Διπολική Διαταραχή Προσωπικότητας και Ναρκισσισμός. Αιτίες, Συμπτώματα και Θεραπεία

Γράφει η Ψυχοθεραπεύτρια – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Εύη Μπλέρη

Η διπολική διαταραχή που είναι μια ψυχική διαταραχή κατά την οποία τα άτομα παρουσιάζουν ακραίες διακυμάνσεις της διάθεσης οι οποίες κυμαίνονται από το επίπεδο της μανίας  ή υπομανίας μέχρι το επίπεδο της κατάθλιψης. Αυτές οι μεταβολές στη διάθεση επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους και την ικανότητα τους για σχέσεις και εργασία.

Στη φάση της κατάθλιψης το άτομο αισθάνεται λύπη και απελπισία και χάνει  το ενδιαφέρον του και την ευχαρίστηση για οποιαδήποτε δραστηριότητα. Στη φάση της  μανίας ή της υπομανίας, η οποία είναι μια κατάσταση λιγότερο ακραία από τη μανία, το άτομο αισθάνεται  ευφορία έχει πολλή ενέργεια ή είναι πολύ ευερέθιστο. 

Αυτές οι μεταβολές της διάθεσης μπορούν να επηρεάσουν τον ύπνο, τις δραστηριότητες, την κρίση, τη συμπεριφορά και την ικανότητα των ατόμων να σκέφτονται καθαρά. Αυτές οι μεταβολές της διάθεσης μπορεί να συμβαίνουν σπάνια ή πολλές φορές το χρόνο. 

Υπάρχουν διάφοροι τύποι διπολικής διαταραχής και συγκεκριμένα: Η Διπολική Διαταραχή Ι, όπου το άτομο έχει υποστεί τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, το οποίο μπορεί να ακολουθείται από υπομανιακό ή καταθλιπτικό επεισόδιο. Η Διπολική διαταραχής ΙΙ, όπου το άτομο έχει παρουσιάσει τουλάχιστον ένα σοβαρό καταθλιπτικό επεισόδιο και τουλάχιστον ένα υπομανιακό επεισόδιο, αλλά δεν παρουσίασε ποτέ  μανιακό επεισόδιο. Η Κυκλοθυμική διαταραχή, όπου το άτομο έχει παρουσιάσει  πολλά επεισόδια υπομανίας καθώς και περιόδους με συμπτώματα κατάθλιψης σε διάστημα δύο ετών, όμως αυτά τα συμπτώματα είναι λιγότερο σοβαρά από αυτά μιας  σοβαρής κατάθλιψης.

Η Διπολική Διαταραχή Ι είναι διαφορετική από τη Διπολική Διαταραχή Ι, διότι στην  Ι, τα μανιακά επεισόδια της είναι σοβαρά και επικίνδυνα, ενώ στη ΙΙ τα άτομα μπορεί να βρίσκονται στην καταθλιπτική φάση για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και αυτό προκαλεί μεγάλη δυσλειτουργικότητα.

Τα συμπτώματα των διπολικών διαταραχών Ι και ΙΙ μπορεί να περιλαμβάνουν και άλλα χαρακτηριστικά, όπως άγχος η μελαγχολία και η διάρκεια των κύκλων αλλά και η συχνότητα τους είναι διαφορετική από  άτομο σε άτομο. Επίσης τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή να αλλάζουν με τις εποχές.

H διπολική διαταραχή μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, όμως συνήθως διαγιγνώσκεται στα εφηβικά χρόνια ή γύρω στα  20. Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο καθώς επίσης και με την πάροδο του χρόνου. Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής είναι συχνά δύσκολο να εντοπιστούν στα παιδιά και τους εφήβους, γιατί είναι  δύσκολο να διαπιστωθεί αν πρόκειται για φυσιολογικά σκαμπανεβάσματα προερχόμενα από στρες ή ψυχικό τραύμα. Στη διπολική διαταραχή στα παιδιά και τους εφήβους μπορεί να εμφανίζεται κατάθλιψη ή μανιακά ή υπομανιακά επεισόδια, και έντονες διακυμάνσεις της διάθεσης, τα οποία  όμως  διαφέρουν από αυτά των ενηλίκων.

Η διπολική διαταραχή μοιράζεται νευροβιολογικούς μηχανισμούς με τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και τις διαταραχές ψυχωτικού φάσματος. Το άγχος είναι υπεύθυνο για την έναρξη και την εξέλιξη των συμπτωμάτων της  διπολικής διαταραχής τα οποία εμφανίζονται μετά από στρες. 

