Με την έναρξη του καλοκαιριού και το τέλος της σχολικής χρονιάς, μιας χρονιάς αρκετά πιεστικής τόσο για τους γονείς όσο και για τους μαθητές, αναδεικνύεται ίσως εντονότερα από ποτέ το ζήτημα της αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου των παιδιών. Αφενός λόγω των κοινωνικοοικονομικών εξελίξεων, που δεν αφήνουν ανεπηρέαστη την καθημερινότητα, αφετέρου εξαιτίας των συνθηκών της πανδημίας, που εκ των πραγμάτων επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής μας,
Ο ελεύθερος χρόνος και η αξιοποίηση του αποτελεί σημαντικό παράγοντα ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών. Ωστόσο, ποιοι είναι εκείνοι οι παράγοντες που καθορίζουν την ορθή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου; Εν ολίγοις, πώς μπορούν οι γονείς/ κηδεμόνες να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών τους με τρόπο δημιουργικό και ψυχαγωγικό;
Πώς να προγραμματίσετε τον χρόνο του παιδιού;
Είναι σαφές ότι τον πρώτο λόγο στην επιλογή των δραστηριοτήτων και γενικότερα της κατανομής του ελεύθερου χρόνου τον έχουν οι γονείς/ κηδεμόνες, καθότι το παιδί δεν είναι σε θέση να οργανώσει τον χρόνο του ή να πάρει πρωτοβουλίες. Ακούγεται αυτονόητο αλλά πολλές φορές οι γονείς δεν προβαίνουν στην οργάνωση δραστηριοτήτων με το πρόσχημα της έλλειψης ενδιαφερόντων από μέρους του παιδιού. Αυτό σχετίζεται άμεσα και με τα ευρήματα ερευνών σύμφωνα με τα οποία έχει φανεί ότι η χρήση νέων τεχνολογιών για την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου καταλαμβάνει την μερίδα του λέοντος.
Σαφώς όμως πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι δεν ωφελεί κανέναν η δαιμονοποίηση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και γενικότερα των νέων τεχνολογιών. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και κοινό ενδιαφέρον πολλών παιδιών και εφήβων. Ουσιαστικά, όπως με καθετί που αφορά στις νέες τεχνολογίες και την έκθεση παιδιών σε οθόνη, η ορθή χρήση είναι η προγραμματισμένη και με όρια χρήση.
Επομένως, οι δραστηριότητες που αφορούν σε νέες τεχνολογίες θα μπορούσαν να ενταχθούν στο πρόγραμμα των παιδιών και των εφήβων, αφού οι γονείς έχουν στο μυαλό τους ως βασικό άξονα το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού αφενός και αφετέρου το είδος του παιχνιδιού. Πιο απλά, ένα παιδί στην ηλικία των 6-7 χρόνων δεν μπορεί να εκτίθεται σε οθόνες για το ίδιο χρονικό διάστημα που θα μπορούσε να εκτεθεί ένας έφηβος 14- 15 ετών.
Άρα αυτόματα αυτό καθορίζει τόσο τον χρόνο που θα αφιερωθεί στην ενασχόληση με το ηλεκτρονικό παιχνίδι όσο και την φύση και το είδος του παιχνιδιού, τα οποία εξαρτώνται και θα πρέπει να ενδείκνυνται για τις ανάλογες ηλικίες. Τέλος, σχετικά με το κομμάτι των ηλεκτρονικών παιχνιδιών μπορεί να φοβίζει ορισμένους γονείς προβληματίζοντάς τους ενδεχομένως αναφορικά με την κοινωνικοποίηση του παιδιού ή την αποξένωσή του από το οικογενειακό περιβάλλον.
Για αυτό θα ήταν σκόπιμο να αναφέρουμε ότι η φύση των παιχνιδιών πλέον με την προσφερόμενη δυνατότητα της διαδραστικότητας και της σύνδεσης πολλών χρηστών ταυτόχρονα σε κοινό διαδικτυακό χώρο, μπορεί να λειτουργήσει αναχαιτιστικά στον φόβο της ελλιπούς κοινωνικοποίησης. Ενώ η δυνατότητα, που δίνεται, για ταυτόχρονο ηλεκτρονικό παιχνίδι πολλών χρηστών θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μία ευκαιρία επικοινωνίας και διάδρασης μέσα στο ίδιο το οικογενειακό περιβάλλον.
