«Η αποστολή μου είναι να σας αφηγηθώ την ιστορία, ώστε εσείς να αποφασίσετε τι θέλετε να κάνετε», ανέφερε ο Γιάννης Μπεχράκης το 2016 όταν έλαβε το Πούλιτζερ για την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη. «Η αποστολή μου είναι να εξασφαλίσω ότι κανείς δεν θα μπορεί να πει: “Δεν γνώριζα”».
7 Ιουλίου 2015. Δυο μέρες μετά το δημοψήφισμα, ο Γιάννης Μπεχράκης απαθανατίζει μια συγκλονιστική στιγμή: Ένας συνταξιούχους ακουμπά το χέρι του στην πόρτα υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας και περιμένει να πάει μέρος από τη… https://t.co/8waI47z4n3 pic.twitter.com/au6XGFtdxe
— GR TIMES (@grtimes_) March 4, 2019
Δυστυχώς, ο άνθρωπος που προσπαθούσε να αλλάξει τον κόσμο – να τον κάνει «πιο δίκαιο» – με ένα κλικ, το βράδυ του Σαββάτου 2 Μαρτίου έφυγε από τη ζωή νικημένος από τον καρκίνο σε ηλικία μόλις 58 ετών.
«Πάντα θέλω να είμαι όπου με χρειάζονται, να βλέπω με την ψυχή και τα μάτια τους».
«Ο πόλεμος είναι σαν φωτιά σε ξηρό χορτάρι. Λίγο να φυσήξει ο άνεμος και γυρνάει από εδώ και από εκεί».
«Φωτογραφίζω τον πόνο και τη βία, αλλά και την ελπίδα. Γιατί πάντα μέσα από αυτές τις φωτογραφίες και από αυτά τα θέματα που κάνω δεν πεθαίνει ποτέ η ελπίδα. Πάντα υπάρχει κάποιος άνθρωπος ο οποίος βοηθάει, προσπαθεί, θυσιάζεται και αυτό κρατάει την ελπίδα ζωντανή».
«Η αποστολή μου είναι να σας αφηγηθώ την ιστορία, ώστε εσείς να αποφασίσετε τι θέλετε να κάνετε».
Αυτές είναι κάποιες από τις σημαντικότερες φράσεις αυτού του μεγάλου Ανθρώπου. Μέσα σε λίγες λέξεις αποτυπώνεται όλο το μεγαλείο του, αν και ο ίδιος δούλεψε με την εικόνα. Δεν αιχαμλώτιζε απλά τη στιγμή, την κατανοούσε, την αποκρυπτογραφούσε για να μεταφέρει το μήνυμά της από τη μία άκρη του κόσμου στην άλλη.
Τα πρώτα του βήματα και η αποστολή στη Λιβύη το 1989
Γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα. Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ήθελε να κάνει μια δουλειά που να συνδυάζει τον δρόμο και την περιπέτεια. Είχε σκεφτεί να γίνει αεροπόρος, ναυτικός, νταλικέρης, αλλά τελικά κατέληξε να γίνει φωτογράφος του κόσμου….
Σπούδασε φωτογραφία στο Athens School of Arts and Technology και στο Πανεπιστήμιο Middlesex στο Λονδίνο. Ξεκίνησε να εργάζεται ως φωτογράφος στην Αθήνα το 1985, ενώ σχεδόν 2 χρόνια αργότερα ξεκίνησε η ελεύθερη συνεργασία του με το Reuters.
Η πρώτη του αποστολή στο εξωτερικό δεν άργησε καθόλου. Τον Γενάρη του 1989 θα φύγει για να καλύψει την κρίση στη Λιβύη του Μουαμάρ Καντάφι. Πολύ σύντομα, μόλις στην πρώτη του αποστολή, απέδειξε ότι είναι ο άνθρωπος που μπορεί να βρεθεί στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή.
Όταν ο Καντάφι επισκέφθηκε το ξενοδοχείο όπου βρίσκονταν δημοσιογράφοι, ο Μπεχράκης κατάφερε να φτάσει δίπλα του και να κάνει εικόνες που την επόμενη μέρα έκαναν τον γύρο του κόσμου.
