«Φοβάμαι να πάω στον ψυχίατρο…» 6 λόγοι που αρνούμαστε να κάνουμε το πρώτο βήμα!

Η εικόνα του ψυχιάτρου στην ελληνική κοινωνία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το στίγμα της ψυχικής νόσου, που παρά την ευρεία ενημέρωση, ακόμα παραμένει ζωντανό. Έτσι, ο ψυχίατρος μπορεί να φοβίζει, όχι ως πρόσωπο, αλλά ως ειδικότητα.

Γράφει ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Ιωάννης Αυγουστάτος

Οι ασθενείς και οι οικογένειές τους φοβούνται να στιγματιστούν, ειδικά στις μικρές κοινωνίες. Στο μυαλό των περισσοτέρων υπάρχει βαθιά ριζωμένο το στερεότυπο του «τρελού», έτσι όπως μας έχει περάσει από την αντιμετώπιση των ψυχικά ασθενών στις παλαιότερες κοινωνίες, αλλά και από την μετατροπή τους σε καρικατούρες που παράγουν γέλιο στις ταινίες.

Σε αυτές τις τελευταίες ο ψυχίατρος παρουσιάζεται λίγο τρελούτσικος και ιδιόρρυθμος, αν όχι σοβαρά διαταραγμένος! Το περίεργο είναι πως και ανάμεσα στους άλλους γιατρούς ο ψυχίατρος αντιμετωπίζεται συχνά ως «ειδική κατηγορία», κάτι μεταξύ γιατρού και Σερλοκ Χολμς, ειδικά αν ασχολείται με ψυχοθεραπείες.

Η κοινωνία μας δεν είναι ακόμα ώριμη…

Από την άλλη πλευρά, τα ΜΜΕ καλλιεργούν τον μύθο του ψυχιάτρου παντογνώστη, που μπορεί να ανιχνεύσει με ευκολία τα μύχια της ψυχής κάθε ανθρώπου, να εξιχνιάσει με βεβαιότητα τα κίνητρα ενός κακοποιού που δεν γνωρίζει και να κάνει διαγνώσεις εξ αποστάσεως. Φυσικά μερικοί προσφέρονται ευχαρίστως σε αυτό το παιχνίδι εντυπωσιασμού, για ευνόητους λόγους…

Αλλά εκτός από την προσωπική θεώρηση του καθενός για την ψυχική ασθένεια, υπάρχει και η αντιμετώπιση του κοινωνικού περίγυρου. Παρά την πρόοδο της επιστήμης σε όλα τα επίπεδα, η κοινωνία μας δεν έχει φτάσει σε εκείνη την ωριμότητα που θα της επιτρέψει να αποφύγει την περιθωριοποίηση ανθρώπων με ψυχικές ασθένειες.

Έχει λοιπόν, καταλήγει η ψυχική ασθένεια να είναι ταμπού, τη στιγμή που κανένας δεν έχει πρόβλημα να παραδεχθεί ότι έχει άσθμα, διαβήτη ή υπέρταση, για παράδειγμα. Ένα άλλο εμπόδιο αφορά στην ίδια τη φύση της ψυχιατρικής που δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει εργαστηριακές μεθόδους διάγνωσης και στηρίζεται κυρίως στην κλινική εξέταση και τα ψυχολογικά τεστ.

Ο αστικός… μύθος για τους ψυχιάτρους

Η δυσκολία στην ακριβή διάγνωση και την αντικειμενική θεραπεία δημιουργούν σύγχυση στους ασθενείς, η οποία συχνά καταλήγει σε δυσπιστία προς την ειδικότητα του ψυχιάτρου. Είναι πολλοί αυτοί που δεν μπορούν να αντιληφθούν τη διαφορά μεταξύ νευρολόγου, ψυχιάτρου, ψυχοθεραπευτή, ψυχικού συμβούλου κ.λπ. Με την πληθώρα της έγκυρης ενημέρωσης που παρέχεται στο Διαδίκτυο, αυτή η άγνοια δεν δικαιολογείται.

Ένας αστικός… μύθος για τους ψυχιάτρους λέει, ότι όλοι τους επιθυμούν να «χαπακώνουν» τους ασθενείς τους με μεγάλες δόσεις φαρμάκων προκειμένω να τους κρατούν σε καταστολή. Τα ψυχοφάρμακα, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα φαρμακευτικά σκευάσματα, έχουν γίνει αντικείμενο μεγάλης παραπληροφόρησης.

Ένας άλλος ανασταλτικός παράγοντας είναι οι διάφορες «εναλλακτικές» θεραπείες, που έχουν κάθε λόγο να βάλλουν κατά της ψυχιατρικής, για να αυξήσουν την πελατεία τους, ακόμα και με χονδροειδείς συκοφαντίες. Λόγω της προκατάληψης και της άγνοιας είναι πολύ συνηθισμένο το φαινόμενο να καταλήγει κάποιος στον ψυχίατρο, αφού περάσει προηγουμένως από εξορκιστές, μάγους θεραπευτές, αστρολόγους και αυτόκλητους «θεραπευτές», όλων των ειδών.

Τι μπορεί να γίνει για να νικηθεί το στίγμα της ψυχικής νόσου και να αποενοχοποιηθεί η ψυχιατρική;

Μόνο η σωστή ενημέρωση του κοινού μπορεί να διαλύσει τις προκαταλήψεις και τις παρανοήσεις. Θα πρέπει αρχικά, να αντιληφθούμε ότι όλες οι ασθένειες είναι ψυχοσωματικές, από τη στιγμή που το σώμα – νους αποτελεί μια αδιάσπαστη ενότητα. Οι ψυχικές λειτουργίες δεν είναι ακαθόριστες μεταφυσικές οντότητες, αλλά εδράζονται σε συγκεκριμένα κέντρα του εγκεφάλου.

Οι ψυχικές διαταραχές, ασχέτως αν έχουν και ψυχολογικά αίτια, συνδέονται άμεσα με χημικές διαταραχές των νευροδιαβιβαστών, που στις πιο σοβαρές περιπτώσεις αντιμετωπίζονται κυρίως φαρμακευτικά. Εκτός από την υπεύθυνη ενημέρωση του κοινού από τους αρμόδιους φορείς και από τους ίδιους τους ψυχιάτρους και ψυχολόγους, θα πρέπει και ο καθένας να ξεκινήσει αναθεωρώντας τις προσωπικές του αντιλήψεις για την ψυχική υγεία και τους ψυχιάτρους.