Ινομυώματα της μήτρας: Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα ινομυώματα της μήτρας ανήκουν στην κατηγορία των καλοηθών όγκων και αποτελούν μια από τις πιο συχνές ανωμαλίες της μήτρας και έναν από τους πιο συχνούς λόγους επίσκεψης στο γυναικολόγο.

Γράφει ο Άρις Αντσακλής, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθυντής της Α΄ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»

Το μέγεθός τους ποικίλλει και μπορεί να κυμαίνεται από λίγα χιλιοστά, έως και πολλά εκατοστά. Με την πάροδο του χρόνου το μέγεθός τους μπορεί είτε να αυξηθεί, είτε να μειωθεί, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις τα ινομυώματα μπορεί και να εξαφανιστούν χωρίς καμία ιατρική παρέμβαση.

Τα ινομυώματα μπορεί να εντοπίζονται σε οποιοδήποτε σημείο της μήτρας και ανάλογα με τη θέση τους τα κατατάσσουμε σε 4 βασικές κατηγορίες:

Ενδοτοιχωματικά ινομυώματα, τα οποία εντοπίζονται, όπως λέει και το όνομά τους, εντός του τοιχώματος της μήτρας

Υπορογόνια ινομυώματα, τα οποία εντοπίζονται στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας

Υποβλενογόνια ινομυώματα, τα οποία προβάλλουν στο εσωτερικό – κοιλότητα της μήτρας και

Μισχωτά ινομυώματα, τα οποία εντοπίζονται έξω από τη μήτρα και συνδέονται με αυτή με ένα λεπτό μίσχο.

Πόσο συχνή είναι η εμφάνισή τους;

Η εμφάνιση ινομυωμάτων είναι αρκετά συχνή και συνήθως εμφανίζονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, μεταξύ 30-50 ετών. Τουλάχιστον 1 στις 4 γυναίκες θα εμφανίσουν ένα ή περισσότερα ινομυώματα σε κάποια περίοδο της ζωής τους. Είναι πιο συχνά σε γυναίκες της μαύρης φυλής καθώς και στις υπέρβαρες γυναίκες, και αυτό μπορεί να σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων σε αυτές τις γυναίκες.

Τι προκαλεί την εμφάνισή τους;

Τα ινομυώματα είναι ορμονοεξαρτώμενα. Ο ακριβής μηχανισμός εμφάνισής τους δεν έχει εξακριβωθεί πλήρως. Τείνουν να μεγαλώνουν όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι αυξημένα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην εγκυμοσύνη, ενώ το μέγεθός τους συνήθως μειώνεται όταν τα επίπεδά τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι χαμηλά, όπως συμβαίνει μετά την εμμηνόπαυση.

Τι συμπτώματα και τι προβλήματα μπορούν να προκαλέσουν;

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα ινομυώματα είναι ασυμπτωματικά, δηλαδή δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα στη γυναίκα, ειδικά όταν είναι μικρά σε μέγεθος. Για αυτόν το λόγο πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι έχουν ινομυώματα και το ανακαλύπτουν τυχαία κατά την επίσκεψη στο γυναικολόγο, ή κατά τη διάρκεια ενός υπερηχογραφήματος.

Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν στη γυναίκα συμπτώματα, τα πιο συχνά εκ των οποίων είναι:

  • Προβλήματα αιμορραγίας, με πιο συνηθισμένο την μηνορραγία, δηλαδή αυξημένη ροή αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου, ή και απώλεια αίματος μεταξύ των περιόδων. Αυτή η αυξημένη απώλεια αίματος αν συνεχίσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσει αναιμία στη γυναίκα με όλα τα επακόλουθα, όπως κόπωση, νωθρότητα κτλ.
  • Διάταση της κοιλιάς και αίσθημα βάρους ή ακόμα και πόνο. Τα συμπτώματα αυτά σχετίζονται με την αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων και ένα μεγάλο ινομύωμα μπορεί να προκαλέσει τέτοια συμπτώματα στη γυναίκα, ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν και πόνους στη μέση.
  • Πόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου (δυσμηνόρροια) ή κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία).
  • Συμπτώματα από το ουροποιητικό ή το γαστρεντερικό σύστημα, κυρίως το έντερο. Αυτά τα συμπτώματα σχετίζονται με το μέγεθος των ινομυωμάτων και προκαλούνται από πίεση είτε στην ουροδόχο κύστη (προκαλώντας π.χ. συχνουρία) είτε στο έντερο (προκαλώντας π.χ. δυσκοιλιότητα)
  • Προβλήματα υπογονιμότητας. Ο τρόπος που τα ινομυώματα σχετίζονται με υπογονιμότητα ή αποβολές, αν και δεν είναι τελείως ξεκάθαρος, είναι συνήθως μηχανικός. Δηλαδή τα ινομυώματα επηρεάζουν το σχήμα της μήτρας και μπορεί να προκαλούν παραμόρφωση της μήτρας και του ενδομητρίου παρεμποδίζοντας π.χ. την εμφύτευση, ενώ μπορεί να προκαλούν στενώσεις κοντά στον τράχηλο ή στο σημείο που η μήτρα ενώνεται με τις σάλπιγγες, επηρεάζοντας την όλη διαδικασία της σύλληψης και της γονιμοποίησης.

