Τοξικοί γονείς; Μάθε ποιοι είναι οι 3 τύποι ναρκισσιστικής γονικής κακοποίησης

Οι ναρκισσιστές γονείς διαθέτουν ένα προφίλ στοργικού και γοητευτικού ανθρώπου που νοιάζεται μόνο για το καλό του παιδιού τους.
Με αυτόν τον χειριστικό τρόπο χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ως πηγή ναρκισσιστικού ανεφοδιασμού για να καλύψουν τις βαθιές τους ανασφάλειες. Η ναρκισσιστική γονική κακοποίηση αφορά τους γονείς που κυνηγούν τον υπερβολικό θαυμασμό ή προσοχή σε βάρος της ανάπτυξης και της ευημερίας των παιδιών τους.

Σε κάποιες περιπτώσεις συνδέεται με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Οι ναρκισσιστές γονείς παρουσιάζουν αρκετές διαφοροποιήσεις στις συμπεριφορές τους και όλοι δεν κακοποιούν τα παιδιά τους. Μερικοί ναρκισσιστές γονείς είναι εύκολο να εντοπιστούν.

Έχουν συχνά μια μεγαλειώδη αίσθηση της σημασίας του εαυτού τους και εκδηλώνουν εγωιστική και συγχρόνως καταστροφική συμπεριφορά. Ωστόσο, ορισμένοι κρυφοί ναρκισσιστές γονείς είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπιστούν. Επιφανειακά, συχνά φαίνονται όπως είπαμε, πολύ στοργικοί και προστατευτικοί αλλά μπορεί να τρέφουν βαθιά συναισθήματα ζήλιας και αγανάκτησης προς τα παιδιά τους.

Ποιοί είναι οι 3 Τύποι ναρκισσιστικής γονικής κακοποίησης;

1. Τα παιδιά ως προέκταση του εαυτού τους

Οι μεγαλειώδεις ναρκισσιστές γονείς είναι συνήθως πιο φανεροί στην κακοποίησή τους. Χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ως πηγή επιβεβαίωσης της σημαντικότητάς τους. Αυτοί οι γονείς βλέπουν το παιδί τους ως προέκταση του εαυτού τους και όχι ως ξεχωριστή οντότητα με προσωπικότητα.

Το αναγκάζουν να επιτύχει στον κόσμο, ζουν μέσω του παιδιού τους όσα δεν έζησαν εκείνοι ως παιδιά και λαμβάνουν τον έπαινο και την αναγνώριση που συνοδεύουν τα επιτεύγματα του. Αυτό μπορεί να είναι επιβλαβές για την ψυχοσύνθεση και την ανάπτυξη του παιδιού, καθώς δεν έχει την ευκαιρία να αναπτύξει τη δική του ταυτότητα.

Για τον ναρκισσιστή γονέα, η στοργή δίνεται στο παιδί μόνο όταν τον ευχαριστεί. Εάν δεν πάρει καλό βαθμό ή χάσει σε ένα άθλημα, μπορεί εύκολα να δείξει την δυσαρέσκεια και την έλλειψη εμπιστοσύνης προς το παιδί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να το κάνει να αισθάνεται ψυχική απομόνωση και σύγχυση. Σε αυτή τη μορφή ναρκισσιστικής κακοποίησης, το παιδί δεν αντιμετωπίζεται ως άτομο αλλά μάλλον ως τρόπαιο.

Άλλο ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός ναρκισσιστή γονέα είναι η έλλειψη ορίων. Μπορεί να υπερβεί τα όρια του κατάλληλου, όπως να ψάξει τα πράγματα του παιδιού χωρίς άδεια, να κοιτάξει το τηλέφωνό του ή να μπει στο δωμάτιό του χωρίς να χτυπήσει. Μπορεί επίσης να εμπλέκονται υπερβολικά στη ζωή του, να περιμένει πλήρη πληροφόρηση για όσα σκέφτεται ή κάνει το παιδί ή να χρειάζεται να ξέρει πού βρίσκεται όλη την ώρα.

Όταν υπάρχει και άλλο παιδί στην οικογένεια, είναι σύνηθες οι γονείς να κάνουν ένα παιδί το “χρυσό παιδί”, ενώ ένα άλλο παιδί να αντιμετωπίζεται ως ο αποδιοπομπαίος τράγος της οικογένειας. Στο “χρυσό παιδί” δίνεται όλη η προσοχή και τα δώρα, ενώ ο “αποδιοπομπαίος τράγος” παραμελείται και αντιμετωπίζεται με κριτική για οτιδήποτε κάνει. Αυτή η συμπεριφορά ενέχει καταστροφικές συνέπειες και για τα δύο παιδιά.

