Κορωνοϊός: Πως η μάσκα προκαλεί προβλήματα στην όραση μας;

Γράφει η Οφθαλμίατρος, Τένια Βουδούρη

Η προστασία των ματιών σας

Προστατεύοντας τα μάτια σας – καθώς και τα χέρια σας, τη μύτη και το στόμα – επιβραδύνετε την εξάπλωση του κορωνοϊού.  Μερικοί τρόποι για να κρατήσετε τα μάτια σας ασφαλή και υγιή κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας του κορωνοϊού είναι οι εξής:

Εάν φοράτε φακούς επαφής, δοκιμάστε προσωρινά να τους αντικαταστήσετε με γυαλιά. Οι χρήστες φακών επαφής αγγίζουν τα μάτια τους περισσότερο απ’ ότι ο μέσος άνθρωπος.  Αντικαθιστώντας τους φακούς με τα γυαλιά μειώνετε την πιθανότητα ερεθισμού των ματιών, και τα γυαλιά δρώντας σαν εμπόδιο, σας υπενθυμίζουν να μην αγγίζετε τα μάτια σας. Εάν πρέπει να φοράτε φακούς επαφής, βεβαιωθείτε ότι τους έχετε καθαρίσει και απολυμάνει ακριβώς όπως σας συνιστά ο οφθαλμίατρός σας.

Αποφύγετε το τρίψιμο των ματιών σας. Μπορεί να είναι δύσκολο να αποφύγουμε αυτή τη συνήθεια, αλλά κάτι τέτοιο θα μειώσει τον κίνδυνο μόλυνσης. Αν αισθανθείτε την επιθυμία να τρίψετε τα μάτια σας ή ακόμα και να επανατοποθετήσετε τα γυαλιά σας χρησιμοποιήστε ένα μαντηλάκι. Τα ξηρά μάτια μπορεί να οδηγήσουν σε περισσότερο αίσθημα φαγούρας, για το λόγο αυτό να προσθέτετε συχνά σταγόνες ενυδάτωσης στα μάτια σας

Γενικά να πλένετε τα χέρια σας τακτικά (20 sec), ακολουθήστε καλή υγιεινή με τη χρήση φακών επαφής και αποφύγετε να αγγίζετε ή να τρίβετε τη μύτη, το στόμα και τα μάτια σας.

Οι προστατευτικές μάσκες προσώπου είναι απαραίτητες για να μειωθεί η διασπορά του νέου κορωνοϊού, αλλά η χρήση τους επί πολλές ώρες συνεχόμενα μπορεί να έχει μία απρόσμενη συνέπεια: την ανάπτυξη ξηροφθαλμίας.

Από τότε που άρχισε η εκτενής χρήση των προστατευτικών μασκών, οι οποίες είναι απαραίτητες για την προστασία μας από τον νέο κορωνοϊό, άρχισαν να αυξάνονται και τα κρούσματα ξηροφθαλμίας. Πολλοί ασθενείς μας με προϋπάρχουσα ξηροφθαλμία αναφέρουν επιδείνωση των συμπτωμάτων τους, ενώ άνθρωποι που έως τώρα δεν είχαν πρόβλημα, νιώθουν ενοχλήματα στα μάτια και θολώνει η όρασή τους, ιδιαίτερα όταν διαβάζουν ή χρησιμοποιούν για ώρες ψηφιακές συσκευές, φορώντας τη μάσκα τους.

Επιστήμονες από Ευρώπη και ΗΠΑ, οι οποίοι ήδη από τα τέλη της άνοιξης άρχισαν να παρατηρούν πως, καθώς επεκτεινόταν η χρήση της μάσκας σε εσωτερικούς ή και εξωτερικούς χώρους, αυξάνονταν οι ασθενείς τους με ξηρά, επώδυνα μάτια. Σύντομα άρχισαν και οι δημοσιεύσεις σε ιατρικά περιοδικά, ενώ επινοήθηκε και ειδικός ιατρικός όρος για να περιγράψει την κατάσταση: προκαλούμενη από τη μάσκα οφθαλμική ξηρότητα (Mask-associated dry eye).

