Ποια ανεξήγητα ιατρικά συμπτώματα «κρύβουν» ψυχικές διαταραχές;

Στη Βιέννη του 19ου αιώνα, ο Σίγκμουντ Φρόιντ συναρπάστηκε από τη μελέτη «υστερικών» γυναικών που αιφνίδια παρουσίαζαν ανεξήγητους σπασμούς, πόνους, παραλύσεις. Με τη θεωρία του, τα συμπτώματα αυτά φωτίζονται και αναδεικνύεται το νόημα και η σημασία τους: ασυνείδητες ενδοψυχικές συγκρούσεις που θα ήταν απειλητικές για την ψυχική οργάνωση του υποκειμένου, εάν έφταναν στην συνείδησή του.

Γράφει η Δρ Μυρσίνη Κωστοπούλου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Πώς ορίζουμε τα “ανεξήγητα συμπτώματα”;

Τα ανεξήγητα συμπτώματα είναι πραγματικές και όχι πλασματικες ή επιτηδευμένες σωματικές εκδηλώσεις που όμως δεν μπορούν να αποδοθούν σε οργανικές αιτίες. Ο ασθενής αισθάνεται άρρωστος, υποφέρει και νιώθει παγιδευμένος στα πλοκάμια μιας φαντασιακής νόσου, παρά τη θέλησή του. Η δραματοποίηση των συμπτωμάτων και η επίμονη ανάγκη διαβεβαίωσης από τρίτους είναι χαρακτηριστική. Η κλινική εικόνα (ένταση, διάρκεια, σοβαρότητα) εξατομικεύεται, οι γυναίκες φαίνονται πιο επιρρεπείς ενώ οι συνέπειες μπορεί να είναι καταλυτικές π.χ. κατάθλιψη, άγχος, απόγνωση, μείωση της επαγγελματικής απόδοσης, διατάραξη των σχέσεων.

Οι ψυχικές διαταραχές που συνδέονται με ανεξήγητα συμπτώματα

Οι κυριότερες ψυχικές διαταραχές που χαρακτηρίζονται από ιατρικά ανεξήγητα συμπτώματα είναι:

Υποχονδρίαση: το άτομο έχει νοσηρή φοβία μιας ενδεχόμενης ασθένειας. Εντρυφεί πάνω σε αθώα σωματικά συμπτώματα και πείθεται ότι είναι καταδικασμένο, ακόμη και όταν τα ιατρικά τεστ το αμφισβητούν.
Σωματόμορφη Διαταραχή Πόνου: ο πόνος κυριεύει το σώμα του ασθενή και τον καθιστά δυσλειτουργικό στους σημαντικούς τομείς της ζωής του.
Σωματοποιητική Διαταραχή: ο ασθενής παρουσιάζει έντονα συμπτώματα πόνου, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, σεξουαλική δυσλειτουργία και ψευδονευρολογικά συμπτώματα (π.χ. ανισορροπία, σπασμούς)
Μετατρεπτική Διαταραχή: ξαφνική εμφάνιση παράλυσης, τύφλωσης, κώφωσης και άλλων συμπτωμάτων που μιμούνται τα αντίστοιχα νευρολογικά.
Σωματοδυσμορφική Διαταραχή: η νοσηρή ενασχόληση του ατόμου με ένα φαντασιακό σωματικό του ελάττωμα, που συχνά το οδηγεί στην απελπισμένη αναζήτηση επιβεβαίωσης από τρίτους και στην κοινωνική απομόνωση.

Tα αίτια

Η αλληλεπίδραση πρώιμων βιωμάτων, μαθησιακοί και γνωσιακοί μηχανισμοί σε συνάρτηση με το πολιτισμικό πλαίσιο μπορούν να τροφοδοτήσουν τα συμπτώματα, ενώ ψυχοπιεστικά γεγονότα πυροδοτούν ή χειροτερεύουν την κλινική εικόνα.

Η θεραπεία

Ο θεραπευτής οφείλει να κατανοήσει την πραγματικότητα των συμπτωμάτων για τον ασθενή. Ο εντοπισμός ψυχοτραυματικών γεγονότων ζωής, η αμφισβήτηση αρνητικών πεποιθήσεων και η τροποποίηση των δραματικών και καταστροφικών ερμηνειών που δίνει ο ασθενής στα συμπτώματά του, θα αποτελέσουν την ραχοκοκαλιά μιας γνωσιακής ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης.

Δρ. Μυρσίνη Κωστοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
email: [email protected]
website: www.myrsinikostopoulou.com