Ποια σημάδια στη συμπεριφορά προειδοποιούν για αυτοκτονία

<p><strong>Μιλώντας για την αυτοκτονία</strong></p>
<p>Η αυτοκτονία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που μας αφορά όλους. Δεν είναι μια τυχαία ή χωρίς νόημα πράξη. Ο άνθρωπος που προσπαθεί να αυτοκτονήσει νιώθει απελπισμένος,  «παγιδευμένος» σε προσωπικά, οικογενειακά και άλλα προβλήματα, τα οποία αισθάνεται ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Η αυτοκτονία εκφράζει την επιθυμία του να ξεφύγει από μια ζωή που του είναι δυσβάσταχτη.</p>
<p>Τα ποσοστά στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί δραματικά βάση των στοιχείων που πρόσφατα δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ. </p>
<p>Υπάρχουν σημεία στην συμποεριφορά που μας προειδοποιούν; Υπάρχουν παράγοντες μεγάλου κινδύνου; </p>
<p>Η επιστημονική ομάδα της μη κυβερνητικής οργάνωσης <strong>ΚΛΙΜΑΚΑ απαντά στο boro.gr</strong></p>
<p><strong>Ορίζοντας την αυτοκαταστροφικότητα </strong></p>
<p>Αυτοκαταστροφικός δεν είναι μόνο ο άνθρωπος που αυτοκτονεί ή που αποπειράται ν’ αυτοκτονήσει. Η αυτοκαταστροφικότητα μπορεί να εκδηλωθεί με ένα ευρύ φάσμα σκέψεων, πράξεων και συμπεριφορών που στρέφονται κατά της σωματικής ακεραιότητας και της ζωής του ατόμου που τις πραγματοποιεί.</p>
<p><strong>Παραδείγματα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών είναι:</strong></p>
<p>Οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου</p>
<p>Άμεσες (π.χ. επικίνδυνη οδήγηση)</p>
<p>Έμμεσες (π.χ. ριψοκίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά)</p>
<p>Οι «χρόνιες αυτοκτονίες»</p>
<p>Θάνατος από αλκοολισμό</p>
<p>Θάνατος από χρήση ουσιών</p>
<p>Θάνατος από συνειδητή μη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή σε χρόνιες παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση κλπ)</p>
<p>Ο αυτοκτονικός ιδεασμός</p>
<p>Οι αυτοκαταστροφικές πράξεις</p>
<p>Παρα-αυτοκτονικές συμπεριφορές</p>
<p>Απόπειρα αυτοκτονίας</p>
<p>Αυτοκτονία</p>
<p><strong>Αυτοκτονικός ιδεασμός</strong></p>
<p>Ο όρος «αυτοκτονικός ιδεασμός» αναφέρεται σε σκέψεις του ανθρώπου που αφορούν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να είναι ασαφείς και ακαθόριστες και να αφορούν το θάνατο σε κάποιο μελλοντικό χρόνο ή να παίρνουν τη μορφή συγκεκριμένου σχεδίου αυτοκτονίας.</p>
<p>Το σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει τον τόπο και το χρόνο της αυτοκτονίας και το μέσο που θα χρησιμοποιηθεί. Η ύπαρξη σχεδίου αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας.</p>
<p>Ο αυτοκτονικός ιδεασμός μπορεί να είναι χρόνιος και επίμονος, ή να είναι παροδικός και να πυροδοτείται από αντίξοα γεγονότα της ζωής. Σε κάθε περίπτωση, εκφράζει τη δυσκολία του ανθρώπου να τα βγάλει πέρα και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής.</p>
<p><strong>Παρα-αυτοκτονική συμπεριφορά</strong></p>
<p><strong>Η παρα-αυτοκτονική συμπεριφορά έχει οριστεί από τον Π.Ο.Υ. ως:</strong></p>
<p> «μια πράξη χωρίς θανατηφόρο αποτέλεσμα, κατά την οποία το άτομο εμφανίζει μία μη συνήθη συμπεριφορά χωρίς την παρέμβαση άλλων, η οποία προκαλεί αυτοτραυματισμό ή χαρακτηρίζεται από τη λήψη φαρμακευτικής ουσίας σε πολύ μεγαλύτερη από τη θεραπευτική δόση και η οποία συμπεριφορά έχει ως στόχο την επίτευξη αλλαγών που το άτομο επιθυμεί μέσω των πραγματικών ή των αναμενόμενων σωματικών επιπτώσεων-βλαβών».</p>
<p>O παραπάνω ορισμός συμπεριλαμβάνει και την απόπειρα αυτοκτονίας. Ωστόσο, ο όρος «παρα-αυτοκτονία» συνήθως χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συμπεριφορά ασθενών που αυτοακρωτηριάζονται ή αυτοτραυματίζονται, χωρίς να υπάρχει πάντα πρόθεση θανάτου.  Αυτή η συμπεριφορά είναι συχνότερη στις μικρές ηλικίες (στην εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικο ζωή). Είναι συχνότερη στις γυναίκες απ’ ότι στους άντρες.</p>