«Με κάποιο τρόπο κατάφερα να τρυπώσω δίπλα του και να πάρω κάποιες ευρυγώνιες εικόνες. Την επόμενη μέρα η φωτογραφία μου ήταν στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων ανά τον κόσμο», θα αναφέρει αργότερα σε συνέντευξή του ο Γιάννης Μπεχράκης.
Τρεις δεκαετίες περιπέτειας
Ακολούθησαν τρεις δεκαετίες με τον μεγάλο φωτογράφο να ταξιδεύει από τη μία άκρη του κόσμου στην άλλη. Από την Ευρώπη μέχρι την Ασία και από τη Ρωσία μέχρι τη Μέση Ανατολή ο Μπεχράκης αιχμαλώτισε με τον φακό του σκηνές από μεγάλες πολεμικές συρράξεις, σπουδαία πολιτικά και αθλητικά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων στο Αφγανιστάν και την Τσετσενία, έναν πολύ ισχυρό σεισμό στο Κασμίρ και την εξέγερση στην Αίγυπτο το 2011.
Στην πορεία κέρδισε τον σεβασμό τόσο των συνεργατών όσο και των αντιπάλων του για τις ικανότητές του και την γενναιότητά του.
Έφυγε χθες απ'τη ζωή ο πολυβραβευμένος φωτορεπόρτερ Γιάννης Μπεχράκης. Ανάμεσα στις εκατοντάδες συγκλονιστικές φωτογραφίες του υπάρχουν και κάποιες ποδοσφαιρικές, όπως αυτή. Όπως έλεγε ο ίδιος:«Είμαι εκεί για να καταγράφω τις καλύτερες και τις χειρότερες πλευρές της ανθρωπότητας» pic.twitter.com/pTDqZs2IW3
— el sombrero (@sombrerogr) March 3, 2019
Σιέρα Λεόνε: Εκεί που ξεγέλασε τον θάνατο…
Πριν από λίγα χρόνια ο Γιάννης Μπεχράκης άνοιξε την καρδιά του σε όλο τον κόσμο μιλώντας για την τρομακτική εμπειρία που βίωσε το 2000 όταν βρέθηκε στη Σιέρρα Λεόνε, τη χώρα των ματωμένων διαμαντιών, για να καλύψει τον εμφύλιο πόλεμο που μάστιζε τη χώρα.
Ταξιδεύοντας με κομβόι κυβερνητικών στρατιωτών στη ζούγκλα μαζί με τους συναδέλφους από το Reuters, Kurt Schork και Mark Chisholm, αλλά και τον κάμεραμαν του Associated Press, Miguel Gil Moreno, δέχτηκε ένοπλη επίθεση από αντάρτες. Οι συνάδελφοι και φίλοι του Schork και ο Moreno έπεσαν νεκροί, ενώ ο ίδιος και ο Chisholm κατάφεραν να ξεφύγουν από τη βροχή των πυρών, έρποντας μέσα στην έρημο.
Όταν πλέον αποχώρησαν οι ένοπλοι και ο ίδιος άρχισε να προχωράει για να φτάσει στο σημείο από όπου έχει ξεκινήσει θα τραβήξει μία φωτογραφία του εαυτού του που θα μείνει στην ιστορία, με τον ίδιο να κοιτάζει τον ουρανό.
«Η εμπειρία αυτή άνοιξε μονοπάτια στον λαβύρινθο της ψυχής μου. Ήμουν σίγουρος ότι θα πεθάνω, αλλά δεν ήθελα να πεθάνω. […] Μέσα στο χάος μιλούσαν μέσα μου 2 Γιάννηδες. Ο ένας μου έλεγε: «Δεν άκουγες τη μανούλα σου που σου έλεγε μην πας σε τέτοια πράγματα, ρε φίλε», και ο άλλος έλεγε: «Εσύ, ρε φίλε, είσαι φτιαγμένος για αυτά». […] Ήθελα να κλάψω αλλά δεν με αφήνει το πείσμα μου», είχε αναφέρει ο ίδιος χρόνια αργότερα σε ομιλία του στο Tedx Athens.
