Βασικές συμβουλές για τους ανθρώπους που φροντίζουν ασθενείς με καρκίνο

20/03/2019
Ομάδα Σύνταξης
Οικογένεια, Ψυχολογία

Τίποτα δεν μένει το ίδιο όταν χτυπά την πόρτα ενός σπιτιού ο καρκίνος. Η επίδραση του είναι καταλυτική πρώτα και κύρια στον ασθενή και δευτερευόντως στον άμεσο περίγυρο του, στους ανθρώπους δηλαδή που αναλαμβάνουν τον ρόλο του φροντιστή σε αυτή τη μάχη.

Κείμενο της Γιώτας Ρουσάκου και της Λήδας Κοφινά

Όπως είναι φυσικό όλο το βάρος της προσοχής της οικογένειας, των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αλλά και της κοινωνίας ολόκληρης πέφτει στον ασθενή. Πώς νιώθει, πώς βιώνει το κάθε στάδιο και πώς διαχειρίζεται όλο αυτό που του συμβαίνει;

Ωστόσο, σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε την προσοχή μας στους ανθρώπους που μένουν στο παρασκήνιο, παραμένουν παρόντες σε μία πολύ δύσκολη κατάσταση, αντέχουν, παλεύουν και στηρίζουν το δικό τους άνθρωπο στον αγώνα που δίνει.

Τα θέματα που έχει να διαχειριστεί ο φροντιστής

Ο φροντιστής λοιπόν έχει να διαχειριστεί τα εξής θέματα:

τον φόβο της απώλειας του ανθρώπου του,
τον δικό του φόβο για την ασθένεια,
τα νοσοκομεία, τους γιατρούς, τις εξετάσεις,
τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ή του περίγυρου,
πρακτικά ζητήματα όπως σε περιπτώσεις που υπάρχουν κινητικά προβλήματα ή χρειάζεται 24ωρη φροντίδα,
καθώς και την ανησυχία και τον φόβο για το μετά…

Το βάρος της απόφασης…

Είναι λοιπόν εμφανές ότι έχει πολλά θέματα να διαχειριστεί και θα πρέπει εδώ να προσθέσουμε ένα επιπλέον βάρος, πρακτικό και ψυχικό, που πολλές φορές φορτώνεται ο φροντιστής. Όπως είναι διαμορφωμένη η πραγματικότητα του ελληνικού συστήματος υγείας καλείται να πάρει την ευθύνη και τις αποφάσεις για την πορεία του ασθενή καθώς ο ίδιος πολλές φορές δεν γνωρίζει την πορεία της υγείας του.

Η εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια έχει δείξει ότι αρκετές φορές το αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής έχει αρνητικές επιπτώσεις στον φροντιστή οπότε θα ήταν σημαντικό η κάθε πλευρά (γιατρός – ασθενής – συγγενής – νοσηλευτικό προσωπικό) να αναλάβει το μερίδιο της ευθύνης που της αναλογεί.

Η πρώτη και σημαντικότερη συμβουλή που δίνουμε στις ομάδες στήριξης των φροντιστών είναι: «Είστε άνθρωποι και για να στηρίξετε πρέπει πρώτα να έχετε δυνάμεις και για να έχετε κουράγιο, δύναμη κι αντοχή χρειάζεται να δίνεται πρώτα φροντίδα στον εαυτό σας».

Η φροντίδα του φροντιστή

Αν έχετε αναλάβει τον ρόλο του φροντιστή ενός ανθρώπου που παλεύει με τον καρκίνο, υπάρχουν κάποιοι τρόποι για να φροντίσετε τον εαυτό σας:

Προσπαθήστε να βρείτε και άλλους, όσο αυτό είναι δυνατόν, που μπορούν να αναλάβουν μέρος των καθηκόντων σας.
Πάρτε απόσταση έστω και για λίγες ώρες ή για λίγες ημέρες μία στο τόσο και κάντε κάτι που σας αρέσει, είναι σημαντικό να γεμίζετε τις «μπαταρίες» σας.
Σκεφτείτε δραστηριότητες που μπορούν να συμπεριλάβουν και το πρόσωπο που νοσεί ώστε να περάσετε ευχάριστα το χρόνο σας μαζί του, μικρές καθημερινές στιγμές.
Συμμετέχετε σε ομάδα στήριξης.
Αξιολογείστε τις σχέσεις και τα στηρίγματα στον περίγυρο σας, (φιλικές, συντροφικές, συγγενικές κλπ), απομακρύνετε όσους σας επιβαρύνουν και διατηρείστε αυτούς που σας βοηθούν.
Ακολουθήστε μια καλή σωματική υγιεινή πρακτική (άσκηση και διατροφή). Σκεφτείτε και τη λήψη βιταμινών.
Κρατήστε τη χρήση του αλκοόλ, της καφεΐνης και του τσιγάρου σε χαμηλά επίπεδα.
Φροντίστε να έχετε χρόνο ξεκούρασης και ύπνου. Κάντε ένα ζεστό μπάνιο ή χαλαρή άσκηση πριν κοιμηθείτε.
Αν δεν σας παίρνει εύκολα ο ύπνος ή έχετε δυσκολία να χαλαρώσετε δοκιμάστε, ενώ είστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι, την αναπνοή, το τέντωμα των μυών, τη μουσική, το διαλογισμό, τον οραματισμό κλπ. Σκεφτείτε ως μεθόδους θεραπείας τη γιόγκα, το θεραπευτικό άγγιγμα, το ρέικι κλπ.

Η διαχείριση των συναισθημάτων

Μια βασική δυσκολία στο να ακουστούν όχι μόνο οι παρά πάνω αλλά οποιεσδήποτε συμβουλές από τους φροντιστές είναι τα δικά τους συναισθήματα (θυμός, ενοχές, τύψεις, ντροπή), που τους «απαγορεύουν» οτιδήποτε για τον εαυτό τους. Κατά καιρούς μέσα στην ομάδα ακούμε απαντήσεις όπως:

«Δεν προλαβαίνω, πρέπει να κάνω αυτό, πρέπει το άλλο».
«Αν κοιτάξω τον εαυτό μου νιώθω ότι είμαι ένα εγωιστικό γουρούνι».
«Δεν έχω εγώ το δικαίωμα να βγαίνω να ξεσκάσω όταν ο άνθρωπος μου παλεύει για τη ζωή του»
«Αν αλλάξει η συμπεριφορά μου απέναντι του/της σημαίνει ότι τον/την έχω ξεγραμμένο/η».

Γι’ αυτά τα δύσκολα συναισθήματα και σκέψεις που πολλές φορές δεν μπορούν να τα μοιραστούν με κανέναν, το να συμμετέχουν σε μια ψυχοθεραπευτική ομάδα εστιασμένη στους ίδιους, όπως η ανοιχτή ομάδα υποστήριξης φροντιστών του ΚΕΦΙ, θα τους βοηθήσει να τα εκφράσουν και να βρουν την κατανόηση που χρειάζονται από τους ανθρώπους που περνούν το ίδιο με εκείνους και με την βοήθεια των θεραπευτών να μπορέσουν να τα διαχειριστούν.

Όπως έχει ειπωθεί αρχικά από τον Καρλ Ρότζερς η «άνευ όρων αποδοχή» περιγράφει τις ποιότητες της ζεστασιάς, της συμπάθειας, του νοιαξίματος, της αποδοχής, του ενδιαφέροντος και του σεβασμού για τον άλλο, απαραίτητες για τον καθένα μας. Τα άτομα που αναζητούν βοήθεια συχνά ζητούν υποστήριξη στο να σκέφτονται θετικά για τον εαυτό τους καθώς αποτολμούν να εισέλθουν σε ανεξερεύνητα εδάφη του εαυτού τους.

Η ομάδα λοιπόν έχει ως βασικό συστατικό την ενσυναίσθηση, με αποτέλεσμα να βοηθά να το φροντιστή να αναγνωρίσει, να διαχειριστεί και να αποδεχθεί τα βαθύτερα συναισθήματα του και τις πιο δύσκολες σκέψεις .

Συντονίστριες ομάδας φροντιστών ΚΕΦΙ

Ρουσάκου Γιώτα

Σωματική ψυχοθεραπεύτρια

Κοφινά Λήδα

Ψυχολόγος-σωματική ψυχοθεραπεύτρια