Η υπόθεση που έχει διατυπωθεί εδώ και πολλά χρόνια είναι ότι η βιταμίνη D αποτελεί έναν παράγοντα που επιφέρει άμεσες επιπτώσεις στην εμφάνιση των αυτοάνοσων ασθενειών. Για παράδειγμα, η σκλήρυνση κατά πλάκας και η νόσος Crohn, είναι ασθένειες που εμφανίζονται πολύ συχνά κυρίως στον Καναδά, στις βόρειες περιοχές των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Οι βόρειες περιοχές και των δύο ημισφαιρίων δέχονται μικρότερη ποσότητα ηλιακού φωτός και επομένως δυνατότητας σύνθεσης βιταμίνης D, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Γράφει ο Δημήτρης Γρηγοράκης, Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, PhD
Βιταμίνη D και πρόληψη αυτοάνοσων νοσημάτων
Τα αποτελέσματα μίας μεγάλης πληθυσμιακής μελέτης έδειξαν ότι η πρόσληψη της βιταμίνης D ήταν αντιστρόφως ανάλογη με την επίπτωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Άλλη μελέτη, σε πληθυσμό περίπου 29.000 γυναικών, έδειξε ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D συνδέονται αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο για ρευματοειδή αρθρίτιδα. Γενικότερα, υποστηρίζεται η υπόθεση ότι η υψηλή πρόσληψη βιταμίνης D, ανεξάρτητα από την έκθεση στο φως του ήλιου, συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 1, ρευματοειδούς αρθρίτιδας και σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Όχι μόνο η επίπτωση, αλλά και οι εξάρσεις (ώσεις) της σκλήρυνσης κατά πλάκας και των άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων εμφανίζονται περισσότερο το χειμώνα σε σχέση με τις άλλες εποχές. Όπως είναι γνωστό τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα εμφανίζουν εποχιακή διακύμανση, με τα χαμηλά επίπεδα της 25(OH)D να παρουσιάζονται τους χειμωνιάτικους μήνες και τα υψηλά επίπεδά της να εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του θέρους.
Σε γερμανικό πληθυσμό αποδείχθηκε ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D σχετίζονται ισχυρά με τη συχνότητα των υποτροπών της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Επίσης, οι ετήσιες διακυμάνσεις των επιπέδων της βιταμίνης D, με πτώσεις το χειμώνα και ανυψώσεις το καλοκαίρι, έδειξαν ότι παρουσιάζουν αρνητική συσχέτιση με τις υποτροπές της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου. Η έξαρση των συμπτωμάτων της πρώιμης αρθρίτιδας κατά τη διάρκεια του χειμώνα ή της άνοιξης, όπως έχει επιδειχτεί ακτινογραφικά, επίσης σχετίζεται με τα εποχικά χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D.
Η Βιταμίνη D στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων
Στα αυτοάνοσα νοσήματα, τα βοηθητικά κύτταρα Th-1, αναγνωρίζουν ως ξένους διάφορους ιστούς του σώματος, τους επιτίθενται και τελικά επιφέρουν την καταστροφή τους. Η 1,25-διυδροξυβιταμίνη D3 (η ορμονική μορφή της βιταμίνης D) έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την έκφραση φλεγμονωδών κυτοκινών που προέρχονται από τα Th-1, με αποτέλεσμα να επέρχεται ύφεση στα συμπτώματα των αυτοάνοσων διαταραχών. Η προσθήκη βιταμίνης D αναστέλλει την ανάπτυξη Th-1 κυττάρων και οδηγεί στην αύξηση των Th-2 κυττάρων με αποτέλεσμα την αναχαίτηση της φλεγμονώδους διαδικασίας.
Μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη D συμβάλλει και στην αντιμετώπιση παθήσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο διαβήτης τύπου 1 και η νόσος Crohn. Διάφορα άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, στα οποία έχουν βρεθεί ελλιπή ή ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D, επιδεικνύουν ευνοϊκή απόκριση στην παρέμβαση με βιταμίνη D. Σε αυτά περιλαμβάνονται επιπλέον: O συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, σκληρόδερμα, σαρκοείδωση, θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ψωρίαση, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, σύνδρομο Reiter και ραγοειδίτιδα.