Οι πρώτες δημοσιεύσεις για την ξηροφθαλμία από τις μάσκες έγιναν τον Ιούνιο. Επιστήμονες από το Τμήμα Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου Magna Graecia, στο Καταντζάρο της Ιταλίας, δημοσίευσαν μελέτη με 107 τυχαία επιλεγμένους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής. Οι 11 από αυτούς (ποσοστό 10,3%) ανέφεραν ότι μετά τη χρήση μάσκας έχουν παρουσιάσει ενοχλητικά συμπτώματα στα μάτια ή έχουν επιδεινωθεί αυτά που ήδη είχαν, ενώ άλλοι 21 (το 19,6%) είπαν ότι καθημερινά χρειάζονται υποκατάστατα δακρύων.

Οι ερευνητές, που δημοσίευσαν την μελέτη τους στο ιατρικό περιοδικό Graefe’s Archive for Clinical & Experimental Ophthalmology, αποδίδουν το φαινόμενο στην μετατόπιση της μάσκας ή στο ότι δεν ταιριάζει πάντοτε σωστά στο πρόσωπό μας. Αυτό έχει ως συνέπεια να διαχέεται ο αέρας της εκπνοής προς τα μάτια, προκαλώντας γρήγορη εξάτμιση των δακρύων και αφήνοντας τα μάτια δίχως το φυσικό λιπαντικό τους.

Πιο πρόσφατα ακόμα, επιστήμονες από το Τμήμα Οφθαλμολογίας & Οπτικών Επιστημών του Οφθαλμολογικού Κέντρου John A. Moran στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, δημοσίευσαν άρθρο που αναφέρει ότι ο σχετιζόμενος με τη χρήση μάσκας ερεθισμός της επιφάνειας των ματιών μπορεί να έχει έναν πρόσθετο κίνδυνο: να αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης του κορωνοϊού μέσω των ματιών.

Η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (ΑΑΟ) ήδη από τον Φεβρουάριο 2020 είχε αναφέρει ότι μία πιθανή οδός μετάδοσης του κορωνοϊού είναι μέσω του βλεννογόνου των ματιών. Όταν αυτός είναι ξηρός, ερεθισμένος ή/και τον τρίψουμε με μολυσμένα χέρια, μπορεί να μολυνθεί από τον κορωνοϊό ή οποιοδήποτε άλλο παθογόνο. Επομένως, «ο έλεγχος της ξηρότητας και του ερεθισμού έχει μεγάλη σημασία για όσους χρησιμοποιούν παρατεταμένα τις μάσκες», γράφουν οι επιστήμονες της Γιούτα στο ιατρικό περιοδικό Opthalmology and Therapy.

Η ξηροφθαλμία εκδηλώνεται με ενοχλήσεις στα μάτια (σαν να υπάρχει σκουπιδάκι), έντονο κοκκίνισμα και θόλωμα της όρασης,. Οι πιθανές αιτίες της είναι πολλές. Άλλες από αυτές σχετίζονται με τα μάτια καθαυτά και άλλες με συστηματικά νοσήματα, την ηλικία, το φύλο ή τη λήψη φαρμάκων. Υπάρχουν όμως και παράγοντες του τρόπου ζωής που την ευνοούν. Η υπερβολική χρήση ψηφιακών συσκευών (pc, tablet, smartphones), η φτωχή ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους, η ρύπανση του αέρα, ακόμα και οι συνθήκες που οδηγούν σε γρήγορη εξάτμιση των δακρύων (όπως ο δυνατός κλιματισμός στον χώρο ή το να κάθεται κάποιος στη ροή ενός ανεμιστήρα) είναι μερικοί από αυτούς τους παράγοντες. Σε αυτούς φαίνεται πως πρέπει να προστεθούν και οι μάσκες προσώπου, όταν δεν τοποθετούνται σωστά και αφήνουν τα μάτια εκτεθειμένα στην αναπνοή μας.

Ευτυχώς, με μερικά απλά μέτρα μπορεί να αντιμετωπιστεί το όλο πρόβλημα. Το πρώτο βήμα είναι να γίνει μια αξιολόγηση από τον οφθαλμίατρο, ώστε να επιβεβαιωθεί η ξηροφθαλμία και η αιτία της. Ύστερα, ο πάσχων πρέπει να βεβαιωθεί ότι φορά σωστά τη μάσκα, ειδικά αν φορά και γυαλιά (διορθωτικά ή ηλίου). Πρέπει ακόμα να βεβαιωθεί ότι η μάσκα δεν παρεμποδίζει το βλεφάρισμα. Η χρήση τεχνητών δακρύων μπορεί να καταπραΰνει τα συμπτώματα. Απαραίτητο είναι ακόμα να περιορίζεται όσο είναι δυνατόν η παραμονή σε κλιματιζόμενο ή με αέρα χώρο όταν φοράει το άτομο μάσκα, καθώς και να γίνονται τακτικά διαλείμματα κατά τη χρήση ψηφιακών συσκευών.