Εξωτερικές δραστηριότητες και άσκηση
Στη συνέχεια, δεν θα παραβλεφθεί ο χρόνος που είναι ωφέλιμο για τα παιδιά να αξιοποιείται σε εξωτερικές αθλητικές δραστηριότητες. Ωστόσο, εδώ υπάρχει ένας βασικός παράγοντας και αφορά στο περιβάλλον που διαμένει η οικογένεια. Αυτό είναι εκ των πραγμάτων που θα καθορίσει την φύση, το είδος και την ποικιλία των δραστηριοτήτων που προσφέρονται.
Σε μία αγροτική περιοχή η ποικιλία είναι αναπόφευκτα μικρή σε αντίθεση με τα αστικά κέντρα όπου προσφέρονται πολύ περισσότερες επιλογές για γονείς και παιδία. Η ενασχόληση με αθλήματα τόσο στο επίπεδο κάποιου αθλητικού συλλόγου όσο και στο επίπεδο του πάρκου και της γειτονιάς είναι μία πρόσφορη εναλλακτική λύση και μία λύση που θα μπορούσε να πάρει την μορφή της οικογενειακής δραστηριότητας.
Έχει φανεί ότι ο χρόνος που περνά ένα παιδί ή έφηβος –η σε οικογενειακές δραστηριότητες λειτουργεί ως προστατευτικός παράγοντας για την πρόληψη ψυχικών διαταραχών, καθώς δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα, βελτιώνει την διάθεση και δημιουργεί ευχάριστες αναφορές, αναμνήσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας.
Ταυτόχρονα βέβαια θα μπορούσαν να αναφερθούν εδώ και δραστηριότητες που θα φέρουν το παιδί σε επαφή με την τέχνη και την επιστήμη. Ο κινηματογράφος, το θέατρο, οι μουσικές συναυλίες, όπως κι οι επισκέψεις σε μουσεία, αστεροσκοπεία και εργαστήρια ειδικά διαμορφωμένα για παιδία είναι μερικές μόνο από τις διαθέσιμες επιλογές που έχουν οι γονείς.
Πώς θα βρεθεί η κλίση του παιδιού σε δραστηριότητες;
Καταλήγοντας, σε γενικές γραμμές είναι καλό να δοκιμαστεί το παιδί σε διάφορες δραστηριότητες έως ότου βρει αυτό στο οποίο έχει κλίση, περνά καλά και διασκεδάζει. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο προβολής των επιθυμιών των γονέων ή του περιορισμού των επιλογών λόγω ταμπού. Για παράδειγμα, ένα αγόρι που πρέπει να απασχολείται είτε με ποδόσφαιρο είτε με μπάσκετ ενώ αποκλείεται ως επιλογή το βόλεϊ ή ο χορός και αντίστοιχα ένα κορίτσι που πρέπει να ασχολείται με την ρυθμική ή το μπαλέτο και όχι με το ποδόσφαιρο ή τον στίβο.
Όσες περισσότερες επιλογές και προσλαμβάνουσες δοθούν, δομημένα και οριοθετημένα πάντα, σε ένα παιδί, τόσο πιο πιθανό είναι το παιδί αυτό να εντοπίσει το άθλημα ή την δραστηριότητα εκείνη που θα του προσφέρει ικανοποίηση και χαρά. Άλλωστε, στο τέλος της μέρας, αυτό είναι που δίνει νόημα σε όλες εκείνες τις δραστηριότητες, το ευχάριστο συναίσθημα του παιδιού.
Είναι βέβαια αναγκαίο το πρόγραμμα ενός παιδιού να μην υπερφορτώνεται με εξωσχολικές δραστηριότητες σε τέτοιο βαθμό ώστε να το εμποδίζει να έχει χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι με τους φίλους του. Ένα υπερφορτωμένο παιδί μπορεί να δυσλειτουργεί όσο και ένα παιδί που πλήττει από έλλειψη δραστηριοτήτων.
Η χρυσή τομή θα βρεθεί και θα είναι μοναδική για κάθε παιδί, όπως μοναδικό είναι το κάθε παιδί με τις δικές του προτιμήσεις, τις δικές του ανάγκες, τις κλίσεις και τα ταλέντα του. Ο γονιός/ κηδεμόνας είναι εκείνος που θα το βοηθήσει ως φροντιστής να ανθίσει, να εξωτερικεύσει τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τα ταλέντα του μέσα σε ένα κλίμα άνευ όρων αποδοχής και ασφάλειας.
Ζωή Κρυώνη
Ψυχολόγος BSc
Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία
email: [email protected]
