Δολοφονία Κάρολαιν Γλυκά Νερά: Ποια ήταν τελικά τα κίνητρα του δράστη; Τι απαντά ο Ψυχολόγος;

Γράφει ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής, Ιωάννης Νίκου

-Τι είναι αυτό που οδηγεί έναν μέχρι πρότινος “φυσιολογικό” άντρα και όχι με κάποια παθολογία, στο να σκοτώσει κάποιον και ειδικά την γυναίκα του μπροστά στο παιδί του;

Πριν προβεί κάποιος στο να εξηγήσει το τι είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο σε μια δολοφονία, πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να σταθεί στον όρο «φυσιολογικό». Αυτό που ορίζει ο καθένας μας με τον όρο «φυσιολογικό» μπορεί και σίγουρα διαφέρει από άτομο σε άτομο. Δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων κρίνει και ορίζει ως φυσιολογικό ένα άτομο, σύμφωνα με τα όσα ‘βλέπει’ σε σχέση με αυτό το άτομο και με βασικό παράγοντα το σύστημα πεποιθήσεων-εμπειριών  και αξιών  του. Με άλλα λόγια, η άποψη ενός ανθρώπου που απλά γνώριζε τον δράστη και αυτή της δολοφονημένης συζύγου του είναι σίγουρα διαφορετικές πόσο δε ενός ειδικού που «βλέπει» από μια άλλη οπτική τον τρόπο συμπεριφοράς του.

Επίσης, ως κοινωνία έχουμε μάθει και εκπαιδευτεί από το οικείο και κοντινό μας περιβάλλον να θεωρούμε «φυσιολογικό» αυτό που μας είπαν ή αυτό που τα άτομα του περιβάλλοντος μας θεωρούσαν «φυσιολογικό». Για παράδειγμα, αν ένα παιδί βλέπει τον ένα γονέα του να ασκεί σωματική βία στον άλλο γονέα του όποτε ο δεύτερος φωνάζει, τότε το συγκεκριμένο παιδί είναι πολύ λογικό να θεωρήσει ως «φυσιολογική» τόσο την ένταση της φωνής όσο και την άσκηση σωματικής βίας. 

Ακόμη, το τι οδηγεί έναν άνθρωπο στην αποτρόπαια αυτή πράξη είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Προκειμένου όμως να προσπαθήσει κάποιος να εξηγήσει τις αιτίες πίσω από τα γεγονότα θα πρέπει να μελετήσει διεξοδικά και πολύπλευρα όλα τα στοιχεία και τους παράγοντες που δύναται να επέδρασαν στην διενέργεια της συγκεκριμένης πράξης. Για να φτάσει δηλαδή κάποιος κοντύτερα στον ουσιαστικό λόγο πίσω από την εν λόγω πράξη χρειάζεται να λάβει υπόψη του τόσο τους ατομικούς όσο και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που συνετέλεσαν στην δημιουργία της ψυχοσύνθεσης του δράστη. 

– Τι είναι αυτό που αλλάζει; Αυτό το “κλικ” δηλαδή και από την μια στιγμή στην άλλη χάνεις τον έλεγχο και γίνεσαι δολοφόνος;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι εξίσου δύσκολη αν επιλέξουμε να μην δεχτούμε ως εξήγηση το «εν βρασμώ ψυχής». Οι περισσότεροι άνθρωποι αν όχι όλοι έχουμε βρεθεί ή θα βρεθούμε σε μια έντονη κατάσταση θυμού ή οργής, στην οποία όμως οι περισσότεροι θα διαχειριστούμε την εκδήλωση των συναισθημάτων αυτών με έστω και λίγο ηπιότερο τρόπο από την αφαίρεση της ζωής ενός συνανθρώπου μας.