Ινομυώματα και κύηση

Στις περισσότερες γυναίκες η παρουσία ινομυωμάτων δεν προκαλεί προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Λόγω των ορμονικών αλλαγών και κυρίως λόγω της αύξησης των οιστρογόνων στην κυκλοφορία της εγκύου, στην εγκυμοσύνη μπορεί να παρατηρηθεί αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων.

Μπορεί λοιπόν, αν και σπάνια, κάποια από αυτά τα ινομυώματα να αυξηθούν σημαντικά σε μέγεθος και να προκαλέσουν συμπτώματα όπως πόνο, συσπάσεις της μήτρας και σπάνια πρόωρο τοκετό. Επίσης μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα καισαρικής τομής, ειδικά αν βρίσκονται σε θέση που εμποδίζει τον φυσιολογικό τοκετό, ή αν επηρεάζουν την προβολή του εμβρύου – δηλαδή λόγω ινομυωμάτων το έμβρυο έχει π.χ. ισχιακή προβολή (με τα πόδια προς τα κάτω) και όχι κεφαλική προβολή (με το κεφάλι προς τα κάτω) που απαιτείται για τον φυσιολογικό τοκετό.

Τέλος μπορεί να προκαλέσουν αυξημένη απώλεια αίματος αμέσως μετά τον τοκετό.

Πώς γίνεται η διάγνωσή τους;

Ο γυναικολόγος μπορεί τις περισσότερες φορές να υποψιαστεί την ύπαρξη ινομυωμάτων κατά την κλινική εξέταση. Το υπερηχογράφημα όμως, είναι αυτό που θα επιβεβαιώσει την ύπαρξη ή όχι ινομυωμάτων και θα παρέχει λεπτομέρειες για το μέγεθός τους, τον αριθμό και την ακριβή εντόπισή τους στη μήτρα.

Σε σπάνιες περιπτώσεις και εφόσον το κρίνει ο θεράπων ιατρός, μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος, όπως για παράδειγμα αξονική ή μαγνητική τομογραφία ή ακόμα και υστεροσαλπιγγογραφία.

Τι θεραπείες υπάρχουν για την αντιμετώπιση των ινομυωμάτων;

Η θεραπεία που επιλέγεται κατά περίπτωση μετά από συζήτηση της γυναίκας με τον γυναικολόγο της και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η ηλικία της γυναίκας, το εάν έχει τεκνοποιήσει και αν έχει ολοκληρώσει την οικογένειά της, το μέγεθος των ινομυωμάτων, τη θέση τους και τα συμπτώματα που προκαλούν στη γυναίκα.

Τις περισσότερες φορές, ειδικά αν τα ινομυώματα δεν προκαλούν συμπτώματα, δεν χρειάζεται να γίνει καμία παρέμβαση και αρκεί μία συστηματική παρακολούθηση. Πολλές γυναίκες, εφόσον τα συμπτώματά τους δεν είναι έντονα, και μετά από συζήτηση με τον γυναικολόγο τους επιλέγουν να μην κάνουν κάποια θεραπεία και απλά τα παρακολουθούν. Ειδικά όταν η γυναίκα βρίσκεται κοντά στην ηλικία της εμμηνόπαυσης, πολλές γυναίκες επιλέγουν να περιμένουν, διότι μετά από αυτήν την ηλικιακή περίοδο, λόγω της μείωσης των επιπέδων των οιστρογόνων τα ινομυώματα συνήθως μειώνονται σε μέγεθος και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τα συμπτώματα υποχωρούν.

Φαρμακευτική αγωγή: Σε μερικές γυναίκες χορηγούνται φαρμακευτικά σκευάσματα, συνήθως σε ενέσιμη μορφή, που προκαλούν ελάττωση των επιπέδων των οιστρογόνων στο αίμα και έτσι σταματάει η ανάπτυξη των ινομυωμάτων ή μπορεί ακόμα και να μειωθεί το μέγεθός τους. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ανακούφιση από συμπτώματα, όπως οι μηνορραγίες και τα πιεστικά φαινόμενα. Τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων μπορεί ωστόσο, να προκαλέσουν συμπτώματα που δεν είναι καλά ανεκτά από τη γυναίκα (όπως π.χ. νυκτερινές εφιδρώσεις, ξηρότητα κόλπου κτλ.), ενώ θα πρέπει να χορηγούνται μετά από συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Χειρουργική αντιμετώπιση: Υπάρχουν διάφορες επεμβατικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση των ινομυωμάτων και πάντα η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου θα πρέπει να εξατομικεύεται για την κάθε γυναίκα και να επιλέγεται μετά από συζήτηση με τον γυναικολόγο. Για άτεκνες γυναίκες εφόσον χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση, προτιμάται η ινομυωματεκτομή, η αφαίρεση δηλαδή των ινομυωμάτων με διατήρηση της μήτρας. Η επέμβαση μπορεί να γίνει διακοιλιακά με ανοικτό χειρουργείο ή λαπαροσκοπικά, ή ακόμα και υστεροσκοπικά, ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων. Οι γυναίκες θα πρέπει να ενημερώνονται ότι υπάρχει μικρή πιθανότητα επανεμφάνισης των ινομυωμάτων, ή πιο σωστά εμφάνισης ινομυωμάτων σε άλλη θέση στη μήτρα.

Σχετικά άρθρα