Ποιες είναι οι ψυχικές διαταραχές που ταλαιπωρούν τα παιδιά;- Τα 11 σημάδια που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε εάν το παιδί σας πάσχει από κάποια διαταραχή

Η ψυχική υγεία των παιδιών περιλαμβάνει το σύνολο των ψυχικών, συναισθηματικών και συμπεριφορικών τους πράξεων που είναι μέρος της και της σωματικής τους ευημερίας. Πιο συγκεκριμένα, επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης και τον χειρισμό τους απέναντι στο άγχος και τις επιλογές που κάνουν. Έτσι, τα ψυχικά προβλήματα τα επηρεάζουν άμεσα και διαφαίνονται από διάφορα σημάδια στην συμπεριφορά και την διάθεσή τους.

Αυτές οι διαταραχές επηρεάζουν την καθημερινότητά τους, τις δραστηριότητές τους και τις σχολικές τους επιδόσεις. Προκαλούν ανεξήγητη αγωνία και άγχος καθώς και συχνές ψυχολογικές μεταπτώσεις. Στις πιο συχνές διαταραχές κατατάσσονται η έλλειψη προσοχής, η διαταραχή υπερκινητικότητας και οι διαταραχές συμπεριφοράς. Όλες τους μπορούν να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν. Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί πως τα ψυχικά προβλήματα μπορούν να είναι και θέμα κληρονομικότητας καθώς έχει παρατηρηθεί μέσα σε οικογένειες τα παιδιά να παρουσιάζουν κάποια διαταραχή που εντοπίζεται και σε κάποιον από τους γονείς τους.

Αν μπορούσαμε να κάνουμε κάποιο συσχετισμό σχετικά με την ηλικία και το ψυχικό πρόβλημα που εμφανίζεται συχνότερα σ’ αυτή τότε μπορούμε να ομαδοποιήσουμε ως εξής:

12- 17: Σε αυτές τι ηλικίες τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους είναι συχνότερα
6- 11: Σε αυτές τις ηλικίες είναι συνηθέστερες οι διαταραχές συμπεριφοράς
3-5: Εδώ παρατηρούνται στον μικρότερο βαθμό ψυχικές διαταραχές

Ποια είναι τα ψυχικά προβλήματα που εντοπίζονται στα παιδιά;

Άγχος

Όταν ένα παιδί δεν ξεπερνά τους φόβους και τις ανησυχίες που είναι τυπικές για την ηλικία του ή όταν υπάρχουν τόσοι πολλοί φόβοι και ανησυχίες που παρεμποδίζουν την καθημερινότητά του στο σχολείο, το σπίτι ή τις δραστηριότητες παιχνιδιού, το παιδί μπορεί να διαγνωστεί με αγχώδη διαταραχή.

Το άγχος μπορεί να εμφανίζεται ως φόβος ή ανησυχία, αλλά μπορεί επίσης να κάνει τα παιδιά ευερέθιστα και ευέξαπτα. Τα συμπτώματα άγχους μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν προβλήματα ύπνου, καθώς και σωματικά συμπτώματα όπως κόπωση, πονοκεφάλους ή στομαχόπονους. Μερικά ανήσυχα παιδιά κρατούν τις ανησυχίες τους για τον εαυτό τους και, ως εκ τούτου, τα συμπτώματα μπορεί να μην γίνουν αντιληπτά από τους γονείς.