Τι δείχνουν σχετικές μελέτες
Σε μία διπλή τυφλή μελέτη, η χορήγηση καθημερινής ποσότητας 1.000 IUs βιταμίνης D και 800 mg ασβεστίου, προκάλεσε μείωση της αυτοάνοσης δραστηριότητας των Τ κύτταρων. Σε άλλη μελέτη σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, η χορήγηση ασβεστίου, μαγνησίου, και βιταμίνης D για 1 έτος, συνέβαλλε στη μείωση των υποτροπών από 2,4 έως και 2,7 φορές. Τρίτη μελέτη έδειξε ότι η διαιτητική συμπλήρωση με ηπατοϊχθυέλαιο, δηλαδή μουρουνέλαιο (περιέχει βιταμίνη D, ω-3 λιπαρά και βιταμίνες Α και Ε), μείωσε σημαντικά την κλινική βαρύτητα της σκλήρυνσης κατά πλάκας σε 11 από 16 ασθενείς.
Η χορήγηση 1,25-διυδροξυβιταμίνης D3 μείωσε την οξύτητα των συμπτωμάτων της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Επίσης, 2 μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση ιχθυελαίου, το οποίο αποτελεί πλούσια πηγή βιταμίνης D, μείωσε την οξύτητα των συμπτωμάτων σε ασθενείς με ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Οι υπάρχουσες ενδείξεις που έχουν συγκεντρωθεί τέλος, δείχνουν ότι ένας αριθμός αυτοάνοσων νόσων μπορεί να αναστραφεί αποκαθιστώντας βαθμιαία τη λειτουργία του υποδοχέα της βιταμίνης D3 με τον αντίστοιχο αγωνιστή του.
Συμπέρασμα
Ερευνητικά δεδομένα επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητα της βιταμίνης D και στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων διαταραχών. Επιφέρει ανασταλτικό αποτέλεσμα στην υπερβολική και ακατάλληλη συμπεριφορά των ανοσοκυττάρων και βοηθά στον περιορισμό της φλεγμονής. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η βιταμίνη D αποκαθιστά την ομαλή ισορροπία μεταξύ ενός υποδραστήριου και ενός υπερδραστήριου ανοσοποιητικού συστήματος.
Περιορίζει τις Τh-1 αυτοάνοσες απαντήσεις και συμβάλλει στη μειωμένη έκφραση των συμπτωμάτων. Επομένως, η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης D μπορεί να μειώσει την επίπτωση και την οξύτητα των αυτοάνοσων ασθενειών και φυσικά όπως είναι ήδη γνωστό, τη συχνότητα των οστικών καταγμάτων.
Ποιες μετρήσεις πρέπει να γίνονται
Επομένως, είναι πάρα πολύ σημαντικό σε κάθε άτομο που διαγιγνώσκεται με αυτοάνοσο νόσημα να διενεργεί μέτρηση των επιπέδων της βιταμίνης 25(ΟΗ)D στο αίμα του και σε περίπτωση ανεπάρκειας να τα αποκαθιστά, πραγματοποιώντας έτσι ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματός του. Η συστηματική πρόσληψη βιταμίνης D από τους ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα, αλλά και τους συγγενείς αυτών θα πρέπει να αποτελεί μια σημαντική προτεραιότητα, με δεδομένο ότι μπορεί να θωρακίσει τον οργανισμό ώστε να μην τα εμφανίσουν όσοι φέρουν τη γενετική προδιάθεση.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συνολική διατροφική φροντίδα του ανοσοποιητικού και τη διαιτολογική διαχείριση των αυτοάνοσων νοσημάτων μπορείτε να λάβετε από το βιβλίο «Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό & Διατροφή» (Δημήτρης Γρηγοράκης, κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος PhD).
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Βιταμίνη D μπορείτε να βρείτε σ βιβλίο «Βιταμίνη D: Μία θρεπτική ουσία – Χίλιες δράσεις υγείας» (Δημήτρης Γρηγοράκης, κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος PhD) το οποίο κυκλοφορεί από τις Επιστημονικές Εκδόσεις ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, Αθήνα 2017.
Δημήτρης Γρηγοράκης
Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος,PhD
Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου – Επιστημονικός Διευθυντής ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ –
Πρόεδρος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
Κολωνάκι: Σκουφά 32, Τηλ: 2103647517
Άνω Πατήσια: Πρόμπονα 27 & Επινίκου, Τηλ: 2102520977
Site: www.logodiatrofis.gr
Email: [email protected]