Έρευνες έχουν δείξει ότι στους ασθενείς με διπολική διαταραχή στο κεντρικο νευρικό σύστημα (εγκέφαλο και σπονδυλική στήλη) ο  άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (ΗΡΑ),  παρουσιάζει υπερδιέγερση καθώς επίσης εμφανίζεται δυσλειτουργία στην αλληλεπίδραση  γλοίας- νευρώνων. Μεταξύ των γλοιακών στοιχείων , τα μικρογλοία, που είναι τα πρωταρχικά ανοσολογικά στοιχεία του εγκεφάλου, είναι υπερδραστήρια στη  διπολική διαταραχή. Δυσλειτουργία επίσης παρατηρήθηκε και στα συστήματα αμινο- νευροδιαβιβαστών στην χημεία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, νευρουποδοχέα και μεταφορέα.

Τα αίτια της διπολικής διαταραχής ενδέχεται να διαφέρουν μεταξύ των ατόμων . Οι μελέτες έχουν δείξει μια σημαντική γενετική συμβολή, καθώς και την επίδραση του περιβάλλοντος.

Η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας (ΝΔΠ) είναι μια  διαταραχή στην οποία οι πάσχοντες  επιδεικνύουν  τη σημαντικότητα τους στους άλλους, επιζητούν τον θαυμασμό των άλλων και έχουν πλήρη έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους. Δείχνουν πολύ σίγουροι, αλλά στην πραγματικότητα, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτό τους καθιστά ευάλωτους ακόμη και στην παραμικρή κριτική. Ένα άτομο με αυτή τη διαταραχή δυσαρεστείται και απογοητεύεται όταν  οι άλλοι δεν συγκεντρώνουν την προσοχή τους επάνω του και δεν του κάνουν τα χατίρια. Επειδή συνήθως στους ανθρώπους δε αρέσει να έχουν στον κύκλο τους άτομα με ΝΔΠ, όσοι έχουν αυτή τη διαταραχή δεν έχουν ικανοποιητικές σχέσεις.

Η έρευνα στην ψυχική υγεία έδειξε ότι ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της διπολικής διαταραχής είναι παρόμοια με αυτά της ναρκισσιστικής διαταραχής. Αυτά περιλαμβάνουν τον καθορισμό υψηλών, μερικές φορές ανέφικτων, στόχων και μεγάλο παρορμητισμό. Ως αποτέλεσμα, τα άτομα με διπολική διαταραχή συχνά έχουν επίσης  ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Όμως υπάρχει αμφισβήτηση στην επιστημονική έρευνα αν τα συμπτώματα  αλληλεπικαλύπτονται ή αν συμβαίνουν πραγματικά ξεχωριστά. Οι περισσότεροι ειδικοί υποστηρίζουν ότι συμβαίνουν ξεχωριστά, αλλά ότι τα άτομα που έχουν διπολική διαταραχή μπορεί να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας. Τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια της κατάστασης της μανίας ή της υπομανίας μοιάζουν με τα συμπτώματα του ναρκισσισμού, δεδομένου ότι οι ασθενείς παρουσιάζουν αυτή τη μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους. Όμως, ένα άτομο με διπολική διαταραχή που παρουσιάζει αυτό το σύμπτωμα πιθανότατα δεν έχει ναρκισσιστική διαταραχή  προσωπικότητας, αλλά μπορεί να εμφανίζει ναρκισσισμό κατά τη διάρκεια μίας ή μερικών από τις διαθέσεις του.

Σύγκριση των συμπτωμάτων 

Για να δοθεί μια καλύτερη γνώση για τη συσχέτιση μεταξύ διπολικής και ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας, παρουσιάζονται τα συμπτώματα της ναρκισσιστικής διαταραχής  και ενός ατόμου με διπολική διαταραχή στην κατάσταση μανίας ή υπομανίας και μπορεί να φανεί ότι μερικά από αυτά έχουν παρόμοιο αποτέλεσμα .