Παραδείγματα διαφορετικών τύπων αγχωδών διαταραχών περιλαμβάνουν:

Το να φοβάται πολύ όταν είναι μακριά από τους γονείς (άγχος αποχωρισμού)
Ο ακραίος φόβος για ένα συγκεκριμένο πράγμα ή κατάσταση, όπως σκύλους, έντομα ή πηγαίνοντας στο γιατρό (φοβίες)
Το να φοβάται το σχολείο και άλλα μέρη όπου υπάρχουν άνθρωποι (κοινωνικό άγχος)
Η έντονη ανησυχία για το μέλλον και για άσχημα πράγματα που συμβαίνουν (γενικό άγχος)
Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια ξαφνικού, απροσδόκητου, έντονου φόβου που συνοδεύονται από συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, δυσκολία στην αναπνοή ή ζάλη, τρέμουλο ή ιδρώτα (διαταραχή πανικού)

Κατάθλιψη

Όταν τα παιδιά αισθάνονται επίμονη θλίψη και απελπισία, μπορεί να διαγνωστούν με κατάθλιψη. Η περιστασιακή θλίψη ή η απελπισία μπορεί να είναι μέρος της ζωής κάθε παιδιού και για αυτό να μην θορυβηθούν οι γονείς. Ωστόσο, μερικά παιδιά αισθάνονται λυπημένα ή αδιάφορα για πράγματα που συνήθιζαν να απολαμβάνουν ή αισθάνονται αβοήθητα ή απελπισμένα σε καταστάσεις που μπορούν να αλλάξουν.

Ορισμένα παιδιά μπορεί να μην μιλούν για τις απελπιστικές σκέψεις τους και μπορεί να μην φαίνονται λυπημένα. Η κατάθλιψη δύναται επίσης να παρακινεί το παιδί να δημιουργεί προβλήματα ή να προβαίνει σε ενέργειας χωρίς συγκεκριμένο κίνητρο, με αποτέλεσμα οι άλλοι να μην παρατηρήσουν ότι το παιδί είναι καταθλιπτικό ή να χαρακτηρίσουν εσφαλμένα το παιδί ως ενοχλητικό ή αντιδραστικό.

Η κατάθλιψη όμως ειδικά σε αυτή την ηλικία θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Στην ακραία μορφή της μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί να σκεφτεί την αυτοκτονία ή να σχεδιάσει την αυτοκτονία του. Παραδείγματα συμπεριφορών που παρατηρούνται συχνά σε παιδιά με κατάθλιψη περιλαμβάνουν:

Αίσθημα λύπης, απελπισίας ή ευερεθιστότητας
Άρνηση να κάνει ή να απολαύσει διασκεδαστικά πράγματα
Εμφάνιση αλλαγών στις διατροφικές του συνήθειες – τρώει πολύ περισσότερο ή πολύ λιγότερο από το συνηθισμένο
Εμφάνιση αλλαγών στον ύπνου – ύπνος πολύ περισσότερος ή πολύ λιγότερος από το κανονικό
Εμφάνιση αλλαγών στην ενέργεια – να είναι κουρασμένο και νωθρό ή και ανήσυχο πολύ συχνά
Δυσκολία συγκέντρωσης
Αίσθηση αχρηστίας, αχαριστίας ή ενοχής
Πράξεις αυτοτραυματισμού και αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς

Αντιθετική προκλητική διαταραχή

Όταν τα παιδιά συμπεριφέρονται επίμονα έτσι ώστε να προκαλούν σοβαρά προβλήματα στο σπίτι, στο σχολείο ή με τους συνομηλίκους τους, μπορεί να διαγνωστούν με προκλητική διαταραχή. Συνήθως ξεκινά πριν από την ηλικία των 8 ετών, αλλά όχι αργότερα από την ηλικία των 12 ετών. Τα παιδιά με αντιθετική προκλητική διαταραχή είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται προκλητικά γύρω από άτομα που γνωρίζουν καλά, όπως μέλη της οικογένειας ή έναν δάσκαλο. Αυτά τα παιδιά εμφανίζουν αυτές τις συμπεριφορές πιο συχνά από άλλα παιδιά της ηλικίας τους.

