Αποτελεί ο ίδιος ο γιατρός μας φάρμακο για την υγεία μας; Ερώτημα που απασχολεί πολλές ιατρικές έρευνες καθώς τα δεδομένα δείχνουν ότι η σχέση ιατρού-ασθενούς λειτουργεί συχνά ως placebo. Ιστορικά έχουν καταγραφεί πάμπολλες περιπτώσεις όπου «το πρόσωπο με τη λευκή ποδιά» που μας ακούει, μας φροντίζει, μας παρέχει συναισθηματική στήριξη και αγάπη στη δύσκολη μας ώρα, γίνεται ο καταλύτης που ενεργοποιεί μέσα μας τους μηχανισμούς ίασης και τη δύναμη που χρειαζόμαστε για να φέρουμε θετικές αλλαγές στην υγεία μας.

Γράφει ο Γιώργος Τυρογιάννης, Ειδικός Παθολόγος

Οι σύγχρονες έρευνες της σύνδεσης σώματος και εγκεφάλου τείνουν πια να το αποδείξουν. Στη λειτουργική ιατρική αποτελεί θεμέλιο λίθο η υγιής σχέση εμπιστοσύνης, επικοινωνίας και στενής συνεργασίας με τον ασθενή.

Πώς αυτό λειτουργεί; Πώς ο οργανισμός ενεργοποιεί τους μηχανισμούς αυτοΐασης;

Όταν ο ιατρός μας αφιερώνει επαρκή χρόνο για να μας ακούσει, να μας κατανοήσει, όταν μας ενθαρρύνει να μιλήσουμε αναλυτικά για όλα όσα μας απασχολούν, δημιουργείται μέσα μας το αίσθημα της εμπιστοσύνης, της ασφάλειας και της πίστης ότι μπορούμε να βελτιωθούμε, μπορούμε να οδηγηθούμε στην ίαση. Έργο του ιατρού μας θα πρέπει πάντα να είναι το να βοηθάει τον οργανισμό μας να ενεργοποιεί τον μηχανισμό επιβίωσης του που έχει σχεδιαστεί αριστοτεχνικά για να μας κρατάει εν ζωή σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

Έτσι, η εμπιστοσύνη του ιατρού μας σε εμάς και η πίστη του ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, μπορούν να εκμαιεύσουν από μέσα μας τη λεγόμενη ανταπόκριση χαλάρωσης- relaxationresponse (έναντι του stressresponse), όπου τα επίπεδα ορμονών του stress πέφτουν και επιτρέπεται στο σώμα να επανέλθει στη φυσιολογική του λειτουργία. Ο καρδιακός παλμός και η αρτηριακή πίεση αποκαθίστανται, η λειτουργία του πεπτικού ομοίως και τα επίπεδα των ορμονών στο σώμα επανέρχονται στο φυσιολογικό. Τότε και μόνον τότε το παρασυμπαθητικό νευρικό μας σύστημα αναλαμβάνει και το σώμα επανέρχεται σε κατάσταση ομοιοστασίας. Σε αυτή τη «χαλαρή» κατάσταση το αμυντικό μας σύστημα μπορεί να ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς αυτοΐασής μας.

Καλύτερη κατανόηση των πληροφοριών από τον ασθενή

Άλλες έρευνες δείχνουν ότι όταν ο ιατρός μας φροντίζει την οικοδόμηση αυτής της σχέσης συνεργασίας και εμπιστοσύνης, ο ασθενής φεύγει από τον ιατρό με πολύ καλύτερη κατανόηση των ιατρικών πληροφοριών που του δίνονται, έχει καλύτερη δυνατότητα επεξεργασίας των δεδομένων αυτών και μπορεί πιο ενεργά και με μεγαλύτερη διαύγεια να συμμετάσχει στην ορθή λήψη αποφάσεων για την πορεία της υγείας του.

Ιδιαιτέρως στην περίπτωση των ασθενών με καρκίνο, οι οποίοι χρειάζεται να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην απόφαση για την όποια θεραπεία θα ακολουθηθεί η σχέση αυτή αποκτά μια πιο ιδιαίτερη διάσταση. Καθώς οι ογκολογικές θεραπείες είναι εξατομικευμένες οι αποφάσεις αυτές συμπεριλαμβάνουν τον ασθενή. Ηθικές αλλά και νομικές πλευρές επηρεάζουν έτσι τη σχέση ασθενούς και ιατρού.

4 τύποι σχέσεων μεταξύ ιατρού και ασθενούς

Πατερναλιστικό μοντέλο

Υπάρχουν σήμερα τεσσάρων τύπων σχέσεις μεταξύ ιατρού και ασθενούς που μελετήθηκαν αναλυτικά στην αναφορά των Emanuel EJ καιEmanuel LL το 1992. Το πατερναλιστικό μοντέλο, στο οποίο ο γιατρός αναλαμβάνει κατά κάποιον τρόπο το ρόλο του καθοδηγητή και ο ασθενής εμπιστευόμενος τον ιατρό του, συνήθως βασισμένος στα προσόντα και τη φήμη του, ακολουθεί τις προτροπές του. Ο ιατρός είναι υποχρεωμένος νομικά να παρουσιάσει στον ασθενή όλα τα δεδομένα που αφορούν στη διαγνωστική και θεραπευτική διαδικασία και να έχει την πλήρη συγκατάθεση του ασθενούς.