Παρακολουθήστε εδώ τη συγκλονιστική περιγραφή του:
Πούλιτζερ για έναν σούπερ ήρωα
Ο Γιάννης Μπεχράκης, ο οποίος εργάστηκε για 30 χρόνια ως φωτογράφος του πρακτορείου Reuters, τιμήθηκε το 2016 με το βραβείο Πούλιτζερ για τον τρόπο που ο ίδιος και η ομάδα του κάλυψαν την ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν ο μοναδικός Έλληνας που κατάφερε να φέρει το Πούλιτζερ στην Ελλάδα.
10 από τις κορυφαίες φωτογραφίες που ο Γιάννης Μπεχράκης και η ομάδα του είχαν δημοσιεύσει στο Reuters https://t.co/LYxkNYz0HY #YannisBehrakis pic.twitter.com/l85c90mUH0
— George Roussos (@baphometx) March 3, 2019
Οι φωτογραφίες που χάρισαν το βραβείο στην ομάδα του Γιάννη Μπεχράκη ήταν 16 και ανάμεσά τους ξεχώριζε μια από τις προβληματικότερες φωτογραφίες του μεγάλου φωτογράφου, η οποία απεικονίζει έναν πατέρα να κρατά σφιχτά στην αγκαλιά του την κόρη του και να περπατά στη βροχή.
«Όταν είδα αυτή την εικόνα πέρυσι, στις 10 του Σεπτέμβρη, αυτό τον άντρα να κρατά την κόρη του, μου φάνηκε σαν τον Σούπερμαν. Έχει σκεπαστεί με αυτή τη σακούλα σκουπιδιών που μοιάζει με μπέρτα του Σούπερμαν. Είναι Σύρος. Φιλάει την κόρη του και μου δημιούργησε την αίσθηση του οποιουδήποτε πατέρα που προστατεύει το παιδί του. Περπατώντας στη θύελλα για να φτάσει στο όνειρο», έχει αναφέρει ο ίδιος σε συνέντευξή του γι’ αυτή τη φωτογραφία.
Σε επόμενη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» είχε επίσης αποκαλύψει τις σκέψεις του για το μοναδικό αυτό κλικ: «Υπήρξαν πάρα πολλές στιγμές που με συγκίνησαν, που με έκαναν να αισθανθώ κομμάτι του όλου πράγματος. Διότι υπάρχει επίσης κάτι άλλο που δεν ξεχνώ ποτέ. Εγώ, όπως και πάρα πολλοί άλλοι άνθρωποι, έχω μέσα μου αίμα προσφυγικό. Η γιαγιά μου ήταν πρόσφυγας από τη Σμύρνη και μου διηγούνταν τι είχε ζήσει η οικογένειά της. Οπότε καταλαβαίνω πολύ καλά τι περνούν σήμερα οι πρόσφυγες. Μια τέτοια στιγμή, λοιπόν, ήταν στην Ειδομένη τον χειμώνα του 2015, όταν είδα αυτόν τον πατέρα που κουβαλούσε μέσα στη βροχή, για πολλά χιλιόμετρα, την κόρη του. Φορούσε μια αυτοσχέδια κάπα από σκουπιδοσακούλες για να προστατεύεται από τη βροχή. Και κάποια στιγμή, πηγαίνοντας προς αυτό που πίστευε ότι ήταν η ελευθερία και η λύτρωση, έσφιξε την κόρη του δυνατά στην αγκαλιά του και τη φίλησε. Όταν τον είδα να περπατά στη μέση του δρόμου έτσι με μια δύναμη και μια αγάπη, μου φάνηκε τεράστιος, σαν σούπερ ήρωας. Κι επειδή έχω κι εγώ μια κόρη στην ηλικία της δικής του, η σκηνή αυτή με συγκλόνισε. Λέω μάλιστα πολλές φορές χαριτολογώντας ότι με αυτή τη φωτογραφία απέδειξα ότι οι σούπερ ήρωες δεν υπάρχουν μόνο στη φαντασία μας. Υπάρχουν και στη ζωή. Μπορεί να είναι ένας απλός άνθρωπος χωρίς μόρφωση, ένας φτωχός, ένας ζητιάνος, κάποιος που δεν του δίνεις ενδεχομένως καμία σημασία. Έρχεται όμως μια στιγμή που αυτός ο άνθρωπος θα κάνει μια πράξη τόσο δυνατή, που θα σε αφήσει άναυδο με την ομορφιά της» είχε αναφέρει ο ίδιος.
