Ο καρκίνος είναι η αρρώστια που όταν χτυπήσει την πόρτα τίποτα δεν μένει το ίδιο. Η επίδραση του είναι καταλυτική, πρώτα και κύρια στον ασθενή και δευτερευόντως στον άμεσο περίγυρο του, δηλαδή στους ανθρώπους που αναλαμβάνουν τον ρόλο του φροντιστή σε αυτή τη μάχη.

Όπως είναι φυσικό, όλο το βάρος της προσοχής της οικογένειας, των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αλλά και της κοινωνίας ολόκληρης πέφτει στον ασθενή για το πώς νιώθει, πώς βιώνει το κάθε στάδιο και πώς διαχειρίζεται όλο αυτό που του συμβαίνει.

Οι φροντιστές αντέχουν, παλεύουν και στηρίζουν

Οπότε αυτό το άρθρο θα εστιάσει σε αυτούς τους ανθρώπους, που ενώ βρίσκονται στο παρασκήνιο, παραμένουν παρόντες σε μία πολύ δύσκολη κατάσταση, αντέχουν, παλεύουν και στηρίζουν τον δικό τους άνθρωπο στον αγώνα που δίνει.

Ο φροντιστής λοιπόν, έχει να διαχειριστεί τα εξής θέματα: τον φόβο της απώλειας του ανθρώπου του, τον δικό του φόβο για την ασθένεια, νοσοκομεία – γιατρούς – εξετάσεις, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ή του περίγυρου, πρακτικά ζητήματα (π.χ. σε περιπτώσεις που υπάρχουν κινητικά προβλήματα ή χρειάζεται 24ωρη φροντίδα), καθώς και την ανησυχία του για το μετά…

Πολλά τα «βάρη» που φορτώνονται

Είναι λοιπόν εμφανές ότι είναι πολλά και θα πρέπει να προσθέσουμε ένα επιπλέον βάρος, πρακτικό και ψυχικό, που πολλές φορές φορτώνεται ο φροντιστής. Όπως είναι διαμορφωμένη η ελληνική πραγματικότητα του συστήματος υγείας, αλλά και η ελληνική κουλτούρα, ο συγγενής συχνά καλείται να πάρει την ευθύνη και τις αποφάσεις για την πορεία του ανθρώπου που νοσεί καθώς εκείνος δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες της υγείας του.

Η εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια έχει δείξει ότι το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής έχει συνήθως αρνητικές επιπτώσεις στον φροντιστή. Οπότε θα ήταν σημαντικό η κάθε πλευρά (γιατρός – ασθενής – συγγενής – νοσηλευτικό προσωπικό) να αναλάβει το μερίδιο της ευθύνης που της αναλογεί.

Πώς μπορούν να δώσουν κουράγιο στον εαυτό τους;

Η πρώτη και σημαντικότερη συμβουλή που δίνουμε στις ομάδες στήριξης των φροντιστών είναι ότι είστε άνθρωποι και για να στηρίξετε, πρέπει πρώτα να έχετε δυνάμεις. Για να έχετε κουράγιο, δύναμη κι αντοχή, χρειάζεται να δίνετε πρώτα φροντίδα στον εαυτό σας. Άρα είναι πολύ σημαντικό να δούμε μερικούς τρόπους που μπορείτε να φροντίσετε πρωτίστως εσάς:

• Προσπαθήστε να βρείτε και άλλους, όσο αυτό είναι δυνατόν, που να μπορούν να μοιραστούν μέρος των καθηκόντων σας.
• Πάρτε απόσταση έστω και για λίγες ώρες ή για λίγες ημέρες μία στο τόσο και κάντε κάτι που σας αρέσει, είναι σημαντικό να γεμίζετε τις «μπαταρίες» σας.
• Σκεφτείτε δραστηριότητες  που μπορούν να συμπεριλάβουν και το πρόσωπο που νοσεί ώστε να περάσετε ευχάριστα το χρόνο σας μαζί του (μικρές καθημερινές στιγμές).
• Συμμετέχετε σε ομάδα στήριξης.
• Αξιολογείστε τις σχέσεις και τα στηρίγματα στον περίγυρο σας, (φιλικές, συντροφικές, συγγενικές κλπ), απομακρύνετε όσους σας επιβαρύνουν και διατηρείστε αυτούς που σας βοηθούν.
• Ακολουθήστε μια καλή σωματική υγιεινή πρακτική όπως η άσκηση και η σωστή διατροφή.
• Κρατήστε τη χρήση του αλκοόλ, της καφεΐνης  και του τσιγάρου σε χαμηλά επίπεδα.
• Φροντίστε να έχετε χρόνο ξεκούρασης και ύπνου. Κάντε ένα ζεστό μπάνιο ή χαλαρή άσκηση πριν κοιμηθείτε. Αν έχετε δυσκολία στον ύπνο δοκιμάστε τεχνικές χαλάρωσης: αναπνοή, τέντωμα των μυών, μουσική, διαλογισμό, οραματισμό.
• Μπορείτε να σκεφτείτε και κάποιους εναλλακτικούς τρόπους: τη γιόγκα, το θεραπευτικό άγγιγμα, το ρέϊκι κλπ.