 Ποιοι έχουν αυξημένο κίνδυνο;

Αυξημένο κίνδυνο έχουν οι χρήστες φακών επαφής, οι ηλικιωμένοι με προϋπάρχοντα προβλήματα στην κερατοειδική επιφάνεια, οι γυναίκες σε κλιμακτήριο και γενικότερα με ορμονικές διαταραχές και φυσικά οι άνθρωποι που εργάζονται πολλές ώρες μπροστά σε οθόνες ή/και σε χώρους με κλιματισμό, όπως και όλοι εκείνοι που λόγω επαγγέλματος είναι υποχρεωμένοι να φορούν την μάσκα πολλές ώρες.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό που δεν πρέπει να κάνουν οι πάσχοντες είναι να πετάξουν τις μάσκες. 

Οι μάσκες αποτελούν προς το παρόν ένα από τα κύρια μέτρα προστασίας εναντίον του κορωνοϊού. Ήρθαν απότομα στη ζωή μας και φαίνεται πως θα μείνουν για αρκετό καιρό ακόμη και εάν εμβολιαστούμε!. Πρέπει λοιπόν να τις φοράμε, τηρώντας ταυτοχρόνως και τα άλλα μέτρα προστασίας. Όσο για την ξηροφθαλμία, αυτή ευτυχώς μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να αντιμετωπιστεί.

Τι λάθη κάνουμε;

Οι μάσκες μειώνουν σημαντικά την εξάπλωση του εκπνευσμένου αέρα. Ο αέρας, ως γνωστό έχει την φυσική ιδιότητα να διασπείρεται, ως εκ τούτου όταν η μάσκα είναι χαλαρά τοποθετημένη στο πρόσωπο έχει την τάση να διασπείρεται προς τα πάνω, προς την επιφάνεια των ματιών, γεγονός που επιταχύνει την εξάτμιση της δακρυϊκής στιβάδας και να δημιουργούνται ΄νησίδες΄ από στεγνά σημεία στον κερατοειδή και να προκαλείται δυσαρέσκεια. Επακόλουθη της δυσαρέσκειας είναι να τρίβουμε προς ανακούφιση τα μάτια αντανακλαστικά, πολύ συχνά με όχι καθαρά χέρια. Έτσι αυξάνεται η πιθανότητα μόλυνσης από τον ιό διαμέσου του στόματος, της μύτης και των ματιών!

Τι συστήνεται για την μείωση των κινδύνων;

Η μάσκα να φοριέται σωστά, να εφαρμόζει σφιχτά ιδιαίτερα το άνω άκρο της με το έλασμα στην ράχη της μύτης και να μην παρεμβαίνει στο φυσιολογικό βλεφαρισμό! (ΟΧΙ κοντά στο κάτω βλέφαρο). Να μην υπάρχουν κενά μεταξύ μάσκας και προσώπου! Να καλύπτει την μύτη, να μην αφήνει εκτεθειμένο το πηγούνι, να μην είναι χαλαρή στο πρόσωπο και τα δεσίματα της να είναι σταθερά.

Περιορίστε την χρήση των κλιματιστικών, ανανεώστε τον αέρα του δωματίου που εργάζεστε. Να γίνονται συχνά διαλείμματα κατά την χρήση Η/Υ tablets, smartphones. Να τηρείται ο κανόνας των 3 «20» κατά την Αμερικάνικη Οφθαλμολογική Εταιρία: 20min εργασία σε οθόνη, 20 sec διάλειμμα, κοιτώντας 20 feet (6μ) μακριά.

Χρησιμοποιείστε τεχνητά δάκρυα και αλοιφές που σας συστήνει ο οφθαλμίατρος σας.