Πληροφοριακό μοντέλο

Το δεύτερο μοντέλο που ονομάζεται πληροφοριακό (informative) είναι το αντίθετο από το πρώτο. Ο ιατρός πληροφορεί τον ασθενή για το εύρος των θεραπευτικών προσεγγίσεων, τα οφέλη τους, τους κινδύνους τους, τα προγνωστικά τους, τα  follow-ups τους και ό,τι περαιτέρω ιατρική πληροφορία έχει, αλλά την απόφαση τη λαμβάνει εξ-ολοκλήρου ο ασθενής. Αυτή,βεβαίως, η σχέση απαιτεί ικανή ιατρική γνώση/ εκπαίδευση από τον ασθενή.

Ερμηνευτικό και συμβουλευτικό μοντέλο

Τα δύο επόμενα μοντέλα χρησιμοποιούνται πολύ λιγότερο από ιατρούς παρόλα αυτά τα παραθέτουμε. Το ερμηνευτικό (interpretive) μοντέλο όπου ο ιατρός βοηθάει τον ασθενή να εξερευνήσει τις προσωπικές του αρχές και αξίες και να επιλέξει ένα μοντέλο θεραπείας βασισμένο σε αυτές. Και το συμβουλευτικό (deliberative) μοντέλο όπου ομοιάζει με το προηγούμενο, διαφέροντας μόνο στο ότι ο ασθενής βοηθιέται να διερευνήσει και τις ιατρικές αρχές και αξίες που αφορούν στην ίαση του.

Όποιο και να είναι το μοντέλο που ακολουθείται, ο ασθενής διατηρεί το δικαίωμα να γνωρίζει ο ίδιος και όποιο άλλο κοντινό του πρόσωπο εκείνος κρίνει, όλα τα δεδομένα και να δίνει την πλήρη συγκατάθεση του. Η απουσία ή παρεμπόδιση αυτής της γνώσης είναι ηθικά και νομικά μη αποδεκτή.

Η επιτυχής σχέση γιατρού – ασθενούς

Μια επιτυχής σχέση επικοινωνίας μπορεί να συμπεριλαμβάνει στοιχεία από όλα τα «μοντέλα επικοινωνίας» ανάλογα με την περίσταση, με τα διάφορα στάδια της ασθενείας ή τις διαφορετικές ασθένειες. Το σημαντικότερο είναι να γνωρίζει κανείς τι ακριβώς ζητάει από ένα γιατρό και σίγουρα θα βρει τον κατάλληλο. Ας σκεφτούμε όμως όχι απλά να αναζητήσουμε τον πιο «γνωστό», «διάσημο» ή «καλύτερο» ιατρό, αλλά και τον ιατρό «άνθρωπο» που γνωρίζει πώς να νοιάζεται, πώς να ακούει, πώς να «καθοδηγεί» σε πορεία υγείας. Πώς να «αγαπά με μπόλικη δόση ιατρικής»!

Η σχέση με τον ψυχολόγο και τον διατροφολόγο

Πόσο στενή είναι η σχέση ενός γιατρού που ασκεί λειτουργική ιατρική με έναν ψυχολόγο ή ένα διατροφολόγο; Αφού αντιμετωπίζει τον ασθενή ως ολότητα, εκείνος αναλαμβάνει τη διατροφή και την ψυχολογία του ασθενούς ή συνεργάζεται στενά με τις παραπάνω ειδικότητες;

Ο λειτουργικός ιατρός αντιμετωπίζει τον άνθρωπο με έναν πιο σφαιρικό τρόπο ο οποίος σε ένα βαθμό αγγίζει και την ψυχολογική του κατάσταση αλλά και τη διατροφή του. Παρόλα αυτά δεν αναλαμβάνει το ρόλο ούτε του ψυχολόγου ούτε του διατροφολόγου, αλλά συνεργάζεται στενά με αυτές τις ειδικότητες ώστε να προσεγγίσει τον άνθρωπο και την υγεία του σε ένα βαθύτερο επίπεδο. Ο λειτουργικός ιατρός αποτελεί θα λέγαμε τον συντονιστή ή «μαέστρο» ο οποίος αξιολογεί διαρκώς τα δεδομένα που του δίνονται από τις άλλες ειδικότητες για να δημιουργείτο καλύτερο εξατομικευμένο πρόγραμμα πρόληψης ή/ και αποκατάστασης της υγείας ενός ανθρώπου.

 

Γιώργος Τυρογιάννης

Ειδικός Παθολόγος

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην πρόληψη και στη σφαιρική αντιμετώπιση του ανθρώπου μέσω της Λειτουργικής Ιατρικής

Είναι συνεργάτης του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, ενώ διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στη Γλυφάδα

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Οστεοσάρκωμα: Ο καρκίνος που «χτυπά» τους νέους – Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα;

Καρκίνος παχέος εντέρου: Πώς η καθιστική ζωή αυξάνει τις πιθανότητες;

Πώς συνδέεται ο καρκίνος με τις επεξεργασμένες τροφές

Τι είναι η Λειτουργική Ιατρική και γιατί αξίζει να τη δοκιμάσεις;

Ποια είναι τα 3 βήματα στη ζωή σου για να έχεις πάντα καλή υγεία;