Το “χρυσό παιδί” μπορεί να αισθάνεται ένοχο για τον εξορισμό του αδερφού του, αλλά δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση. Το άλλο παιδί έχει να αντιπαλέψει την υποτίμηση και την αίσθηση της συνεχούς αποτυχίας. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι και το χρυσό παιδί δεν έχει ανοσία στον κύκλο «εξιδανίκευσης και υποτίμησης» που θέτει σε κίνηση ο ναρκισσιστής. Μια στιγμή μπορεί να το αγαπούν και να το επαινούν. Την επομένη μπορεί και αυτός να εγκαταλειφθεί, να επικριθεί και να ταπεινωθεί.

2. Δημιουργία ενοχών και ελέγχου

Εδώ ο ναρκισσιστής γονέας συνδέεται με ένα είδος ναρκισσιστή που είναι γνωστός ως «ευάλωτος ναρκισσιστής». Πρόκειται για βαθιά ανασφαλείς και συναισθηματικά ασταθείς ανθρώπους. Αυτή η μορφή ναρκισσιστικής γονικής κακοποίησης είναι η πιο δύσκολη να αναγνωριστεί, αφού ο θύτης συχνά εμφανίζεται αδύναμος και εκφράζει την επιθετικότητα με παθητικούς και υπόγειους τρόπους. Η κρυφή τους επιθετικότητα έχει στόχο να προκαλέσει ψυχολογική βλάβη χωρίς να προκληθεί άμεση σύγκρουση ή αντιπαράθεση.

Αυτοί οι γονείς συχνά στερούνται αυτοπεποίθησης και αισθάνονται άδειοι στη ζωή τους. Για να αντισταθμίσουν αυτά τα συναισθήματα κατωτερότητας, καταφεύγουν στον ναρκισσιστικό έλεγχο του παιδιού, καθώς και σε συναισθηματική εξάρτηση από αυτό. Το παιδί, μπορεί να αναγκαστεί να αναλάβει τον ρόλο του φροντιστή, του συμβούλου ή ακόμα και του γονέα. Αρχίζει, έτσι, να αισθάνεται υπεύθυνο για τη συναισθηματική ευημερία ή μη των γονέων του και να καταπιέζει τις δικές του ανάγκες.

Τέτοιοι γονείς μπορεί να αισθάνονται δυστυχισμένοι στο γάμο τους και χρησιμοποιούν το παιδί ως υποκατάστατο του συζύγου, αυτό ονομάζεται συναισθηματική αιμομιξία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ναρκισσιστής γονέας μπορεί να μην γνωρίζει καν τι κάνει, αλλά η ζημιά που προκαλείται στο παιδί μπορεί να είναι μακροχρόνια και καταστροφική.

Λαχταρούν την επικύρωση και την προσοχή του παιδιού και συχνά είναι πολύ ανασφαλείς. Επομένως βασίζονται στους άλλους για να τους δημιουργήσουν ένα νόημα στην προσωπικότητά του και να τους κάνουν να αισθάνονται καλά. Συχνά κάνουν τα παιδιά τους θεραπευτές τους και αναζητούν συνεχώς υποστήριξη και συμβουλές.

Για τους ανασφαλείς και ανήσυχους γονείς, η λανθάνουσα πρόθεση είναι να παρέμβουν στη ζωή του παιδιού και να ενισχύσουν την εξάρτηση με αυτού ώστε να μην μπορείς να το παιδί να τους αποχωριστεί. Για αυτούς τους γονείς, που δεν έχουν ισχυρή αίσθηση του εαυτού τους εκτός του γονεϊκού τους ρόλου, η προοπτική να χάσουν το παιδί και να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν το εσωτερικό τους κενό είναι τρομακτική και αποφευκταία.

3. Ανταγωνισμός και Σαμποτάζ

Οι περισσότεροι γονείς χαίρονται που βλέπουν τα παιδιά τους να μεγαλώνουν και να γίνονται επιτυχημένοι ενήλικες. Δυστυχώς, οι ναρκισσιστές γονείς δεν αντέχουν τη σκέψη ότι κάποιος θα τους ξεπεράσει ακόμη και αν πρόκειται για το ίδιο τους το παιδί. Πρέπει πάντα να είναι το επίκεντρο της προσοχής. Δεν αντέχουν τη σκέψη ότι κάποιος θα γίνει πιο επιτυχημένος από αυτούς, γι’ αυτό κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν τον έλεγχο.

Ένας ναρκισσιστής γονέας δεν μπορεί να διαχειριστεί το αίσθημα ότι ξεπερνιέται ή επισκιάζεται από το παιδί του. Για αυτό στην επιτυχία τους, αντιδρούν με θυμό, φθόνο και ταπείνωση. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με λεκτικές επιθέσεις, μουρμούρα ή τη σιωπηλή μεταχείριση. Μπορεί να ζηλεύουν την προσοχή που λαμβάνει το παιδί, τη φροντίδα, τη νεότητά του, την εμφάνισή του ή οποιαδήποτε άλλη πτυχή της ζωής του θεωρούν απειλή για το “εγώ” τους.

Ως εκ τούτου, μπορεί να ξεκινήσουν να αντιγράφουν τις κινήσεις, το ντύσιμο και τις πράξεις του παιδιού. Μπορεί να μην το παραδέχονται, αλλά το ανταγωνίζονται συνεχώς. Με τον καιρό, το παιδί μαθαίνει να κρύβει όλα τα θετικά νέα από τον ναρκισσιστή γονέα του. Ξέρει πως οτιδήποτε καλό του συμβεί θα αντιμετωπιστεί με αντίποινα και αθέμιτο ανταγωνισμό. Μπορεί, επίσης, να αρχίσει να αισθάνεται ενοχές που επιτυγχάνει. Εξαιτίας αυτών, σαμποτάρει τον εαυτό του και τους στόχους του πριν προλάβει να το κάνει ο ναρκισσιστής γονέας του.

Πως ξεφύγεις από τη ναρκισσιστική γονική κακοποίηση;

Όταν κάποιος έχει έναν ναρκισσιστή γονέα, μπορεί να νιώσει ότι του έκλεψαν τη ζωή. Ο νάρκισσος βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο και το παιδί συχνά υποβιβάζεται στο παρασκήνιο. Μερικοί ναρκισσιστές βλέπουν το παιδί τους ως προέκταση του εαυτού τους. Εάν το παιδί δεν ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους, μπορεί να το τιμωρήσει και συχνά ανελέητα. Άλλοι ελέγχουν το παιδί τους με πιο παθητικό τρόπο και περιμένουν να τους φροντίσουν, ακόμα κι αν αυτό γίνεται σε βάρος της ευημερίας του παιδιού.

Εάν όλα αυτά σου θυμίζουν μία κατάσταση που ζεις τώρα ή που έχεις ζήσει παλαιότερα, μπορεί να θέλεις να μάθεις να βάζεις υγιή όρια, να επεξεργάζεσαι τα συναισθήματά σου και να αποτρέψεις τη μετάδοση του ψυχικού σου τραύματος στην επόμενη γενιά. Ακόμα κι αν έρχεται σε αντίθεση με αυτό που σε έχουν μάθει να πιστεύεις, δεν έχεις την ευθύνη για την ευτυχία των γονιών σου. Τελικά, δεν μπορείς να τους σώσεις από το τραύμα ή να τους σταματήσεις από τις δυσλειτουργικές συμπεριφορές τους.

Μπορεί να νιώθεις την ανάγκη να θρηνήσεις την παιδική ηλικία που σου άξιζε αλλά δεν είχες ποτέ. Οι πληγές και οι προσβολές είναι αληθινές, αλλά το τραύμα της ναρκισσιστικής κακοποίησης είναι τοξικό μόνο αν παραμένει αόρατο. Μόλις συνειδητοποιήσεις ότι πρέπει να επεξεργαστείς τις πληγές σου και να αναγνωρίσεις τις παιδικές σου εμπειρίες αυτές δεν θα έχουν πλέον τοξική δύναμη πάνω σου.

Είναι σημαντικό να δίνεις στον εαυτό σου την ευκαιρία να νιώσει τα συναισθήματα αντί να τα καταπιέζεις. Αν και μπορεί να μην σταματήσεις ποτέ εντελώς να θρηνείς για τη χαμένη παιδική σου ηλικία, αλλά η ένταση του πόνου και του θυμού θα μειωθεί σταδιακά. Ως ενήλικας, το να αφήσεις το παρελθόν δεν έχει να κάνει με το να αρχίσεις να κάνεις τα πάντα τέλεια, αλλά με το να νιώθεις πιο ανάλαφρα, και ειρηνικά με την ψυχολογία σου.

Δεν μπορείς να ελέγξεις ποιους θα έχεις ως γονείς και δεν ήταν δικό σου λάθος που γεννήθηκες στην οικογένειά σου. Ωστόσο, έχεις τη δύναμη τώρα να αλλάξεις τα πράγματα προς όφελός σου.

 

Σχετικά άρθρα