Από την άλλη μεριά τώρα και σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά ενός ψυχικά διαταραγμένου και όχι ψυχωσικού δολοφόνου, η πράξη της δολοφονίας δεν είναι παρά ο τελικός σταθμός μιας προϋπάρχουσας αντικοινωνικής συμπεριφοράς που είναι ενεργή για πολλά χρόνια και η οποία μπορεί να ξεκινάει από μικρή ηλικία με κάποιες «αθώες» πράξεις όπως κλοπές, βασανισμούς και θανάτωση ζώων, πολλαπλούς καυγάδες με άλλα παιδιά, έντονη εκδικητικότητα στις σχέσεις τους κτλ. Φαίνεται δηλαδή πως δεν αλλάζει κάτι εντελώς ξαφνικά στην  προσωπικότητα του δράστη αλλά η ίδια η πράξη της δολοφονίας αποτελεί την «επιβεβαίωση» των συμπεριφορών της αντικοινωνικής διαταραχής.

– Γιατί η γυναικοκτονία έχει γίνει ένα φαινόμενο που απασχολεί την κοινωνία μας όλο και πιο συχνά;

Σήμερα, ο όρος «γυναικοκτονία» αφορά δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους, οι οποίες διαπράττονται ή γίνονται ανεκτές τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δημόσιους φορείς. Ο όρος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, τον βασανισμό και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών ως «εγκλήματα για λόγους τιμής» και λοιπές μορφές δολοφονίας.

Στην χώρα μας δυστυχώς δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία σχετικά με το φαινόμενο, με αποτέλεσμα να παραμένει σκοτεινός ο αριθμός γυναικοκτονιών. Αυτό φαίνεται να οφείλεται εν μέρη στο γεγονός ότι δεν καταγγέλλονται τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών, περιλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής, καθώς υπάρχει συγκάλυψη του συντρόφου από το ίδιο το θύμα ενώ πολλές φορές εάν καταγγελθούν οι δολοφονίες δεν καταγράφονται ως γυναικοκτονίες.

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, η γυναικοκτονία δεν είναι στην πραγματικότητα ένα νέο φαινόμενο αλλά πλέον τείνει να γίνεται πιο γνωστή μέσω των μέσων μαζικής επικοινωνίας καθώς και της επιλογής έκφρασης του φαινομένου από τα θύματα. Παρά την αύξηση του αριθμού των θυμάτων το τελευταίο διάστημα είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες τολμούν να εκφράσουν την αντίθεση τους στην όποια μορφή έμφυλης βίας και να αναλάβουν δράση απέναντι σε αυτήν.

Παρόλα αυτά, εάν επιθυμούμε ως κοινωνία να σταματήσει το φαινόμενο αυτό ίσως θα ήταν θεμιτό να πάψει η διαστρέβλωση της πραγματικότητας από τα ΜΜΕ όπου με την σεξουαλικοποίηση και εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος δείχνουν το δρόμο για την ανοχή στη βία, με στερεοτυπικές αναπαραστάσεις του φύλου. Ακόμη, η καθιέρωση και η χρήση ευρύτερα του όρου γυναικοκτονία δεν θα πάψει τη βία κατά των γυναικών, αλλά θα αποτελέσει το πρώτο βήμα για την κατανόηση του ζητήματος και την μεταφορά του από την ιδιωτική στη δημόσια σφαίρα. Τέλος, η εκπαίδευση σε θέματα φύλου και έμφυλης βίας με ορθή παρουσίαση γεγονότων από τα ΜΜΕ είναι αναγκαία, όπως και οι πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης.

– Πιστεύετε πως η αναδημοσίευση τέτοιων ειδήσεων, κάνει τέτοιους ανθρώπους να νιώθουν όλο και πιο οικεία με αυτήν τους της φύση και έτσι τελικά να πράττουν την αποτρόπαια πράξη;

Η αλήθεια είναι πως μια ερώτηση-απορία θα ήταν ωφέλιμο να διερευνηθεί καθώς και να μελετηθεί είς βάθος από την επιστήμη της εγκληματολογίας. Οι απαντήσεις των δραστών σε αυτό το ερώτημα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην έρευνα του κατά πόσο μπορεί η αναγνωρισημότητα  και η ενασχόληση μιας κοινωνίας με το έγκλημα, να αποτελούν έναν ακόμη λόγο μείωσης των ηθικών φραγμών των δραστών και αύξησης των λόγων διάπραξης ενός εγκλήματος.

