Είναι αναμφισβήτητο ότι, κατά την πρώτη ανάγνωση των αποφάσεων του ΣτΕ, δημιουργήθηκαν ευλόγως ερωτήματα και απορίες.

Σχετίζονται με τα κενά που ηθελημένα ή μη το Ανώτατο Δικαστήριο άφησε στην τελική του κρίση για τη συνταγματικότητα του νόμου Κατρούγκαλου, αλλά και τις διεκδικήσεις των αναδρομικών μνημονιακών περικοπών.

Γράφει ο Δικηγόρος – LL.M Γεώργιος Ι. Κουτσούκος

Κατά τη δεύτερη (και πιο ενδελεχή) ανάγνωση των αποφάσεων, δύναται να συνάγονται κάποια ασφαλή (μέχρι αποδείξεως του εναντίου) συμπεράσματα, τα οποία συμπυκνώνονται στα κάτωθι πορίσματα:

Ποιοι δεν μπορούν να διεκδικήσουν την επιστροφή των αναδρομικών;

Το Aνώτατο Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές των επικουρικών συντάξεων για άθροισμα συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ μικτά. Το ΣτΕ σημειώνει ότι η απόφαση δεν έχει αναδρομική ισχύ. Αυτό υποδηλώνει ότι οι συνταξιούχοι, οι οποίοι δεν προσέφυγαν δικαστικώς έως και σήμερα, δεν μπορούν να διεκδικήσουν την επιστροφή των αναδρομικών από τις μειώσεις των επικουρικών σε παρελθόντα χρόνο.

Θα είναι κάτι μόνιμο;

Αντισυνταγματικό κρίθηκε το ποσοστό του 20% των εισφορών που προέβλεπε ο Ν. 4387/2016, την ίδια στιγμή που για τους μισθωτούς το ανάλογο ποσοστό είναι 6% και το υπόλοιπο καλύπτεται από τον εργοδότη.

Η απόφαση φαίνεται εκ πρώτης όψεως- και τούτο αποτελεί εκτίμησή μας υπό επιφύλαξη- να διατάσσει την επαναφορά στις πάλαι ποτέ τεκμαρτές ασφαλιστικές κλάσεις, όταν, δηλαδή, οι ελεύθεροι επαγγελματίες απέδιδαν ανά δίμηνο σταθερό ποσό ασφαλιστικών εισφορών, ανεξαρτήτως εισοδήματος, το οποίο έβαινε αυξανόμενο ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να υιοθετηθεί και το σενάριο της εγκαθίδρυσης ενός μόνιμου, δικαιότερου και εύλογου ποσοστού, λαμβανομένου συμπληρωματικώς υπόψη ότι από την 1/1/2019 το ποσοστό του 20% μειώθηκε σε 13,3%, χάριν του εξορθολογισμού του συστήματος υπολογισμού εισφορών, αλλά και της αδήριτης ανάγκης ανακούφισης της τάξης των ελεύθερων επαγγελματιών – αυτοαπασχολουμένων από τις υπέρμετρες επιβαρύνσεις (συμπεριλαμβανομένης και της σκληρής φορολογίας).

Θα επιστραφούν σίγουρα τα αναδρομικά από τον Ιούνιο του 2015 μέχρι τον Μάιο του 2016;

Αναμφισβήτητη και «κεκτημένη» θα πρέπει να θεωρηθεί η επιστροφή των αναδρομικών (σε όσες δόσεις και αν αυτή τελικώς αποφασιστεί να υλοποιηθεί) για το 10μηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016.

Η αρχή της νομιμότητας επιτάσσει, κατά τη γνώμη μας, την αυτοδίκαιη επιστροφή σε όλες τις κατηγορίες των συνταξιούχων, ανεξαρτήτως του εάν άσκησαν αγωγές, ώστε να διασφαλιστεί και να εξυπηρετηθεί εις το ακέραιο η αρχή της ισότητας των ασφαλισμένων έναντι της εφαρμογής του νόμου.

Τι ισχύει από τον Μάιο του 2016 έως και το τέλος του Δεκεμβρίου του 2018;

Αμφιλεγόμενο παραμένε, το ζήτημα με τις αναδρομικές διεκδικήσεις των συνταξιούχων από τον Μάιο του 2016 έως και το τέλος του Δεκεμβρίου του 2018. Μερίδα νομικών υποστηρίζει ότι οι διεκδικήσεις εξακολουθούν να διατηρούνται ζωντανές για το διάστημα έως και τις 31 Δεκεμβρίου του 2018, καθώς οι επανυπολογισμένες συντάξεις εμφανίστηκαν στο σύστημα την 1/1/2019.