<p>Οι άνθρωποι που αυτοτραυματίζονται συνήθως προκαλούν οι ίδιοι αμυχές, εκδορές, ή βαθύτερα τραύματα με μαχαίρι, ξυράφι, σπασμένο γυαλί κλπ. Συνήθως οι τραυματισμοί εντοπίζονται στα μπράτσα, τους καρπούς, τους μηρούς και τις κνήμες (πιο σπάνιες εντοπίσεις είναι το πρόσωπο, το στήθος και η κοιλιά).</p>
<p>Ο αυτοτραυματισμός είναι ένας τρόπος για να ανακουφιστούν από την ένταση που νιώθουν ή να εκτονώσουν το θυμό που νιώθουν για τον εαυτό τους ή τους άλλους. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι ένας τρόπος να εκδηλώσουν την επιθυμία τους να πεθάνουν. Αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι συχνότερη στους ανθρώπους που έχουν κάποια ψυχική πάθηση, συνήθως διαταραχή προσωπικότητας.</p>
<p><strong>Απόπειρα αυτοκτονίας </strong></p>
<p>Ο όρος «απόπειρα αυτοκτονίας» αναφέρεται σε μια ενέργεια του ανθρώπου που στρέφεται κατά της υγείας, της σωματικής ακεραιότητας και της ζωής του (π.χ. λήψη υπερβολικής δόσης φαρμάκων, πτώση από ύψος κλπ). Οι απόπειρες μπορεί να είναι προσχεδιασμένες ή παρορμητικές. Η δεύτερη περίπτωση είναι συχνή στην εφηβεία.</p>
<p> Κάθε απόπειρα αυτοκτονίας πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη!Ακόμα κι όταν δεν είναι θανατηφόρα, δε σημαίνει ότι ο κίνδυνος έχει περάσει. Οι άνθρωποι που αποπειράθηκαν κάποτε να αυτοκτονήσουν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να το ξανακάνουν, ειδικά τον πρώτο χρόνο μετά την απόπειρα.</p>
<p><strong>Παράγοντες Κινδύνου</strong></p>
<p>Η αυτοκτονία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και δεν είναι εύκολο να αποδοθεί σε μία μόνο αιτία. Συχνά λέμε ότι κάποιος αυτοκτόνησε γιατί δεν άντεξε την ανεργία ή τα χρέη ή ακόμα γιατί είχε αισθηματικά, οικογενειακά ή άλλα προβλήματα. Ωστόσο, αν και οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν στη ζωή τους δυσκολίες και προβλήματα,  η πλειοψηφία δεν φτάνει στην αυτοκτονία. <strong></strong></p>
<p>Φαίνεται ότι αυτό που παίζει ρόλο δεν είναι μόνο το ίδιο το πρόβλημα, αλλά και η ικανότητα του καθενός από εμάς να το αντιμετωπίσει. Αυτή η ικανότητα να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα (ή αντίστροφα η «ευαλωτότητα» μας απέναντι σε αυτά και η τάση να γίνουμε αυτοκαταστροφικοί) διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Διαμορφώνεται από πολλούς παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ψυχική μας κατάσταση, την προσωπικότητά μας, τις εμπειρίες που είχαμε στη ζωή μας, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, την κοινωνία που ζούμε αλλά και με βιολογικούς παράγοντες, δηλαδή με τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Όταν ένας άνθρωπος σκέφτεται ν’ αυτοκτονήσει συνήθως συντρέχουν αρκετοί από αυτούς τους παράγοντες.</p>
<p>Παρακάτω αναφέρουμε αναλυτικότερα κάποιους από τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Αυτοί είναι:</p>
<p>Α. Κοινωνικοδημογραφικοί παράγοντες</p>
<p><strong>Φύλο </strong></p>
<p>Παγκοσμίως, οι άντρες αυτοκτονούν συχνότερα από τις γυναίκες, ωστόσο οι γυναίκες πραγματοποιούν περισσότερες απόπειρες. Υπάρχουν αρκετές πιθανές εξηγήσεις γι’ αυτή την αντίφαση. Μια από αυτές είναι ότι οι άντρες χρησιμοποιούν πιο βίαιες μεθόδους, όπως είναι ο απαγχονισμός, τα πυροβόλα όπλα κλπ. Αντίθετα οι γυναίκες χρησιμοποιούν συνήθως μεθόδους με μικρότερη θανατηφόρο δυνατότητα.</p>
<p><strong>Ηλικία </strong></p>
<p>Στους άντρες, ο αριθμός των θανατηφόρων αποπειρών αυξάνει μετά τα 45 έτη και στις γυναίκες μετά τα 55 έτη. Τα ηλικιωμένα άτομα αποπειρώνται πιο σπάνια από τα νεότερα, αλλά οδηγούνται συχνότερα στο θάνατο. Σε γενικές γραμμές, οι άντρες και οι ηλικιωμένοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να πραγματοποιήσουν απόπειρες με θανατηφόρα έκβαση. </p>
