Στον διαβήτη τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται, είτε επειδή το σώμα δεν παράγει είτε διότι αποκτά αντοχή απέναντι στην ινσουλίνη. Με την πάροδο του χρόνου, τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις, όπως καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό. Ειδικά η λειτουργία του εγκεφάλου σχετίζεται άμεσα με την ρύθμιση του σακχάρου. Αν εκείνη δεν γίνει μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και γνωστική εξασθένηση και πιθανώς, αυξημένο κίνδυνο μακροχρόνιας γνωστικής έκπτωσης. Αυτή με την σειρά της σχετίζεται με άνοια αλλά και αλτσχάιμερ.

Η αύξηση των περιστατικών σακχαρώδους προκαλεί τα τελευταία χρόνια μεγάλη ανησυχία στους επιστήμονες, αφού εκτός από τον εγκέφαλο προκαλεί επιπλοκές σε διάφορα όργανα και παθήσεις. Μία πρόσφατη μελέτη προέβλεψε πως μέχρι το 2030 α υπάρξει αύξηση των ασθενών με διαβήτη έως και 42% στον πληθυσμό των ανεπτυγμένων χωρών.

Σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό, τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν 1,5- 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας και επί του παρόντος μία στις 10-15 περιπτώσεις. Η άνοια δηλαδή αποδίδεται ως αποτέλεσμα του διαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης ως αίτιο άλλων παθήσεων

Ως ασθένεια ο διαβήτης έχει συνδεθεί στενά με πολλούς παράγοντες κινδύνου που μπορούν να προκαλέσουν άνοια, υπέρταση και αθηροσκληρωτική αγγειακή νόσο. Σύμφωνα με στοιχεία οι διαβητικοί εμφανίζουν μέχρι και 73% περισσότερες πιθανότητες να πάθουν άνοια και ο κίνδυνος αυξάνεται όταν τα άτομα έχουν το γονίδιο. Τα άτομα αρχικά παρουσιάζουν ελαφριά σύγχυση και γνωστική εξασθένηση εξαιτίας των παρενεργειών.

Ο διαβήτης τύπου 2 έχει αποδειχθεί σταθερά ότι σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για αγγειακή άνοια και νόσο του αλτσχάιμερ. Τέτοια αποτελέσματα έχουν αποδειχθεί για τον διαβήτη τόσο στη μέση ηλικία όσο και στην τρίτη ηλικία. Ακόμη και τα προδιαβητικά στάδια, δηλαδή η αντίσταση στην ινσουλίνη, έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και με αυξημένα ποσοστά εγκεφαλικής ατροφίας, που σχετίζονται με άνοια. Ομοίως, η μειωμένη γλυκόζη έχει συσχετιστεί με γνωστική εξασθένηση.

Τα αποτελέσματα των μελετών σχετικά με τη συσχέτιση του διαβήτη με το ποσοστό γνωστικής έκπτωσης ποικίλλουν, με την πλειονότητα να δείχνει υψηλότερο ποσοστό ή κίνδυνο για γνωστική έκπτωση σε διαβητικά άτομα σε σύγκριση με μη διαβητικά άτομα. Ενώ ορισμένες δεν δείχνουν συσχέτιση μεταξύ του ποσοστού γνωστική επιδείνωση και κατάσταση διαβήτη και άλλε που δείχνουν ακόμη πιο αργό ρυθμό μείωσης σε διαβητικούς ασθενείς με άνοια.

Οι διαφορές μεταξύ των μελετών μπορεί να αποδοθούν στη γνωστική κατάσταση και το ηλικιακό εύρος των θεμάτων που περιλαμβάνονται, καθώς και στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της γνωστικής κατάστασης και στον ορισμό της γνωστικής έκπτωσης. Αυτές οι διαφορές μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζουν διαφορετικούς ρόλους του διαβήτη ως παράγοντα κινδύνου για άνοια και στο ρυθμό εξέλιξης της νόσου.

Τι είναι η αγγειακή άνοια και πως συνδέεται με τον διαβήτη;

Δεδομένου ότι ο διαβήτης συνδέεται στενά με την αγγειοπάθεια και την εγκεφαλοαγγειακή νόσο, ο μηχανισμός που συνήθως προτείνεται να παίζει ρόλο στη συσχέτιση μεταξύ διαβήτη και άνοιας/γνωστικής λειτουργίας είναι η εγκεφαλοαγγειακή νόσος, η οποία μόνη της ή σε συνδυασμό με τα νευροπαθολογικά στοιχεία αυξάνουν τον κίνδυνο για άνοια. Ωστόσο, νευροπαθολογικές μελέτες έχουν δείξει αντικρουόμενα αποτελέσματα.