Παραδείγματα συμπεριφορών αντιθετική προκλητικής διαταραχής περιλαμβάνουν:

Να είναι θυμωμένα ή να χάνουν την ψυχραιμία τους εύκολα
Συχνές διαφωνίες με ενήλικες και άρνηση να συμμορφωθούν με τους κανόνες ή τα αιτήματα των ενηλίκων
Αγανάκτηση ή μοχθηρία
Πρόκληση σκόπιμου εκνευρισμού τους άλλους ή δική τους οργή απέναντί τους
Συχνά κατηγορίες στους άλλους ανθρώπους για τα δικά τους λάθη και την κακή συμπεριφορά

Διαταραχή Διαγωγής

Η Διαταραχή Συμπεριφοράς διαγιγνώσκεται όταν τα παιδιά παρουσιάζουν ένα συνεχές πρότυπο επιθετικότητας προς τους άλλους και σοβαρές παραβιάσεις κανόνων στο σπίτι, στο σχολείο και τους συνομηλίκους τους. Αυτές οι παραβιάσεις κανόνων μπορεί να φτάσουν μέχρι την παραβίαση του νόμου και να οδηγήσουν σε σύλληψη. Τα παιδιά με διαταραχή συμπεριφοράς είναι πιο πιθανό να τραυματιστούν και μπορεί να δυσκολεύονται να συναναστραφούν με τους συνομηλίκους τους.

Παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών περιλαμβάνουν:

Παραβίαση σοβαρών κανόνων, όπως η φυγή, το να μένουν έξω το βράδυ όταν τους λένε να μην το κάνουν ή να παραλείπουν το σχολείο
Επιθετικότητα με τρόπο που προκαλεί βλάβη, όπως εκφοβισμός, τσακωμός ή σκληρότητα με τα ζώα
Ψέματα, κλοπή ή καταστροφή περιουσίας άλλων ανθρώπων επίτηδες

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας

Η διαταραχή ελλειματικής προσοχής είναι μια από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές της παιδικής ηλικίας. Συνήθως διαγιγνώσκεται για πρώτη φορά στην παιδική ηλικία και συχνά διαρκεί μέχρι την ενήλικη ζωή. Τα παιδιά με έλλειψη προσοχής μπορεί να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν, να ελέγξουν τις παρορμητικές τους συμπεριφορές (μπορεί να ενεργούν χωρίς να σκέφτονται ποιο θα είναι το αποτέλεσμα) ή να είναι υπερκινητικά.

Εδώ, υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τύποι ανάλογα με το ποια είναι τα συμπτώματα:

Διαταραχή συγκέντρωσης: Είναι δύσκολο για το άτομο να οργανώσει ή να ολοκληρώσει μια εργασία, να δώσει προσοχή σε λεπτομέρειες ή να ακολουθήσει οδηγίες ή συνομιλίες. Το άτομο αποσπάται εύκολα ή ξεχνά λεπτομέρειες της καθημερινής ρουτίνας.
Υπερκινητική-παρορμητική διαταραχή: Το άτομο ταράζεται και μιλάει πολύ. Είναι δύσκολο να καθίσετε ακίνητος για πολύ (π.χ. για ένα γεύμα ή ενώ κάνετε τα μαθήματά σας). Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να τρέχουν, να πηδούν ή να σκαρφαλώνουν συνεχώς. Κάποιος που είναι παρορμητικός μπορεί να διακόπτει τους άλλους πολύ, να αρπάζει πράγματα από τους ανθρώπους ή να μιλάει σε ακατάλληλες στιγμές. Είναι δύσκολο για το άτομο να περιμένει τη σειρά του ή να ακούσει οδηγίες.
Συνδυασμένη διαταραχή: Τα συμπτώματα των δύο παραπάνω τύπων είναι εξίσου παρόντα στο άτομο.

