Σήμερα το πρωί “έφυγε” από την ζωή η σπουδαία ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου Ειρήνη Παπά σε ηλικία 93 ετών. Ήταν μία από τις λίγες Ελληνίδες ηθοποιούς που έκαναν σημαντική καριέρα στο εξωτερικό και πρωταγωνίστησαν δίπλα σε μεγάλα ονόματα του χώρου όπως ο Anthony Quinn, η Penelope Cruz και ο Nicholas Cage.

Ποιά ήταν η Ειρήνη Παπά;

Η Ειρήνη Παπά γεννήθηκε στο Χιλιομόδι Κορινθίας ως Ειρήνη Λελέκου- Μανθοπούλου. Μεγάλωσε σε οικογένεια δασκάλων γεγονός που επηρέασε σημαντικά την μόρφωσή της αλλά και την γενικότερη παιδεία της και την καθιέρωσε ως άνθρωπο. Μητέρα της ήταν η Ελένη Λελέκου με καταγωγή από την Πρέβεζα και πατέρας της ο καθηγητής κλασικού δράματος Σταύρος Λελέκος.

Είχε άλλες τρεις αδελφές εκ των οποίων οι δύο διέπρεψαν στις επιστήμες που ακολούθησαν. Η μία είναι η Ευαγγελία Λελέκου-Μανθοπούλου, ιατρός ακτινολόγος και πρώην διευθύντρια του νοσοκομείου Άγιος Σάββας και η άλλη ήταν η λογοτέχνιδα και ποιήτρια Δέσποινα Λελέκου-Τατάκη. Ο προπάππος της Σταύρος Λελέκος έγραψε το πρώτο συντακτικό της ελληνικής γλώσσας το 1881 και πλήθος άλλων βιβλίων για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Παρ’ όλο που προερχόταν από μορφωμένη οικογένεια οι γονείς της στην αρχή προέβαλαν αντιρρήσεις σχετικά με την απόφασή της να γίνει ηθοποιός. Το 1943 παντρεύτηκε τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Άλκη Παππά με τον γάμο τους να διαρκεί μέχρι το 1947. Μετά το διαζύγιο η ίδια διατήρησε το επίθετό του αλλά προτιμούσε να το γράφει με ένα “π” όπως στα αγγλικά.

Η μετακόμιση στην Αθήνα

Στην ηλικία των 12 χρόνων εκείνη και η οικογένειά της μετακόμισαν στην Αθήνα στην οδό Ξενοκράτους και πήγαινε σε σχολείο με κορίτσια πλουσίων και καλών οικογενειών της εποχής. Και όμως εκείνη στην συνέχεια, θα γινόταν μέλος του ΚΚΕ και θα ανακοίνωνε στους δικούς της πως θα γίνει ηθοποιός. Στο ατίθασο πνεύμα της έπαιξε μεγάλο ρόλο ο πατέρας που εν μέσω δικτατορίας Μεταξά αρνήθηκε να γράψει τα παιδιά του στην ΕΟΝ για να διατηρήσει ελεύθερο το πνεύμα τους.

Ωστόσο, στην απόφασή της να γίνει ηθοποιός την μεγαλύτερη αντίδραση την συνάντησε από την μητέρα της. Για την εποχή θεωρούνταν ανήκουστο ένα κορίτσι από καλή οικογένεια να γίνει ηθοποιός καθώς οι γυναίκες του θεάτρου εξισώνονταν σχεδόν πάντα με τις πόρνες. Την ίδια αντίδραση συνάντησε και όταν παντρεύτηκε τον ηθοποιό Άλκη Παπά.

Η μακρόχρονη καριέρα της 

Στην δραματιλή σχολή του Εθνικού Θεάτρου μαθήτευσε δίπλα στην Κατίνα Παξινού και τον Ροντήρη και δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το ψεύτικο στυλ της τραγωδίας. Έτσι, έκανα το πρώτο βήμα της καριέρας της με μία κωμωδία. Το 1948, ο Αλέκος Σακελλάριος της πρότεινε να παίξει σε επιθεώρηση και εκείνη δέχθηκε πιστεύοντας πως στην κωμωδία θα μπορούσε να εκφραστεί αληθινά. Εκείνη η παράσταση ήταν η «Άνθρωποι… Άνθρωποι» που ανέβηκε στη Λυρική Σκηνή. Συμπρωταγωνιστές της ήταν ο Ορέστης Μακρής, Χρήστος Τσαγανέας, Μίμης Φωτόπουλος, Σπεράντζα Βρανά, Ντίνος Ηλιόπουλος, Νίκος Ρίζος, Σμαρούλα Γιούλη.

Επειδή, όμως, ο Αλέκος Σακελλάριος την θεωρούσε καλλονή την συνέστησε στην Φίνος Φιλμ όπου την ίδια χρονιά έκανε και το κινηματογραφικό της ντεμπούτο στην ταινία «Χαμένοι Άγγελοι». Το 1951 συμμετείχε στην δεύτερη ταινία της «Νεκρή Πολιτεία» η οποία συμμετείχε στο Φεστιβάλ των Καννών. Εκεί πια η Ειρήνη κέρδισε την παγκόσμια αναγνώριση που δεν έχασε ποτέ.