<p>Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των αυτοκτονιών στην εφηβεία και την πρώιμη ενήλικο ζωή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σε πολλές χώρες του κόσμου, η αυτοκτονία είναι η τρίτη αιτία θανάτου στις ηλικίες 15-24 ετών, μετά τα ατυχήματα και τις ανθρωποκτονίες.</p>
<p>Στην εφηβεία η αυτοκτονία είναι συχνά μια παρορμητική πράξη. Πολλές φορές οι απόπειρες των εφήβων είναι μια κραυγή για βοήθεια και μια προσπάθεια να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του περιβάλλοντός τους. Ωστόσο, αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να τραυματιστούν σοβαρά ή να πεθάνουν.</p>
<p><strong>Οικογενειακή κατάσταση </strong></p>
<p>O γάμος και τα παιδιά μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Αντίθετα, η μοναχική διαβίωση και η κοινωνική απομόνωση αυξάνουν τον κίνδυνο.</p>
<p> </p>
<p><strong>Εργασία </strong></p>
<p>Η εργασία ασκεί προστατευτική επίδραση, ενώ η ανεργία αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στα συνοδά προβλήματα της ανεργίας (τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, τα οικογενειακά προβλήματα, την απελπισία που νιώθει ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να βρει δουλειά ή που χάνει τη δουλειά του).</p>
<p><strong>Β. Ψυχική Διαταραχή</strong></p>
<p>Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο κυριότερος παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας είναι η ύπαρξη ψυχικής διαταραχής. Το 90-95% των ανθρώπων που αυτοκτονούν ή αποπειρώνται ν’ αυτοκτονήσουν έχουν κάποια ψυχική διαταραχή. Σε ποσοστό περίπου 80%  πάσχουν από κατάθλιψη ή άλλη διαταραχή του συναισθήματος.</p>
<p>Άλλες ψυχικές διαταραχές που σχετίζονται με την αυτοκτονία είναι η σχιζοφρένεια, η χρήση ουσιών, ο αλκοολισμός, οι διαταραχές προσωπικότητας (ιδίως η αντικοινωνική και η μεθοριακή), η διαταραχή πανικού κα.</p>
<p>Ωστόσο, η αυτοκτονία δεν είναι απαραίτητα η εκδήλωση μιας ψυχικής διαταραχές, ούτε όλοι οι ασθενείς με ψυχικές διαταραχές γίνονται αυτοκαταστροφικοί.</p>
<p> </p>
<p> <strong>Γ. Ιστορικό προηγούμενης απόπειρας</strong></p>
<p>Το ιστορικό προηγούμενης απόπειρας είναι ο σημαντικότερος προβλεπτικός δείκτης μελλοντικής απόπειρας αυτοκτονίας. </p>
<p>Ο κίνδυνος νέας απόπειρας είναι ιδιαίτερα αυξημένος τους πρώτους έξι μήνες μετά την πρώτη απόπειρα και παραμένει υψηλός εφόρου ζωής. Επιπλέον, ο κίνδυνος αυξάνει σε περίπτωση που έχει αυτοκτονήσει ή αποπειραθεί να αυτοκτονήσει κάποιο μέλος της οικογένειας.</p>
<p><strong>Δ. Στρεσογόνα γεγονότα ζωής</strong></p>
<p>Ο άνθρωπος που προσπαθεί ν’ αυτοκτονήσει συνήθως έχει ζήσει κάποια τραυματικά γεγονότα το διάστημα πριν την αυτοκτονία. Τέτοια γεγονότα είναι:</p>
<p> </p>
<p>Προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Κακές σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους, τον ερωτικό σύντροφο κλπ.</p>
<p>Απομόνωση και έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος</p>
<p>Σημαντικές απώλειες, π.χ. πένθος, χωρισμός, απώλεια ρόλου (για παράδειγμα λόγω συνταξιοδότησης)</p>
<p>Aνεργία και τα προβλήματα που συνεπάγεται (οικονομικές δυσκολίες, οικογενειακά προβλήματα κλπ)</p>
<p>Ντροπή και φόβος ότι θα βρεθεί ένοχος για κάτι</p>
<p>Δημόσιος διασυρμός, κα.</p>
<p><strong>Ε. Σωματική Νόσος</strong></p>
<p>Η σοβαρή σωματική νόσος αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς, ειδικά στους ηλικιωμένους. Κάποια χαρακτηριστικά της σωματικής νόσου (χρόνια, επώδυνη, με μικρές ή χωρίς πιθανότητες θεραπείας) αυξάνουν τον κίνδυνο. Οι αναπηρίες και τα κινητικά προβλήματα μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο.</p>