Από την άλλη μεριά τώρα, η αναδημοσίευση και ειδικότερα η έκθεση τέτοιων γεγονότων δύναται να αποτελέσει ένα ισχυρό μέσο υποστήριξης των υποψήφιων θυμάτων. Για παράδειγμα, ένα άτομο που κακοποιείται συστηματικά μπορεί να αντλήσει θάρρος διαβάζοντας για αντίστοιχα περιστατικά και να προχωρήσει στην καταγγελία των περιστατικών βίας που αντιμετωπίζει ούτως ώστε να αποφύγει να βρεθεί στην θέση του εκάστοτε δολοφονημένου θύματος.

Επίσης, όσο τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ασχολούνται ενεργά με την διερεύνηση της κάθε αντίστοιχης περίπτωσης όλο και θα μεγαλώνει ο αριθμός των ευαισθητοποιημένων πολιτών καθώς και ο βαθμός της ευαισθητοποίησης. Αυτή η όλο και μεγαλύτερη κοινωνική ενασχόληση είναι πολύ πιθανό να ενεργοποιήσει και τους αρμόδιους κρατικούς φορείς να αναλάβουν μεγαλύτερη και εντονότερη δράση.

– Τι είναι αυτό που τον έκανε στην αρχή να πει ψέματα στους αστυνομικούς; Και τι άλλαξε μετά και παραδόθηκε; Ήταν οι ενοχές προς την γυναίκα του; Ή ένιωσε πως δεν μπορεί να ξεφύγει και πως η μόνη λύση είναι να παραδοθεί;

Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα φαίνεται να δίδεται από τα χαρακτηριστικά των ατόμων με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Αναλυτικότερα, τα άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας  αγνοούν τα δικαιώματα των άλλων ανθρώπων. Επιπλέον, η περιφρόνησή τους συνήθως τους κάνει να αγνοούν όσους αποτελούν εμπόδιο στη ζωή τους. Οι εν λόγω συμπεριφορές συνήθως εκδηλώνονται κατά την παιδική ηλικία ή τα πρώτα εφηβικά έτη και μπορούν να συνεχιστούν στην ενηλικίωση. Η εξαπάτηση και ο χειρισμός είναι επίσης τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής.

Επίσης, τα άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας  μισούν τις επιθυμίες, τα δικαιώματα ή τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων. Συχνά βρίσκονται και χειραγωγούν όσους βρίσκονται γύρω τους για να πάρουν αυτό που θέλουν ή για απλή ευχαρίστηση (για παράδειγμα, να αποκτήσουν σεξ, χρήματα ή εξουσία). Ακόμη, το ψέμα είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό των αντικοινωνικών ανθρώπων. Μπορούν να ευρίσκουν επανειλημμένα ψέματα, να χρησιμοποιούν ψεύτικα ονόματα, να εξαπατούν ανθρώπους ή να δημιουργούν ψεύτικες ασθένειες.

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, ίσως η εξαπάτηση, τα ψέματα και ο χειρισμός τόσο των Αρχών όσο και της κοινωνικής γνώμης να ήταν εξαρχής ο πρώτος στόχος του δράστη. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί πως ένα τέτοιο μοτίβο συμπεριφοράς δεν δημιουργείται ξαφνικά εκείνη την στιγμή, αλλά αποτελεί παγιωμένο τρόπο συμπεριφοράς τόσο στους οικείους του όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον

Ιωάννης Νίκου

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής

Μέλος BACP

Ευρυδάμαντος 33, 11745 Αθήνα

Τηλ : 2130 456530

Διαβάστε σχετικά άρθρα

Θανατηφόρος Ναρκισσισμός. Τραγωδία στα Γλυκά Νερά. Η σκιαγράφηση του δράστη

Σχετικά άρθρα