Σε όσους φορούν γυαλιά οράσεως και δυσκολεύονται λόγω του θαμπώματος των φακών συστήνεται για να αποφευχθεί αυτό, να πλένετε τα γυαλιά με σαπούνι και νερό αλλά να μην τα ξεπλένουν με νερό αφήνοντας τα να στεγνώσουν πριν τα φορέσουν με την μάσκα. ¨Έτσι δημιουργείται ένα λεπτό ‘φιλμ’ που επιτρέπει στα μόρια του νερού να απλώνονται ομοιόμορφα στην επιφάνεια των γυαλιών και να μειώνει αισθητά το φαινόμενο του θαμπώματος! Ένας άλλος τρόπος που χρησιμοποιείται από τους χειρουργούς είναι να κολλάμε αυτοκόλλητη ταινία οριζόντια στην ράχη της μύτης για να μην επιτρέπεται καθόλου η δίοδος του αέρα και της υγρασίας προς τα γυαλιά!!

Η μάσκα επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού

ΜΗΝ ξεχνάμε ότι η υπεύθυνη χρήση της μάσκας, ακόμη και αν πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα ερεθισμένα μάτια, είναι σημαντικό όπλο για την επιβράδυνση της μετάδοσης

Ένα άλλο πρόβλημα

 Η πολύμηνη καραντίνα λόγω κορονοϊού έχει προκαλέσει προβλήματα στην όραση χιλιάδων ανθρώπων. Ανησυχία για την εκτόξευση των ποσοστών μυωπίας λόγω καραντίνας, εκφράζουν οφθαλμίατροι από τη Σιγκαπούρη, τη Γερμανία και την Ιαπωνία, που πραγματοποίησαν έρευνα για τις επιπτώσεις της COVID-19 στην όραση.

Οι γιατροί ανέλυσαν δεδομένα για 120.643 παιδιά και διαπίστωσαν ότι ο αυξημένος χρόνος μπροστά στις οθόνες των ηλεκτρονικών συσκευών και ο περιορισμός των δραστηριοτήτων σε εξωτερικό χώρο, συνδέθηκαν με την εμφάνιση μυωπίας.

Υποστηρίζουν μάλιστα, ότι και οι δύο παράγοντες είναι πιθανό να ενταθούν τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού.

Αναλύοντας μία μελέτη στην οποία συμμετείχαν 5.000 νέοι στην Ολλανδία, βρήκαν ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην αυξημένη χρήση υπολογιστή και στη μυωπία.

Άλλη μελέτη 418 παιδιών στην Ιρλανδία αποκάλυψε ότι η χρήση smartphone επίσης σχετιζόταν με τη μυωπία.

Επανεξετάζοντας μελέτες που περιλάμβαναν 25.025 παιδιά από έξι έως 18 ετών, διαπίστωσαν πως όσο λιγότερο χρόνο περνούσαν διαβάζοντας, τόσο μικρότερος ήταν ο κύνδινος μυωπίας.

Οι αλλαγές της συμπεριφοράς που παρατηρήθηκαν από την αυξανόμενη εξάρτηση από τις ηλεκτρονικές συσκευές, μπορεί να παραμείνουν και μετά το τέλος της καραντίνας για την πανδημία. Υπάρχει το ενδεχόμενο η παρατεταμένη μάχη απέναντι στον ιό να οδηγήσει σε αύξηση των περιστατικών μυωπίας, σημειώνουν οι επιστήμονες από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Όρασης της Σιγκαπούρης, το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τόκυο.

Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τα δραστικά μέτρα που ελήφθησαν για τον περιορισμό του ιού μπορεί να προκαλέσουν μακροπρόθεσμες αλλαγές της συμπεριφοράς που ευνοούν την εμφάνιση και την εξέλιξη της μυωπίας.

Τον μεγαλύτερο κίνδυνο αντιμετωπίζουν τα παιδιά, δεδομένων των αμφιλεγόμενων αποφάσεων για το κλείσιμο των σχολείων και την ενσωμάτωση των ηλεκτρονικών συσκευών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση American Journal of Ophthalmology.

Θα είμαστε πάντα σε επαγρύπνηση για την ενημέρωση και την προστασία σας.

Τένια Βουδούρη
Οφθαλμίατρος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
210-6924832
www.teniavoudouri.gr

Article Image cover fromhttp://www.depositphotos.com/

 

Σχετικά άρθρα