«Αντίπαλοι» του εαυτού ο θυμός και οι ενοχές

Η εμπειρία μας στις ομάδες των φροντιστών, μάς έχει διδάξει ότι η βασική δυσκολία στο να εφαρμοστεί η οποιαδήποτε συμβουλή φροντίδας προς τους ίδιους, εμποδίζεται από συναισθήματα όπως θυμός, ενοχές, τύψεις, ντροπή κ.ά. που τους «απαγορεύουν» οτιδήποτε για τον εαυτό τους.  Κατά καιρούς μέσα στην ομάδα ακούμε απαντήσεις όπως:

• «Δεν προλαβαίνω να κάνω τίποτα για μένα, πρέπει να κάνω αυτό, πρέπει το άλλο για τον ασθενή».
• «Αν κοιτάξω τον εαυτό μου νιώθω ότι είμαι ένα εγωιστικό γουρούνι».
• «Δεν έχω εγώ το δικαίωμα να βγαίνω να ξεσκάσω όταν ο άνθρωπος μου παλεύει για τη ζωή του».
• «Αν αλλάξει η συμπεριφορά μου απέναντι του/της σημαίνει ότι τον/την έχω ξεγραμμένο/η».

Για αυτά τα δύσκολα συναισθήματα και σκέψεις που πολλές φορές δεν μπορούν να τα μοιραστούν με κανέναν, το να συμμετέχουν σε μια ψυχοθεραπευτική ομάδα εστιασμένη στους ίδιους, όπως είναι η ανοιχτή ομάδα υποστήριξης φροντιστών του ΚΕΦΙ. Θα τους βοηθήσει να τα εκφράσουν, να βρουν την κατανόηση που χρειάζονται από τους ανθρώπους που περνούν το ίδιο με εκείνους και με την βοήθεια των θεραπευτών να μπορέσουν να τα διαχειριστούν.

Πολύτιμη η βοήθεια στο ΚΕΦΙ

Όπως έχει ειπωθεί αρχικά από τον Καρλ Ρότζερς, η «άνευ όρων αποδοχή» περιγράφει τη ζεστασιά, τη συμπάθεια, το νοιάξιμο, την αποδοχή, το ενδιαφέρον και τον σεβασμό προς τον άλλο. Είναι ποιότητες απαραίτητες για τον καθένα μας.

Η ομάδα λοιπόν, έχει ως βασικό συστατικό την ενσυναίσθηση, με αποτέλεσμα να βοηθά το φροντιστή να αναγνωρίσει, να διαχειριστεί και να αποδεχθεί τα βαθύτερα συναισθήματά του και τις δύσκολες σκέψεις του.

Συντονίστριες ομάδας φροντιστών ΚΕΦΙ η Ρουσάκου Γιώτα, Σωματική ψυχοθεραπεύτρια, και η Κοφινά Λήδα, Ψυχολόγος και Σωματική ψυχοθεραπεύτρια.

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Καρκίνος στο αίμα: Πόσοι τύποι υπάρχουν και πώς αντιμετωπίζονται

Καρκίνος του πνεύμονα: Πώς μειώνονται οι πιθανότητες να εκδηλωθεί;

Καρκίνος του μαστού: Ποια στοιχεία βοηθούν στην καλύτερη αντιμετώπισή του;

Μεταστατικός καρκίνος: Πώς αναπτύσσεται και ο ρόλος των κυττάρων

Ποιος είναι ο πιο σπάνιος μεταστατικός καρκίνος και τι συμπτώματα έχει;

Οστεοσάρκωμα: Ο καρκίνος που «χτυπά» τους νέους – Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα;