Αυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας: Τι είναι και ποια είναι τα βασικά του χαρακτηριστικά;

Ο “αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας” δεν είναι ο επίσημος ιατρικός όρος ή διάγνωση. Είναι ένας άτυπος όρος που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει άτομα με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού που μπορούν να μιλούν, να διαβάζουν, να γράφουν και να χειρίζονται βασικές δεξιότητες ζωής, όπως το φαγητό και το ντύσιμο. Μπορούν να ζήσουν ανεξαρτήτως από αυτά αλλά υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά που προδίδουν την ύπαρξή του.

Διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού

Για μεγάλο χρονικό διάστημα τα άτομα με πολύ σοβαρά συμπτώματα διαγνώστηκαν με αυτισμό. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1990, αναγνωρίστηκαν πιο ήπιες μορφές, συμπεριλαμβανομένου του αυτισμού υψηλής λειτουργικότητας και του συνδρόμου Asperger, που μοιράζονται πολλά από τα ίδια συμπτώματα. Ωστόσο, το 2013 η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ομαδοποίησε τις διαταραχές που σχετίζονται με τον αυτισμό σε έναν όρο: διαταραχή του φάσματος του αυτισμού. 

Η διαταραχή του αυτιστικού φάσματος είναι μια νευροαναπτυξιακή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από κοινωνικές δεξιότητες, συμπεριφορά και αισθητηριακή ευαισθησία που δεν παρατηρείται σε νευροτυπικά άτομα. Σύμφωνα με το Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, διατηρεί πέντε κριτήρια για τη διάγνωση του αυτισμού:

  • Οι κοινωνικές δυσκολίες μπορεί να περιλαμβάνουν «μη φυσιολογικές» προσεγγίσεις στις συνομιλίες ή την κοινωνική αλληλεπίδραση και δυσκολία έναρξης ή διατήρησης κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει ζητήματα έκφρασης και ερμηνείας της μη λεκτικής επικοινωνίας, όπως ο τόνος, η γλώσσα του σώματος ή η οπτική επαφή
  • Επαναλαμβανόμενες ή σταθεροποιημένες συμπεριφορές, ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες όπως κινήσεις ή ομιλία, όπως συμπεριφορά «διεγέρσεως» ή επανάληψη λέξεων ή φράσεων. Κάποιος μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες προσαρμογής στις ρουτίνες, το πρόγραμμα ή να δείξει έντονη προσήλωση σε κάποια ενδιαφέροντα. Πρόσθετα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν άτυπες αποκρίσεις σε αισθητηριακές εμπειρίες, όπως προτίμηση για βαθιά πίεση ή αδυναμία ανοχής σωματικού αγγίγματος
  • Τα συμπτώματα ξεκινούν ήδη από την μικρή ηλικία του παιδιού αν και η σοβαρότητα μπορεί να αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι κοινωνικές απαιτήσεις υπερβαίνουν τις περιορισμένες ικανότητες ή μπορεί να καλυφθούν από μαθημένες στρατηγικές
  • Τα συμπτώματα προκαλούν δυσκολία σε λειτουργικούς τομείς, για παράδειγμα, συμπτώματα που παρεμβαίνουν στο σχολείο, την εργασία και άλλες αλληλεπιδράσεις/ περιβάλλοντα
  • Άλλες πιθανές διαγνώσεις περιλαμβάνουν τα άτομα που μπορούν επίσης να διαγνωστούν με αυτισμό εάν μια άλλη διάγνωση δεν εξηγεί καλύτερα τα παραπάνω ζητήματα

Χαρακτηριστικά Αυτισμού Υψηλής Λειτουργικότητας

Όπως όλα τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού, τα άτομα με υψηλή λειτουργικότητα δυσκολεύονται με την κοινωνική αλληλεπίδραση και την επικοινωνία. Φυσικά δεν παρουσιάζουν επιθυμία για κοινωνικές συναναστροφές και μπορεί να δυσκολεύονται να κάνουν φίλους. Μπορούν να πιεστούν τόσο πολύ από μια κοινωνική κατάσταση που να θέλουν να κλειστούν στον εαυτό τους, ενώ δεν κάνουν πολύ οπτική επαφή ή κουβεντούλα.

Τα άτομα με αυτισμό που έχουν υψηλή λειτουργικότητα μπορούν επίσης να είναι πολύ αφοσιωμένα στη ρουτίνα και την τάξη. Μπορεί να έχουν επαναλαμβανόμενες και περιοριστικές συνήθειες που φαίνονται παράξενες στους άλλους. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα για τους τρόπους που έχουν για να τα καταφέρνουν με το σχολείο και τη δουλειά. Κάποια παιδιά τα πάνε πολύ καλά στο σχολείο, ενώ άλλα καταπονούνται και δεν μπορούν να συγκεντρωθούν.

Κάποια άλλα πάλι μπορούν να ανταπεξέλθουν σε υποχρεώσεις και άλλα το βρίσκουν πολύ δύσκολο να το κάνουν. Όλα εξαρτώνται από το άτομο και την κατάσταση. Αλλά ακόμη και για τα παιδιά που μπορεί να κάνουν πολλά, το κοινό σημείο μεταξύ εκείνων που έχουν διαγνωστεί με αυτισμό είναι οι υπανάπτυκτες κοινωνικές δεξιότητες.

Τι σημαίνει «υψηλής λειτουργικότητος»;

Το ερώτημα είναι πως συνδυάζεται ο αυτισμός με την υψηλή λειτουργικότητα; Συνήθως, εάν κάποιος έχει διαγνωστεί με αυτισμό κινείται στα παρακάτω επίπεδα:

Το επίπεδο 1 θεωρείται “υψηλής λειτουργικότητα”. Ωστόσο, οι κοινωνικές δεξιότητες κάποιου μπορεί να είναι στο επίπεδο 1 και τα προβλήματα συμπεριφοράς του μπορεί να είναι στο επίπεδο 2. Επιπλέον, αν και ο αυτισμός είναι μια ισόβια διάγνωση από την οποία ένα άτομο δεν «αναπτύσσεται», ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει αυτιστική εξουθένωση, μια κατάσταση που προκαλεί αυξημένα λειτουργικά ελλείμματα.

Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην επισήμανση ενός αυτιστικού ατόμου ως «υψηλού λειτουργικού» περιλαμβάνουν το πόσο καλά είναι σε θέση να κρατήσει μια δουλειά, να δημιουργήσει και να διατηρήσει σχέσεις, να επικοινωνήσει και να κρύψει τα αυτιστικά του χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά, όσο καλύτερα μπορεί κάποιος να ενταχθεί σε μια νευροτυπική κοινωνία, τόσο υψηλότερη είναι η λειτουργικότητά του. Εξαιτίας αυτού, πολλοί αυτιστικοί άνθρωποι υψηλής λειτουργικότητας δεν διαγιγνώσκονται παρά αργότερα στη ζωή τους.

Διάγνωση Αυτισμού Υψηλής Λειτουργίας

Συνήθως, ένας ψυχολόγος με εξειδικευμένη εκπαίδευση στον αυτισμό τον διαγιγνώσκει μέσω εξειδικευμένης αξιολόγησης. Μερικά κοινά χρησιμοποιούμενα μέτρα που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του αυτισμού περιλαμβάνουν:

  • Πρόγραμμα Παρατήρησης Διαγνωστικής Αυτισμού: Εδώ μερικές φορές αναφέρεται ως το «χρυσό πρότυπο» για την αξιολόγηση του αυτισμού και περιλαμβάνει μια τυποποιημένη αξιολόγηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων ενός ατόμου και του ευφάνταστου παιχνιδιού στα παιδιά για να προσδιοριστεί εάν κάποιος πληροί τα κριτήρια για το φάσμα του αυτισμού διαταραχή. Υπάρχουν τμήματα του ADOS που είναι ειδικά για παιδιά, αλλά μερικές φορές μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση ενηλίκων.
  • Διαγνωστική συνέντευξη αυτισμού: Πρόκειται για μια δομημένη συνέντευξη που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του αυτισμού σε άτομα ηλικίας τεσσάρων ετών και άνω.
  • Η Κλίμακα Αξιολόγησης Φάσματος Αυτισμού: Είναι μία κλίμακα που χρησιμοποιεί δεδομένα παρατήρησης από γονείς και δασκάλους για να καθορίσει εάν ένα άτομο πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια για τον αυτισμό. Χρησιμοποιείται για ηλικίες μεταξύ ενάμισι και 18 ετών.

Σχετικά άρθρα