Πρέπει το παιδί μου να μάθει να διαβάζει και να γράφει από το νηπιαγωγείο;

Δεν είναι σπάνιο, στη σημερινή εποχή, να συναντάμε νήπια που μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν μερικές λεξούλες, αφού πλέον το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσονται τους προσφέρει ποικιλία ερεθισμάτων. Είναι εύλογο λοιπόν το ερώτημα πολλών γονέων, οι οποίοι προβληματίζονται για το αν και το δικό τους παιδί πρέπει να έχει κατακτήσει τη δεξιότητα της γραφής και της ανάγνωσης ήδη από το νηπιαγωγείο.

Γλωσσική ικανότητας vs δεξιότητα γραφής και ανάγνωσης

Αρχικά αξίζει να επισημάνουμε ότι η γλωσσική ικανότητα των παιδιών είναι μια εγγενής ικανότητα που δε διδάσκεται. Τα παιδιά μαθαίνουν να χρησιμοποιούν σωστά τη γλώσσα ακολουθώντας τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Στον αντίποδα, οι δεξιότητες της γραφής και της ανάγνωσης είναι δύο σύνθετες γνωστικές λειτουργίες, οι οποίες διδάσκονται, προκύπτουν μέσω εξάσκησης και απαιτούν τη συνεργασία οπτικών, ακουστικών και κινητικών δεξιοτήτων.

paidi alfabitos

Η ανάγνωση -όπως και η γραφή- είναι μια δεξιότητα που κατακτάται και εξελίσσεται σταδιακά και αφού έχει προηγηθεί η καλλιέργεια του προφορικού λόγου. Το παιδί καλείται όχι μόνο να αναγνωρίσει και να μετατρέψει έναν κώδικα συμβόλων σε έναν κώδικα ήχων αλλά και να συνθέσει λέξεις και ευρύτερες νοηματικές μονάδες με στόχο την πλήρη κατανόηση ενός κειμένου. Για να μπορέσει, όμως, ένα παιδί να διαβάσει, θα πρέπει πρώτα να έχει αναπτύξει επαρκώς την γλωσσική του δεξιότητα, να είναι ικανό να διακρίνει και να αναγνωρίζει οπτικά σύμβολα, να είναι ικανό να συσχετίζει οπτικά και γλωσσικά σύμβολα, να μπορεί να εντοπίζει επαναλαμβανόμενα γλωσσικά μοτίβα και να διαθέτει επαρκείς ικανότητες άρθρωσης ήχων.

Η διαδικασία της κατάκτησης της αναγνωστικής δεξιότητας αρχίζει όταν το παιδί είναι σε θέση να κατανοήσει τον σκοπό των βιβλίων και να αντιληφθεί τον εαυτό του ως αναγνώστη. Στη συνέχεια, το παιδί αρχίζει να αναγνωρίζει την αλφάβητο και τελικά να συνθέτει γράμματα φτιάχνοντας τις πρώτες λεξούλες.

Οι δύο βασικές λειτουργίες στις οποίες βασίζεται η κατάκτηση της δεξιότητας της ανάγνωσης είναι:

  • Το ότι μια διαδοχική σειρά γραμμάτων με συγκεκριμένη δομή μεταφέρει ένα νόημα
  • Το ότι κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης, ανασύρεται από την σημασιολογική μνήμη η σημασία της λέξης ώστε να συμπληρωθεί η λειτουργία της κατανόησης

Αναγνωστική ετοιμότητα

Ως προς την αναγνωστική ετοιμότητα ενός παιδιού η επικοινωνιακή προσέγγιση υποστηρίζει ότι θα πρέπει να έχουν προηγηθεί και αναπτυχθεί «προαναγνωστικές» και «προγραφικές» δεξιότητες, οι οποίες συνδέονται με τη γλωσσική εξέλιξη του παιδιού μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, τη σταδιακή κατανόηση των μηνυμάτων του γραπτού λόγου και την έναρξη της συστηματικής διδασκαλίας.

Η γλωσσική δεξιότητα, όμως, εκτός από την ανάγνωση ακολουθείται και από τη γραφή, η οποία είναι μια αρκετά περίπλοκη μέθοδος έκφρασης που απαιτεί συντονισμό διάφορων γνωστικών σχημάτων και κατακτάται πλήρως από το παιδί τελευταία. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε την γραφή ως απεικόνιση της σκέψης μας με γραφικά σύμβολα.

paidia sxoleio paidikos

Δεξιότητα της γραφής

Μέχρι να φτάσει στο βέλτιστο αποτέλεσμα, η δεξιότητα της γραφής περνάει κάποια στάδια εξέλιξης. Το πρώτο στάδιο είναι το «μουτζούρωμα» από το οποίο τα παιδιά ξεκινάνε για να προχωρήσουν στο «γραμμικό επαναλαμβανόμενο στάδιο». Στο στάδιο αυτό τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι η γραφή είναι οριζόντια και ότι τα γράμματα τοποθετούνται σε μια σειρά. Το επόμενο στάδιο είναι αυτό της «ορθογραφίας τυχαίων γραμμάτων», όπου συνήθως το παιδί παράγει σειρές τυχαίων γραμμάτων προσπαθώντας να δημιουργήσει μια λέξη ενώ ακολουθεί το στάδιο «γράμματος-ονόματος», όπου τα παιδιά αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τη σχέση μεταξύ συγκεκριμένων γραμμάτων και ήχων. Τα δύο τελευταία στάδια είναι αυτά της «μεταβατικής ορθογραφίας» και της «συμβατικής ορθογραφίας», κατά τα διάρκεια των οποίων τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν τους κανόνες της γραπτής γλώσσας.

Επιπροσθέτως, για την ανάπτυξη της δεξιότητας της πρώτης γραφής σύμφωνα με την Klein (1982) απαιτούνται κάποιες προϋποθέσεις. Σύμφωνα με την Klein θα πρέπει το παιδί να είναι αναπτυξιακά ικανό να κατανοεί το νόημα των αντικειμένων και να μπορεί να τα χρησιμοποιεί. Θα πρέπει επίσης, να είναι ικανό να κάθεται χωρίς την στήριξη των χεριών του, τα οποία θα είναι ελεύθερα να χρησιμοποιούν το εργαλείο της γραφής. Η σταθερότητα του ώμου, των βραχιόνων, του καρπού και της λαβής σύλληψης είναι μερικές ακόμα προϋποθέσεις, ενώ τέλος το παιδί θα πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί ταυτόχρονα τα δύο του χέρια και να τα συντονίζει με την όραση.

Συμπερασματικά, οι σύγχρονες προσεγγίσεις υποστηρίζουν πως τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν και να γράφουν εξελικτικά καθώς οι εμπειρίες τους εμπλουτίζονται και η αντίληψή τους τροποποιείται. Τα παιδιά διαφέρουν ως προς την ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών και των κινητικών, οπτικών και ακουστικών δεξιοτήτων. Ως εκ τούτου θα μπορούσαμε να πούμε πως στο νηπιαγωγείο τα νήπια διευκολύνονται και προετοιμάζονται κατάλληλα, ενώ η συστηματική διδασκαλία και πλήρης κατάκτηση των λειτουργιών γίνεται στο δημοτικό σχολείο.

Πηγή: hamogelo.gr

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Ανάγνωση και γραφή: Σπάζοντας τον… κώδικα στην Α’ Δημοτικού

H γλωσσική αγωγή στο νηπιαγωγείο: Πώς βοηθά το παιδί να επικοινωνεί

 

Σχετικά άρθρα