Σύνδρομο Tourette

Το σύνδρομο Tourette είναι μια πάθηση του νευρικού συστήματος που προκαλεί στους ανθρώπους «τικ». Τα τικ είναι ξαφνικές συσπάσεις, κινήσεις ή ήχοι που οι άνθρωποι κάνουν επανειλημμένα. Οι άνθρωποι που έχουν τικ δεν μπορούν να εμποδίσουν το σώμα τους να κάνει αυτά τα πράγματα. Παραδείγματος χάρην, ένα άτομο μπορεί να κάνει έναν ήχο γρυλίσματος χωρίς να το θέλει.

Το να έχεις τικ μοιάζει με τον λόξυγγα που δεν μπορεί ο άνθρωπος να εμποδίσει από το να συμβεί. Μερικές φορές οι άνθρωποι μπορούν να σταματήσουν τον εαυτό τους από το να κάνουν ένα συγκεκριμένο τικ για λίγο, αλλά είναι δύσκολο και σπάνιο.

Τα κύρια συμπτώματα του συνδρόμου είναι τα τικ και ξεκινούν συνήθως ξεκινούν όταν ένα παιδί είναι 5 έως 10 ετών. Τα πρώτα συμπτώματα είναι συχνά τα κινητικά τικ που εμφανίζονται στην περιοχή του κεφαλιού και του λαιμού. Χειροτερεύουν σε περιόδους που είναι αγχωτικές ή πολύ έντονα συναισθηματικές. Τείνουν να βελτιώνονται όταν ένα άτομο είναι ήρεμο ή επικεντρωμένο σε μια δραστηριότητα.

Τα είδη των τικ και το πόσο συχνά ένα άτομο έχει τικ αλλάζει πολύ με την πάροδο του χρόνου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα τικ μειώνονται κατά την εφηβεία και την πρώιμη ενήλικη ζωή και μερικές φορές εξαφανίζονται εντελώς. Ωστόσο, πολλά άτομα εμφανίζουν τικ στην ενήλικη ζωή και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα τικ μπορεί να επιδεινωθούν κατά την ενηλικίωση.

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Πολλά παιδιά έχουν περιστασιακά σκέψεις που τα ενοχλούν και μπορεί να αισθάνονται ότι πρέπει να κάνουν κάτι για αυτές τις σκέψεις, ακόμα κι αν οι πράξεις τους δεν έχουν νόημα. Για παράδειγμα, μπορεί να ανησυχούν μήπως έχουν κακή τύχη εάν δεν φορούν ένα αγαπημένο ρούχο.

Για μερικά παιδιά, οι σκέψεις και οι παρορμήσεις να κάνουν ορισμένες ενέργειες επιμένουν, ακόμα κι αν προσπαθούν να τις αγνοήσουν ή να τις κάνουν να φύγουν. Τα παιδιά μπορεί να έχουν μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) όταν οι ανεπιθύμητες σκέψεις και οι συμπεριφορές που αισθάνονται συμβαίνουν συχνά. Οι σκέψεις ονομάζονται εμμονές και οι συμπεριφορές ονομάζονται καταναγκασμοί.

Παραδείγματα εμμονικών ή ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών περιλαμβάνουν:

Ανεπιθύμητες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που εμφανίζονται ξανά και ξανά και που προκαλούν άγχος ή αγωνία
Επανάληψη των σκέψεων και των συμπεριφορών (για παράδειγμα, μετρώντας ή επαναλαμβάνοντας λέξεις ξανά και ξανά σιωπηλά ή δυνατά)
Επανάληψη των πράξεων (για παράδειγμα, πλύσιμο των χεριών, τοποθέτηση πραγμάτων σε μια συγκεκριμένη σειρά ή έλεγχος των ίδιων πραγμάτων ξανά και ξανά, όπως εάν μια πόρτα είναι κλειδωμένη)
Επιβεβαίωση πως όλα έχουν γίνει σύμφωνα με ορισμένους κανόνες που πρέπει να τηρούνται ακριβώς για να εξαφανιστεί μια εμμονή.

Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες

Όλα τα παιδιά μπορεί να βιώσουν πολύ αγχωτικά γεγονότα που επηρεάζουν το πώς σκέφτονται και αισθάνονται. Τις περισσότερες φορές, τα παιδιά αναρρώνουν γρήγορα και καλά. Ωστόσο, μερικές φορές τα παιδιά που βιώνουν έντονο στρες, όπως από τραυματισμό, από θάνατο ή απειλούμενο θάνατο στενού μέλους της οικογένειας ή φίλου ή από βία, θα επηρεαστούν μακροπρόθεσμα.

Όταν τα παιδιά αναπτύσσουν μακροχρόνια συμπτώματα (πάνω από ένα μήνα) από τέτοιο άγχος, τα οποία αναστατώνουν ή παρεμβαίνουν στις σχέσεις και τις δραστηριότητές τους, μπορεί να διαγνωστούν με διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Παραδείγματα συμπτωμάτων είναι:

Η συνεχής επαναφορά του τραυματικού γεγονότος στη σκέψη ή στο παιχνίδι
Εφιάλτες και προβλήματα ύπνου
Αναστάτωση όταν κάτι προκαλεί αναμνήσεις από το γεγονός
Έλλειψη θετικών συναισθημάτων
Έντονος συνεχής φόβος ή θλίψη
Εκνευρισμός και εκρήξεις θυμού
Συνεχής αναζήτηση για πιθανές απειλές, εύκολος τρόμος
Αίσθημα μοναξιάς, απελπισίας ή απομόνωσης
Άρνηση ότι το συμβάν συνέβη
Αποφυγή μερών ή ανθρώπων που σχετίζονται με το συμβάν

Ποια είναι τα 11 σημάδια που δείχνουν πως το παιδί πάσχει από κάποια διαταραχή;

Σύμφωνα με του ειδικούς της Mayo Clinic υπάρχουν 11 σημάδια που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να καταλάβουν ότι κάτι δεν πάει καλά και να απευθυνθούν σε ειδικό. Αυτά είναι:

Αίσθηση λύπης ή παραίτησης για δύο ή περισσότερες εβδομάδες
Προσπάθειες να τραυματιστούν ή να αυτοκτονήσουν, ή να κάνουν σχέδια για να το κάνουν
Ξαφνικός φόβος άνευ λόγου, που συνοδεύεται με ταχυπαλμία ή γρήγορη αναπνοή
Συμμετοχή σε πολλαπλούς καυγάδες, χρησιμοποιώντας όπλο και επιθυμία να προκληθεί ζημιά στους άλλους
Σοβαρή, εκτός ελέγχου συμπεριφορά
Αποφυγή του φαγητού και πρόκληση εμετού για να χάσουν βάρος
Έντονες ανησυχίες ή φόβοι που εμποδίζουν τις καθημερινές δραστηριότητες
Εξαιρετική δυσκολία συγκέντρωσης που τους θέτει σε σωματικό κίνδυνο ή προκαλεί σχολική αποτυχία
Επαναλαμβανόμενη χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ
Σοβαρές εναλλαγές διάθεσης που προκαλούν προβλήματα στην συνεργασία με άλλους
Δραστικές αλλαγές στη συμπεριφορά ή την προσωπικότητά τους

Τα παιδιά με ψυχικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές διαταραχές μπορεί να έχουν άλλες παθήσεις υγείας ή ανάπτυξης ταυτόχρονα. Μερικές φορές η ύπαρξη περισσότερων από μία παθήσεων μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα ψυχικής υγείας. Η προσεκτική διάγνωση για την καθοδήγηση της θεραπείας είναι σημαντική. Ένας ειδικός μπορεί να βοηθήσει τους γονείς στο πως να συμπεριφερθούν και τι να προσέχουν στα παιδιά τους. Από την άλλη, θα βοηθήσει το παιδί να καταλάβει τι είναι αυτό που του συμβαίνει και να το ξεπεράσει χωρίς να αισθάνεται τύψεις για αυτά που νιώθει.