<p>Σωματικές νόσοι που έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας είναι οι νευρολογικές παθήσεις (π.χ. η σκλήρυνση κατά πλάκας, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, κάποιες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος (π.χ. η νεφρική ανεπάρκεια που χρειάζεται αιμοκάθαρση), ο καρκίνος, οι μυοσκελετικές παθήσεις (ειδικά όταν οδηγούν σε αναπηρίες και  παραμορφώσεις) κα.</p>
<p><strong>Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας είναι:</strong></p>
<p>η εύκολη πρόσβαση στα θανατηφόρα μέσα (π.χ. η κατοχή όπλου)</p>
<p>η κακοποίηση και η παραμέληση κατά τη διάρκεια της ζωής, ειδικά στην παιδική ηλικία</p>
<p>ο κοινωνικός στιγματισμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας (που τους αποτρέπει να αναζητήσουν βοήθεια από ψυχολόγο ή ψυχίατρο)</p>
<p>η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη υποστήριξης από το οικογενειακό ή το φιλικό περιβάλλον</p>
<p>το αίσθημα απελπισίας και αβοηθητότητας</p>
<p>κάποια στοιχεία του χαρακτήρα , όπως η παρορμητικότητα και η επιθετικότητα      </p>
<p>Καταλήγοντας θα λέγαμε ότι για να προλάβουμε μια αυτοκτονία είναι σημαντικό  να κατανοήσουμε την πολυπαραγοντική της αιτιολογία. Για να βοηθηθεί ένας αυτοκαταστροφικός άνθρωπος χρειάζονται συνήθως παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα (ψυχολογικό, οικογενειακό κλπ).</p>
<p> </p>
<p align="center"><strong>Προειδοποιητικά Σημάδια</strong><br /><strong><em>στη συμπεριφορά ενός ανθρώπου που σκέφτεται να αυτοκτονήσει</em></strong></p>
<p> </p>
<ul>
<li><strong>Είναι πολύ θλιμμένος, ανήσυχος ή βρίσκεται σε πανικό</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Κλείνεται στον εαυτό του, απομονώνεται</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Δυσκολεύεται στις σχέσεις του με την οικογένεια και τους φίλους του</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Χάνει το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που πριν τον ευχαριστούσαν</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Πέφτει η απόδοσή του στη δουλειά ή το σχολείο</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αλλάζει η συμπεριφορά του (γίνεται απαισιόδοξος, ευερέθιστος, απαθής ή εμφανίζει οποιαδήποτε ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά)</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Μιλά για το θάνατο ή για την αυτοκτονία</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αναζητά θανατηφόρα μέσα (όπλα, χάπια κλπ)</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αλλάζουν οι διατροφικές του συνήθειες (έχει αυξημένη όρεξη για φαγητό ή αντίθετα έχει μειωμένη όρεξη και χάνει βάρος)</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αλλάζουν οι συνήθειες του ύπνου του (έχει αϋπνία ή υπνηλία)</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αισθάνεται ενοχή, ντροπή, αναξιότητα</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αισθάνεται απελπισμένος</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αισθάνεται αβοήθητος</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Αισθάνεται παγιδευμένος, ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Έχει την ξαφνική επιθυμία να τακτοποιήσει προσωπικές υποθέσεις (π.χ. συντάσσει τη διαθήκη του)</strong></li>
</ul>
<ul>
<li><strong>Χαρίζει προσωπικά του αντικείμενα</strong></li>
</ul>
<p>Κάποιος που σκέφτεται να αυτοκτονήσει συνήθως εμφανίζει ένα ή περισσότερα από αυτά τα σημάδια στη συμπεριφορά του. Σε περίπτωση που παρατηρήσουμε αυτά τα σημάδια στη συμπεριφορά ενός δικού μας ανθρώπου πρέπει να απευθυνθούμε το συντομότερο δυνατό σε κάποιον ειδικό (ψυχολόγο ή ψυχίατρο).</p>
<p>Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί ότι τα σημάδια αυτά δεν εμφανίζονται σε κάθε άνθρωπο που σκέφτεται να κάνει κακό στον εαυτό του. Είναι πιθανό ένας άνθρωπος να σκέφτεται να αυτοκτονήσει χωρίς να αλλάξει η συμπεριφορά του.</p>
<p> </p>

Σχετικά άρθρα