε ποιος ασυνείδητος θυμός κρύβεται πίσω από αυτή τη φαινομενική αμέλεια; Τα εξωτερικευμένα έντονα συναισθήματα του γιου για τον πατέρα του μοιάζουν να εκφράζονται μέσα από τις πράξεις του. Ο Θησέας με το απαράμιλλο θάρρος τους ως πολεμιστής, δεν φοβήθηκε να κινδυνεύσει για να αποδείξει ότι αξίζει να αποκαλείται γιος του Αιγέα, υπομένοντας φόβους και αγωνίες σε όλη την πορεία της ζωής του και σε όλους τους αγώνες που έδωσε για την επιβίωσή του. Την ίδια ώρα, ωστόσο, ο θυμός και η πικρία του από τη στέρηση του πατέρα του πήραν ανεξέλεγκτη τροπή στη δική του ιστορία.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Η επιστροφή του άνδρα: Λύνοντας τη σιωπή αιώνων» της Ελισάβετ Μπαρμπαλιού. Ευχαριστούμε θερμά τις εκδόσεις Πεδίο για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.

 

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Σύμπλεγμα της Ηλέκτρας: Πώς ο πατέρας καθορίζει τις ερωτικές επιλογές της κόρης;

Σχετικά άρθρα