Το αισιόδοξο παιδί αντιμετωπίζει καλύτερα τις δυσκολίες της ζωής! Ο ρόλος της οικογένειας…

Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας είναι μια μαθημένη, εν πολλοίς, λειτουργία. Στη θετική ψυχολογία η διαδικασία αυτή ονομάζεται «μαθημένη αισιοδοξία» (learned optimism).

Γράφει η διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας Βασιλική Γιωτσίδη 

Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε για να συμβάλλουμε στη φυσική τάση των παιδιών προς την κατεύθυνση της αισιοδοξίας ώστε να μάθουν να διαχειρίζονται σωστά τις κρίσεις; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται στο παρόν η «ελπίδα του μέλλοντος»;

Ερευνητές της θετικής ψυχολογίας επισημαίνουν ότι εκτός της πιθανής επίδρασης γενετικών παραγόντων, καταλυτικό ρόλο παίζει το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει το παιδί.

Αισιόδοξα πρότυπα ταύτισης

Ο τρόπος κατανόησης και αντίληψης της πραγματικότητας από τους γονείς και τα προσφιλή πρόσωπα συνιστά τη βάση, εάν, δηλαδή, ένας γονιός έχει την τάση να σκέφτεται απαισιόδοξα, το πιο πιθανό είναι ότι και το παιδί του θα σκέφτεται έτσι.

Κληρονομούμε στα παιδιά μας, όχι μόνο τα γονίδια μας, αλλά και τον τρόπο σκέψης μας. Δεν έχει σημασία μόνο τι λέμε και τι προβάλλουμε, αλλά και τι πραγματικά αισθανόμαστε και πιθανά ασυνείδητα μεταφέρουμε ως στάση ζωής.

Καλοήθης και μετριοπαθής κριτική

Ο τρόπος άσκησης κριτικής στα παιδιά μας είναι ένας δεύτερος παράγοντας που θα πρέπει να έχουμε υπόψη, όχι μόνο ως γονείς, αλλά και ως εκπαιδευτικοί, προπονητές, και γενικότερα ως ενήλικες. Εάν έχουμε την τάση να αποδίδουμε τις ατυχείς στιγμές ή τις αποτυχίες ενός παιδιού σε προσωπικά, σταθερά στοιχεία του χαρακτήρα του, τότε εκείνο πρόκειται να εσωτερικεύσει έναν πεσιμιστικό τρόπο αντίληψης του εαυτού και των πράξεων του.

Η προσωπικότητα, ο χαρακτήρας και οι δυνατότητες ενός παιδιού θα πρέπει να αποτελούν σταθερές και αταλάντευτες αξίες, εάν θέλουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται σωστά για τον εαυτό τους και να μάθουν να χειρίζονται τις κρίσεις αποτελεσματικά.

Προστασία από έντονες ψυχοπιεστικές καταστάσεις

Όπως υπάρχει η έννοια της «μαθημένης αισιοδοξίας», αντίστοιχα υπάρχει και η έννοια της «μαθημένης αδυναμίας» (learned helplessness). Γεγονότα και εμπειρίες (όπως θάνατος, διαζύγιο, σοβαρή ασθένεια, κακοποίηση) στα οποία το παιδί δεν μπορεί να έχει κανέναν έλεγχο και τα οποία το αποδυναμώνουν συναισθηματικά και ψυχικά, προκαλούν αίσθημα αδυναμίας, απόγνωσης και ματαιότητας.

Για αυτό το μικρό παιδί θα πρέπει να έχει την αίσθηση ότι ασκεί το ίδιο κάποια επίδραση στο περιβάλλον του. Όταν οι εμπειρίες ζωής είναι τέτοιες που το παιδί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αποτρέψει ή για να αντιστρέψει μια δεδομένη κατάσταση, τότε το αποτέλεσμα είναι αρνητικό.

Έμφαση στα «δυνατά στοιχεία» της οικογένειας

Μια επιπλέον συμπεριφορά που προάγει τον κατάλληλο χειρισμό των καταστάσεων από τα παιδιά, είναι η επικέντρωση στα… δυνατά στοιχεία της οικογένειας. Κάθε οικογένεια αντιμετωπίζει, κατά καιρούς, προβλήματα, συγκρούσεις, εντάσεις και παρεξηγήσεις.

Όλα αυτά καλείται να ξεπεράσει η όποια οικογένεια. Και πώς γίνεται αυτό; Δίνοντας έμφαση στα δυνατά χαρακτηριστικά του συστήματος, όπως το χιούμορ, οι κοινωνικές σχέσεις και η διάθεση για ενεργητική ακρόαση.

Ενίσχυση μιας εσωτερικής βάσης ασφάλειας

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν την πιο σημαντική, ενδεχομένως, διάσταση που μπορούν να εγγυηθούν οι γονείς, προκειμένου να κάνουμε τα παιδιά μας να σκέφτονται θετικά. Αυτή είναι η διάσταση της «βιωμένης ασφάλειας», ή αλλιώς, των ασφαλών, θετικών σχέσεων προσκόλλησης ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς του, ιδιαίτερα τη μητέρα του στη φάση της βρεφικής ηλικίας.

Η έννοια της «βιωμένης ασφάλειας» δηλώνει το αίσθημα που δομείται εσωτερικά στο παιδί ότι μπορεί να εμπιστευθεί τα πρόσωπα φροντίδας για την προστασία του τόσο από εξωτερικές πηγές κινδύνου όσο και από εσωτερικές «απειλές» (όπως πείνα, πόνος, άγχος). Η διαθεσιμότητα, η εγγύτητα, η σταθερότητα και η αξιοπιστία των προσώπων φροντίδας, είναι απαραίτητα στοιχεία, για την πρόοδο του παιδιού.

Τα αισιόδοξα παιδιά είναι και ασφαλή παιδιά, καθώς έχουν εμπεδώσει ένα αίσθημα βασικής εμπιστοσύνης για τον εαυτό τους και για τον κόσμο γύρω τους. Για αυτό μην περιμένετε άλλο και «χτίστε» τη σχέση σας με το παιδί.

Βασιλική Γιωτσίδη 
Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας
Μέλος της επιστημονικής ομάδας του Καθηγητή Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Αναστάσιου Σταλίκα

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

«Πώς να μιλήσω στα παιδιά μου για τον κορωνοϊό;» Τι να αποφύγετε να τους πείτε…!

«Μένουμε σπίτι». 9 δραστηριότητες για εσένα και το παιδί σου ώστε να μην βαρεθείτε!

Να γιατί πρέπει να καλλιεργήσετε στο παιδί σας την αισιοδοξία!

Σχετικά άρθρα