Πράγματι, μέχρι 31/12/2018 καταβάλλονταν οι «παλαιές συντάξεις», άνευ της περικοπής έως και 18% της προσωπικής διαφοράς (όπερ συνεχίζεται έως και σήμερα, ισχυούσης της νομοθετικής αναστολής της περικοπής έως και 31/12/2019).

Εάν θεωρηθεί, ωστόσο, ότι το ΣτΕ έκρινε συνταγματικό και νόμιμο τον επανυπολογισμό των συντάξεων, με αναγωγή στις συντάξιμες αποδοχές της 31/12/2014, ακόμη και αφαιρουμένων των παράνομων και αντισυνταγματικών (κατά τις αποφάσεις 2287-90/2015 του ιδίου του Δικαστηρίου) περικοπών των νόμων 4051 και 4093 (δεν γίνεται σχετική διάκριση ή αναφορά στην απόφαση, όπερ σηκώνει συζήτηση για ακούσιο ή εκούσιο κενό), τότε ομιλούμε για οριστικό τέλος στις διεκδικήσεις αυτές.

Εικάζεται ότι το ΣτΕ έσπευσε να νομιμοποιήσει το «αφήγημα – οικοδόμημα» του επανυπολογισμού υπό οποιαδήποτε αίρεση ή συνθήκη, ώστε να επέλθει τάξη και ηρεμία στο ήδη «διασαλευμένο» κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα, αλλά και να μην διαιωνίζεται εις το διηνεκές το ζήτημα των διεκδικήσεων των προσωπικών διαφορών.

Υπάρχει αναδρομική ισχύς για τον νόμο Κατρούγκαλου και τις νέες συντάξεις;

Αντισυνταγματικό κρίθηκε το ποσοστό αναπλήρωσης των νέων συντάξεων του νόμου Κατρούγκαλου. Κομβικό σημείο των αποφάσεων αποτελεί η επισήμανση ότι δεν θα υπάρξει αναδρομική ισχύ. Επομένως, αφενός μεν θα πρέπει να θεσπιστούν νέα ποσοστά αναπλήρωσης για εκείνους που θα αιτηθούν σύνταξη από την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης του ΣτΕ και έπειτα, αφετέρου δε δεν τίθεται θέμα επιστροφής «αναδρομικών» σε εκείνους που είχαν λάβει κύρια σύνταξη ή είχαν αιτηθεί κύρια σύνταξη έως και 12/05/2016.

Ποιοι είναι οι «παλαιοί» και «νέοι» συνταξιούχοι;

Ανοικτό θα πρέπει, ωστόσο, να παραμένει το ζήτημα της αναδρομικής αναπροσαρμογής των συντάξεων και για τους ήδη αιτούντες συντάξεως από 12/05/2016 και μετά, διότι, άλλως, προκύπτει, κατά τη γνώμη μας, ζήτημα άνισης μεταχείρισης των συνταξιούχων και μάλιστα εντός του ίδιου νομοθετικού πλαισίου (Ν. 4387/2016).

Το εγχείρημα της ενοποίησης «παλαιών» και «νέων» συνταξιούχων θα ναρκοθετηθεί πλήρως, εάν καθιερωθούν 2 ή 3 ταχύτητες συνταξιούχων εντός του νόμου Κατρούγκαλου και θα προκαλέσει νέο κύμα δυσφορίας και αγανάκτησης.

Ο ΕΦΚΑ αναγνωρίζεται και νομιμοποιείται πλήρως ως ενιαίος φορέας, επομένως αποκλείεται η εφεξής αυτονόμηση των ήδη ενταχθέντων κλάδων (όπως, π.χ Δημόσιο, αν και το Ελεγκτικό Συνέδριο έθιξε και αναγνώρισε το ζήτημα της ιδιαιτερότητας του δημόσιου φορέα, εμφανίζοντάς το ως «ξένο σώμα» στον ενιαίο φορέα), πλην των Ταμείων που έμειναν εξαρχής εκτός συστήματος ΕΦΚΑ (π.χ Τράπεζα της Ελλάδος).

Γεώργιος Ι. Κουτσούκος
Δικηγόρος – LL.M
Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου
Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Κεδρηνού 3 – 7, Τ.Κ 114 75
Γκύζη – Αθήνα
Τηλ./Φαξ: 210 7718420
Κιν.: 6937 194299
www.koutsoukoslaw.gr

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Αν είμαι υπάλληλος Δημοσίου, πότε με συμφέρει να βγω σε σύνταξη;

Είμαι άνεργος αλλά έχω βαρέα ένσημα: Δικαιούμαι μειωμένη ή πλήρη σύνταξη;