Η δωρική της φυσιογνωμία την οποία αγκάλιαζαν τα μαύρα μαλλιά της και έντυνε η εκφραστικότητα του προσώπου της τράβηξαν τα βλέμματα πολλών σκηνοθετών ανά τον κόσμο. Οι προτάσεις άρχισαν να διαδέχονται η μία την άλλη. Η γειτονική μας Ιταλία αποτέλεσε τον επόμενο σταθμό της καλλιτέχνιδος, ενώ παράλληλα δέχθηκε πρόταση από τον Ελία Καζάν να παίξει σε ταινία του στην Αμερική.

Στην Ρώμη που έγινε το δεύτερο σπίτι της έμελλε να γνωρίσει και τον μεγάλο έρωτα της ζωής της τον Marlon Brando με τον οποίο όπως αποκάλυψε πολλές δεκαετίες μετά είχαν ζήσει έναν κρυφό έρωτα.

«Γυναίκα της Ευρώπης»

Τα τελευταία χρόνια που ασχολήθηκε με την υποκριτική επικεντρώθηκε στην διάδοση της αρχαίας τραγωδίας στον κόσμο, ερμηνεύοντας και σκηνοθετώντας στην Αμερική αλλά και την Ισπανία και την Ιταλία. Συμμετείχε σε πολλά project παγκοσμίως ενώ η συμμετοχή της στο άλμπουμ του Βαγγέλη Παπαθανασίου έγραψε ιστορία. Με τον ίδιο και την Αριάννα Στασινοπούλου- Huffington συνεργάστηκε και το 1978 στην σύνθεση του άλμπουμ «Ωδές» όπου ερμήνευσε παραδοσιακά τραγούδια και εκκλησιαστικούς ύμνους.

Το 1993 συνεργάστηκε για τελευταία φορά με τον Μιχάλη Κακογιάννη στο γύρισμα της κωμωδίας «Πάνω, κάτω και πλαγίως» όπου η ίδια συμμετείχε σε μία ερωτική και χιουμοριστική σκηνή με τον Πάνο Μιχαλόπουλο. Τέσσερα χρόνια αργότερα έπαιξε την Αντίκλεια μητέρα του Οδυσσέα στην αμερικανική ομώνυμη ταινία, ενώ έπαιξε και στην ταινία το «Πάρτυ» του Πορτογάλου σκηνοθέτη Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα με τον Μισέλ Πικολί.

Το 2001 συμμετείχε στη ταινία το  «Μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» που γυρίστηκε στην Κεφαλονία δίπλα στους Penelope και Cruz Nicholas Cage. Η τελευταία της ταινία ήρθε το 2003 με τίτλο «Um Filme Falado» με σκηνοθέτη και πάλι τον Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα.

Για αυτή την μακρά πορεία της στον χώρο της υποκριτικής που εκτός από ηθοποιός συνετέλεσε και στη διάδοση του πνεύματος αλλά και στην μεταφορά του ελληνικού πνεύματος πέρα από τα στενά όρια της χώρας μας τιμήθηκε με πλήθος βραβείων και διακρίσεων. Σε αυτά συγκαταλέγονται, το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος το 1995, η αναγόρευσή της σε επίτιμη διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Ρώμης το 2002 αλλά και η ανακύρηξή της ως «Γυναίκα της Ευρώπης» το 2002.

Η απομόνωσή της πριν πεθάνει

Τα τελευταία χρόνια της ζωής η ίδια είχε επιλέξει να απομακρυνθεί από τα φώτα της δημοσιότητος. Μάλιστα, όσο μεγάλοι συμπρωταγωνιστές της “έφευγαν” από την ζωή βρισκόταν όλο και περισσότερο στο περιθώριο. Το καλοκαίρι του 2011 που ο Μιχάλης Κακογιάννης πέθανε εκείνη δεν πήγε ούτε καν στην κηδεία καθώς είχαν παρεξηγηθεί.

Όταν πια διαγνώστηκε με Αλτσχάιμερ διέκοψε την επικοινωνία με ακόμη περισσότερους ανθρώπους και απομονώθηκε στο σπίτι της στην Πλάκα όπου έζησε και τα τελευταία χρόνια της ζωής της. Δίπλα της είχε τα ανήψια της στα οποία συγκαταλέγονται ο Μανούσος Μανουσάκης και ο Αίας Μανθόπουλος, η ίδια δεν έκανε ποτέ παιδία.

Μια σπουδαία γυναίκα, μια υπέροχη φίλη, ένα μοναδικό πλάσμα, το ατίθασο γένους θηλυκού, έφυγε για πάντα, για έναν παράδεισο που αντέχει και τα ανάποδα αυτού του κόσμου. Γελάσαμε πολύ, Θυμώσαμε πολύ, ταξιδέψαμε, ανακαλύψαμε την χαρά της στιγμής παρέα και τώρα έγιναν όλα αυτά η αλήθεια μας, αυτό που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ.

Η Ειρήνη ήτανε ο πόλεμος της ζωής μας που δε μας άφηνε ήσυχους ποτέ. Δεν της έφταναν τα λίγα, ήταν μια μόνιμη κυνηγός. Θα μου λείψει πολύ. Τα τελευταία χρόνια ήταν απούσα αλλά ανάμεσα μας κι αυτό ήταν παρηγοριά για μένα. Τώρα είναι στο επέκεινα με διαβάζει και διαφωνεί. «Το τέλος είναι η μόνη κοινή μας μοίρα» μου έλεγε. «Όποιος φοβάται το τέλος δεν ζει» Αυτά. Τα υπόλοιπα θα της τα ψιθυρίζω τις νύχτες! Διαβάστε μια από τις πολλές συναρπαστικές συνομιλίες που είχα μαζί της. Απολαύστε την.