Η αγγειακή άνοια προκαλείται από βλάβη στα αγγεία που παρέχουν αίμα στον εγκέφαλό. Τα προβλήματα των αιμοφόρων αγγείων μπορεί να προκαλέσουν εγκεφαλικά επεισόδια ή να επηρεάσουν τον εγκέφαλο με άλλους τρόπους, όπως με την καταστροφή των ινών στη λευκή ουσία του εγκεφάλου. Τα πιο κοινά σημάδια αγγειακής άνοιας περιλαμβάνουν δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων, επιβράδυνση της σκέψης και απώλεια εστίασης και οργάνωσης. Αυτά τείνουν να είναι πιο αισθητά από την απώλεια μνήμης.

Ο διαβήτης μέσης ηλικίας συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο για κλινική διάγνωση άνοιας, τόσο του αλτσχάιμερ όσο και της αγγειακής άνοιας. Δομικές τεχνικές, όπως η αξονική τομογραφία εγκεφάλου και η μαγνητική τομογραφία, έχουν δείξει ατροφία του φλοιού, τονίζοντας τον ρόλο της αγγειακής παθολογίας αλλά πιθανώς άλλους μηχανισμούς στη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με τον διαβήτη. Οι τεχνικές λειτουργικής απεικόνισης του εγκεφάλου έχουν δείξει βλάβες στην εγκεφαλική ροή αίματος και στη χρήση της γλυκόζη.

Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι το υψηλό σάκχαρο στο αίμα ή η ινσουλίνη μπορούν να βλάψουν τον εγκέφαλο:

• αυξάνοντας τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό, που μπορεί να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλο
• προκαλώντας ανισορροπία σε ορισμένες χημικές ουσίες στον εγκέφαλο
• προκαλώντας χρόνια φλεγμονή στο σώμα, η οποία μπορεί να βλάψει τα εγκεφαλικά κύτταρα με την πάροδο του χρόνου
• Η έρευνα έχει επίσης δείξει μια συσχέτιση μεταξύ της νόσου του αλτσχάιμερ και των υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Μελέτες υποδεικνύουν ότι τα άτομα με υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα παρουσιάζουν σημαντική αύξηση στο βήτα- αμυλοειδές, μια πρωτεΐνη που είναι τοξική για τα κύτταρα του εγκεφάλου. Τα άτομα με διαβήτη έχουν συχνά συννοσηρότητες (άλλες καταστάσεις) που θα μπορούσαν επίσης να διαδραματίσουν ρόλο στην ανάπτυξη άνοιας.

Πόσο ζουν οι άνθρωποι που πάσχουν από διαβήτη και άνοια;

Το προσδόκιμο ζωής για κάποιον που ζει με διαβήτη και άνοια θα ποικίλλει ανάλογα με πολλούς παράγοντες. Τόσο ο διαβήτης όσο και η άνοια είναι πολύπλοκες ασθένειες, αλλά υπάρχουν πολλές μεταβλητές που μπορούν να επηρεάσουν το προσδόκιμο ζωής ενός ατόμου. Ωστόσο, ο διαβήτης φαίνεται να επιταχύνει το ποσοστό θνησιμότητας σε άτομα με άνοια. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα με άνοια και διαβήτη πέθαναν σχεδόν δύο φορές πιο γρήγορα από αυτά που δεν είχαν διαβήτη.

Το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες χωρίς διαβήτη ήταν 85 χρόνια και το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες ήταν περίπου 80,2 χρόνια. Ο διαβήτης συσχετίστηκε με απώλεια προσδόκιμου ζωής περίπου 6 ετών για τις γυναίκες και 5 ετών για τους άνδρες. Κατά μέσο όρο, τα άτομα με νόσο του αλτσχάιμερ ζουν για 8 έως 10 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

Τα άτομα με αγγειακή άνοια ζουν για περίπου 5 χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, κατά μέσο όρο. Αυτό είναι λίγο λιγότερο από το μέσο όρο για τη νόσο του α

λτσχάιμερ.