Συμπτώματα ναρκισσιστικής διαταραχής:

  • Ασυνήθιστα μεγάλη αίσθηση σημαντικότητας του εαυτού
  • Περιμένουν να αναγνωριστεί η υπεροχή τους χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος να το δικαιολογεί αυτό
  • Υπερβάλλουν σχετικά με τα ταλέντα και επιτεύγματα  τους
  • Φαντασιώσεις σχετικά με επιτυχίες, δύναμη, εξυπνάδα, ομορφιά, τον τέλειο(α) σύντροφο
  • Θεωρούν ότι είναι ανώτεροι και μπορούν να συσχετιστούν και να κατανοηθούν μόνο από ανθρώπους με την ίδια υπεροχή, φέρονται αλαζονικά και με υπεροψία
  • Ανάγκη συνεχούς θαυμασμού
  • Αίσθηση ‘αυτονόητου δικαιώματος’
  • Περιμένουν οι άλλοι να τους κάνουν τα χατίρια και να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους
  • Εκμεταλλεύονται τους άλλους για να πάρουν αυτό που θέλουν
  • Έχουν αδυναμία ή δεν επιθυμούν να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων
  • Ζηλεύουν τους άλλους και πιστεύουν ότι οι άλλοι τους ζηλεύουν

Συμπτώματα Διπολική Διαταραχής Μανία-Υπομανία:

  • Ασυνήθιστα μεγάλη   υπεροχή και αισιοδοξία
  • Υπερβολική  αυτοπεποίθηση και ευφορία
  • Υπερβολική αίσθηση ευημερίας
  • ‘Καλπάζουσα’ φαντασία
  • Υψηλά επίπεδα ενέργειας
  • Αυξημένη δραστηριότητα  και μειωμένη ανάγκη ύπνου
  • Υπερβολική πολυλογία
  • Αναστατώνονται εύκολα
  • Κακή λήψη αποφάσεων
  • Αποσπάται εύκολα η προσοχή τους
  • Είναι συνεχώς στη ‘πρίζα’

Στη διπολική διαταραχή κατά τη διάρκεια των μεγάλων καταθλιπτικών επεισοδίων τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: καταθλιπτική διάθεση, απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σχεδόν σε όλες τις δραστηριότητες, σημαντική απώλεια βάρους ή αύξηση η μείωση της όρεξης, αϋπνία ή πάρα πολύ ύπνο,  απώλεια ενέργειας. αίσθημα χαμηλής  αξίας του εαυτού ή ενοχής, έλλειψη συγκέντρωσης, αναποφασιστικότητα, αυτοκτονικές σκέψεις η απόπειρα αυτοκτονίας

Θεραπεία

Η θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα σταθεροποιητές διάθεσης όπως το λίθιο,  καθώς και ψυχοθεραπεία.
Βέβαια, όπως κάθε άτομο έχει μια διαφορετική προσωπικότητα, η οποία συνήθως δεν αλλάζει πολύ κατά τη διάρκεια της ζωής του, αλλά μπορεί να είναι λιγότερο ή περισσότερο έντονη κάποιες φορές, έτσι και τα άτομα με διπολική διαταραχή και ναρκισσισμό, μπορεί  να εμφανίσουν τον ναρκισσισμό τους περισσότερο κάποιες φορές, ειδικά κατά τη διάρκεια μανιακών ή υπομανιακών επεισοδίων. Έτσι, οι γύρω τους μπορεί να μην υφίστανται τον ναρκισσισμό τους όλη την ώρα.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τη διπολική διαταραχή αλλά και για τη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Η θεραπεία θα πρέπει να εστιαστεί να βοηθήσει το άτομο να διαχειριστεί τις μεταβολές της διάθεσης αλλά και τις ναρκισσιστικές τάσεις. Να μειώσει την ένταση των μανιακών και υπομανιακών επεισοδίων. Να ασχοληθεί με τα συμπτώματα του ναρκισσισμού στις περιόδους που εμφανίζονται στον ασθενή αυτά τα συμπτώματα.

Η θεραπεία είναι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους έχουν και τις δύο διαταραχές για να κατανοήσουν τα αίτια  των συναισθημάτων τους. Μπορεί επίσης να βοηθήσει αυτά τα άτομα να μάθουν να σχετίζονται καλύτερα με τους άλλους και αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να κάνουν και να διατηρήσουν καλύτερες συγγενικές, φιλικές και ερωτικές σχέσεις.

Η θεραπεία για τη διπολική διαταραχή, όπως αναφέρθηκε,  περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Αλλά η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τα άτομα που έχουν διπολική διαταραχή ή και τις δύο διαταραχές να διαχειριστούν  τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά τους.

Εύη Μπλέρη
Ψυχοθεραπεία – Συμβουλευτική Ψυχικής Υγείας
Κλινική ύπνωση
psychotherapycbt.simplesite.com

 

Article Image cover from http://www.depositphotos.com/

 

 

Σχετικά άρθρα