Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για τον θάνατο; Τα 10 σημεία… κλειδιά

«Πού πήγε ο παππούς και η γιαγιά;». Αυτή η ερώτηση δημιουργεί ένα συναισθηματικό μούδιασμα σε κάθε γονιό που καλείται να ανακοινώσει στο παιδί του τον θάνατο ενός  ιδιαίτερα αγαπημένου προσώπου, όπως του παππού και της γιαγιάς.

Παράλληλα, ο ίδιος ο γονιός βιώνει την απώλεια του πατέρα, της μητέρας, του πεθερού ή της πεθεράς του. Είναι σημαντικό αυτή η ανακοίνωση να γίνει και από τους δυο γονείς. Ενημερώστε το παιδί σας ότι έχετε να του πείτε κάτι σημαντικό. Μην φοβηθείτε να χρησιμοποιήστε τη λέξη «πέθανε» καθώς περιγράφει απόλυτα το θάνατο και δεν υπάρχει ενδεχόμενο παρερμήνευσης που θα δημιουργούσαν οι λέξεις «έφυγε ή κοιμήθηκε».

Σημασία έχει σε τι ηλικία είναι το παιδί

Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού προσαρμόστε τα λόγια σας. Αν το παιδί σας είναι στην προσχολική ηλικία αρκεί να ακούσει ότι ο παππούς ή η γιαγιά πέθανε και πλέον δε θα τον ξαναδεί. Στη σχολική ηλικία ενδεχομένως το παιδί να εκφράσει περισσότερες απορίες.

Προσπαθήστε να τού μιλήσετε για τον κύκλο της ζωής και οι απαντήσεις σας να είναι σύντομες και απλές. Αν σε κάποια ερώτηση δεν είστε σε θέση να απαντήσετε μπορείτε απλά να πείτε ότι δεν γνωρίζετε. Ενδεχομένως τα παιδιά να επανέρχονται με τις ίδιες ερωτήσεις. Σε αυτή την περίπτωση δείξτε κατανόηση και υπομονή επαναλαμβάνοντας την ίδια απάντηση.

Η παρουσία των παιδιών προσχολικής ηλικίας στην κηδεία δεν συνιστάται καθώς δημιουργεί σύγχυση, ενώ στα παιδιά σχολικής ηλικίας θα μπορούσε να βοηθήσει στην συνειδητοποίηση και αποδοχή της απώλειας. Ενημερώστε τα παιδιά για την διαδικασία της τελετής και σεβαστείτε την επιθυμία τους. Σε περίπτωση που επιθυμούν να παρεβρεθούν στην τελετή, φροντίστε να συνοδεύονται από άτομο που να έχει στενή σχέση με το παιδί και να είναι ψύχραιμο.

Μιλώντας στο παιδί για τον θάνατο

Δώστε χρόνο στο παιδί να χειριστεί την απώλεια. Είναι απόλυτα φυσιολογικό τις πρώτες μέρες να παρατηρήσετε αλλαγή στη συμπεριφορά του. Κάθε παιδί έχει τον δικό του τρόπο να αντιλαμβάνεται το θάνατο, και μάλιστα αυτός ο τρόπος μεταβάλλεται ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται.

Συγκεκριμένα, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αντιλαμβάνονται το θάνατο ως απουσία, αλλά δεν κατανοούν ότι ο θάνατος είναι οριστικός. Πιστεύουν ότι αυτός που πέθανε θα επιστρέψει και ότι εξακολουθεί να ζει, να σκέφτεται και να αισθάνεται εκεί που βρίσκεται.

Κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά στον θάνατο

Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κατανοούν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμος, αλλά θεωρούν ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους. Οι έφηβοι έχουν κατανοήσει πλέον την έννοια του θανάτου και αντιλαμβάνονται μεταφυσικές και συμβολικές ερμηνείες του.

Επομένως, κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά στον θάνατο, ανάλογα με το αναπτυξιακό του στάδιο, την ψυχοσυναισθηματική του ωριμότητα, τη σχέση που διατηρούσε με το άτομο που πέθανε, αλλά και τους χειρισμούς των γονέων του. Άλλα παιδιά απομονώνονται, άλλα έχουν κακή διάθεση ή παρουσιάζουν ανορεξία, εφιάλτες, ενούρηση, άλλα επιθετικότητα ή ψυχοσωματικές αντιδράσεις.

Τα 10 σημεία που οφείλει να προσέξει ο γονιός

Αν και δεν υπάρχουν προκαθορισμένα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει κανείς για να μιλήσει για τον θάνατο σε ένα παιδί, είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον υποστήριξης και κατανόησης, όπου όλες οι ερωτήσεις του παιδιού θα απαντηθούν με σεβασμό και χωρίς επίκριση.

Όσο για το τι θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ως ενήλικες όταν κληθούμε να μιλήσουμε στο παιδί για ένα τέτοιο ζήτημα, είναι τα εξής:

  • Δεν αποκρύπτουμε το γεγονός.
  • Ενημερώνουμε όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα.
  • Διαλέγουμε με προσοχή τις λέξεις που χρησιμοποιούμε.
  • Απενοχοποιούμε το παιδί.
  • Ακούμε προσεκτικά και απαντάμε στις ερωτήσεις.
  • Συζητάμε με το παιδί τι θα συμβεί από εδώ και πέρα.
  • Μοιραζόμαστε τα δικά μας συναισθήματα με το παιδί.
  • Επιτρέπουμε στο παιδί να συμμετάσχει στην κηδεία, εφόσον το επιθυμεί, αφού το προετοιμάσουμε κατάλληλα.
  • Ενθαρρύνουμε το παιδί να αναπολεί στιγμές του θανόντα και να διατηρεί ενθύμια από αυτόν.
  • Η ζωή συνεχίζεται με ελπίδα.

*Από την επιστημονική ομάδα του Χαμόγελου του Παιδιού/ υπεύθυνος ψυχολόγος, Στέφανος Αλεβίζος.

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Ο θάνατος αγαπημένων προσώπων: Τα 5 στάδια πένθους που ΟΛΟΙ περνάμε

Πένθος και καταχρήσεις: Πώς ένας θάνατος σε «ρίχνει» στο αλκοόλ;

Σχετικά άρθρα