Πώς τον αποχαιρετούν οι φίλοι και οι συνεργάτες του;
Η είδηση του θανάτου του συγκλόνισε το πανελλήνιο αλλά και όλον τον κόσμο που είχε έρθει σε επαφή με τη δουλειά του. Τα μηνύματα και τα λόγια των φίλων και των συνεργατών του συγκινούν…
«Έκανε την πιο ξεκάθαρη αφήγηση της ιστορίας με τον πιο καλλιτεχνικό τρόπο. Δεν θα δεις κανέναν τόσο αφοσιωμένο και τόσο εστιασμένο που να θυσιάζει τα πάντα για να τραβήξει την πιο σημαντική εικόνα», τόνισε ο βετεράνος φωτογράφος του πρακτορείου Reuters, Γκόραν Τομάσεβιτς.
Ο φίλος και συνεργάτης του για 30 χρόνια, ο Βασίλης Τριανταφύλλου τον χαρακτήρισε «τυφώνα», που εργαζόταν όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας, μερικές φορές κινδυνεύοντας, για να πάρει την εικόνα που ήθελε.
«Ο Γιάννης ήταν ο καλύτερος φωτορεπόρτερ της γενιάς του. Ο μοναδικός λόγος για τον οποίο έγινα φωτορεπόρτερ. Ενδιαφερόταν πολύ για τους ανθρώπους που είχε το προνόμιο να φωτογραφίζει στις πιο ακραίες καταστάσεις. Ήμουν τυχερός που τον είχα ως δάσκαλο και μέντορά μου», επεσήμανε ο Λευτέρης Πιταράκης.
Ο Θανάσης Σταυράκης έγραψε: «Όλοι μας του είμαστε ευγνώμονες για τον χρόνο που έδωσε για να βοηθήσει συναδέλφους. Έχει επηρεάσει μια ολόκληρη γενιά φωτογράφων».
Τα μηνύματα του πολιτικού κόσμου
«Δείξαμε στον κόσμο τι πραγματικά συμβαίνει και ο κόσμος έδειξε ότι ενδιαφέρεται. Η ανθρωπιά υπάρχει ακόμη». Με αυτά τα λόγια ο Γιάννης Μπεχράκης δέχθηκε την υψηλότερη των διακρίσεων, το βραβείο πούλιτζερ, για την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης. pic.twitter.com/JMn9CLFPga
— Αλέξης Τσίπρας – Alexis Tsipras (@atsipras) March 3, 2019
Ο Γιάννης Μπεχράκης έλεγε ότι «μια φωτογραφία μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, να τον κάνει πιο δίκαιο». Με τις φωτογραφίες του κατόρθωσε να δούμε την πραγματικότητα με ξεχωριστή ματιά. Για τον πρόωρο χαμό του εκφράζω στους οικείους του τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια.
— Kyriakos Mitsotakis (@kmitsotakis) March 3, 2019
O Γιάννης Μπεχράκης ήταν ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους του κόσμου. Όχι μόνο για το Πούλιτζερ αλλά για την αλήθεια της ματιάς του. Μάλλον ο παράδεισος ήθελε και αυτός τον φωτορεπόρτερ του… Συλλυπητήρια στη γυναίκα του, στα παιδιά του και σε όσους τον αγαπούσαν. pic.twitter.com/QGd5OMgqyM
— Stavros Theodorakis (@St_Theodorakis) March 3, 2019
Το σκίτσο του αποχαιρετισμού
Ο πατέρας στην Ειδομένη να περπατά στη βροχή με την κορούλα του αγκαλιά. Με αυτή, αποχαιρέτησε τον Γιάννη Μπεχράκη ο Πάνος Μαραγκός μέσα από το Έθνος.
https://www.facebook.com/panos.maragos.9/posts/10211604094452479:2
Διαβάστε σχετικά άρθρα:
O πατέρας – σούπερ ήρωας που «χάρισε» το Πούλιτζερ στον Μπεχράκη
Πέθανε σε ηλικία 58 ετών ο σπουδαίος φωτογράφος του Reuters Γιάννης Μπεχράκης
Guardian: Φωτογράφος του 2015 ο Γιάννης Μπεχράκης
