Η υπεργλυκαιμία ή αλλιώς η υψηλή γλυκόζη στο αίμα είναι ένα σύμπτωμα που χαρακτηρίζει τον διαβήτη. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα του σώματος να απορροφούν και να χρησιμοποιούν τα σάκχαρα από το αίμα για την παραγωγή ενέργειας. Όταν το σώμα δεν παράγει επαρκής ποσότητες ινσουλίνης ή όταν τα κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν σωστά την ινσουλίνη, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα αυξάνονται.
Η ανεπαρκής παραγωγή ινσουλίνης, η αντίσταση στις δράσεις της ινσουλίνης ή και τα δύο μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη διαβήτη. Όταν καταναλώνονται υδατάνθρακες, το σώμα τους διασπά σε απλά σάκχαρα που εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος. Μετά από αυτή την διαδικασία το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη.
Υπεργλυκαιμία και προδιαβήτης
Τα άτομα με προδιαβήτη, στα οποία τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι υψηλότερα από το φυσιολογικό αλλά όχι τόσο υψηλά όσο θα ήταν στον διαβήτη, κινδυνεύουν να αναπτύξουν διαβήτη. Οι γιατροί διαγιγνώσκουν τον προδιαβήτη σε επίπεδο γλυκόζης νηστείας 100 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dl) και τον διαβήτη στα 126 mg/dl.
Ο διαβήτης προκαλεί υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μέσω δύο πιθανών μηχανισμών:
- της ανεπαρκούς παραγωγής ινσουλίνης στο πάγκρεας
- της αντίστασης στη δράση της ινσουλίνης σε άλλα σημεία του σώματος
Στον διαβήτη τύπου 1, το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Στον διαβήτη τύπου 2, τα κύτταρα του σώματος αντιστέκονται στη δράση της ινσουλίνης και το πάγκρεας δεν ανταποκρίνεται κατάλληλα. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να λαμβάνουν συμπληρωματική ινσουλίνη για να διατηρούν υπό έλεγχο τα σάκχαρά τους. Μερικά άτομα με διαβήτη τύπου 2 μπορεί να χρειάζονται ινσουλίνη, αν και μπορεί επίσης να λαμβάνουν από του στόματος φάρμακα χωρίς ινσουλίνη. Και βέβαια, και στις δύο περιπτώσεις ο έλεγχος του σακχάρου είναι απαραίτητος.
Ποιες οι αιτίες της υπεργλυκαιμίας;
Αρκετές συμπεριφορές μπορεί να επιδεινώσουν την υπεργλυκαιμία σε άτομα με διαβήτη, όπως:
- η κατανάλωση πολλών υδατανθράκων
- λιγότερη άσκηση από το κανονικό
- λήψη ανεπαρκούς ποσότητας ινσουλίνης ή άλλων φαρμάκων για τον διαβήτη
- υπερβολικό στρες
- θεραπείες με άλλα φάρμακα, όπως στεροειδή
Τα άτομα με διαβήτη μπορεί να χρειαστεί να λάβουν επιπλέον φάρμακα για να διατηρήσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τους σταθερά σε περιόδους ασθένειας ή στρες. Το φαινόμενο της αυγής ή ένα κύμα ορμονών που συμβαίνει περίπου μεταξύ 4 και 5 π.μ., μπορεί επίσης να ωθήσει το σάκχαρο στο αίμα. Αυτή είναι και μία αιτία υψηλού σακχάρου το πρωί.
Ποια είναι τα συμπτώματά της;
Η υπεργλυκαιμία μπορεί να είναι επικίνδυνη, καθώς συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα έως ότου τα επίπεδα γλυκόζης είναι πολύ υψηλά. Τα άτομα που έχουν διαβήτη τύπου 2 για αρκετά χρόνια μπορεί να μην έχουν συμπτώματα παρά το υψηλό σάκχαρο στο αίμα. Πολλοί άνθρωποι έχουν αδιάγνωστο διαβήτη τύπου 2.
Η παρατεταμένη υπεργλυκαιμία αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών που σχετίζονται με τον διαβήτη, όπως νεφρική νόσο, οφθαλμική νόσο και νευροπάθεια. Τα τυπικά σημεία και συμπτώματα της υπεργλυκαιμίας περιλαμβάνουν:
- συχνοουρία
- αυξημένη δίψα
- αυξημένη πείνα
- θολή όραση
- απώλεια βάρους
- κούραση
- κοψίματα ή πληγές που δεν επουλώνονται
- υψηλά επίπεδα σακχάρου στα ούρα
- απώλεια βάρους
Υπάρχουν επιπλοκές;
Μια επιπλοκή του μη ελεγχόμενου διαβήτη είναι η διαβητική κετοξέωση. Οι κετόνες, οι οποίες είναι απόβλητα προϊόντα της διάσπασης των λιπών του σώματος, συσσωρεύονται στο αίμα. Αυτή η επιπλοκή αναπτύσσεται ως απάντηση στην αδυναμία χρήσης της υπάρχουσας γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος. Χωρίς ινσουλίνη, ή εάν το σώμα είναι πολύ ανθεκτικό στην ινσουλίνη, το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη ζάχαρη ως ενέργεια.
Αυτό προκαλεί τη διάσπαση των λιπών για ενέργεια, δημιουργώντας κετόνες ως απόβλητο προϊόν. Τόσο η αντίσταση στην ινσουλίνη όσο και η έλλειψη ινσουλίνης στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσουν κετοξέωση. Ωστόσο, τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο είναι αυτά με διαβήτη τύπου 1, αλλά σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί σε πάσχοντες με διαβήτη τύπου 2.
Τα συμπτώματα κετοξέωσης περιλαμβάνουν:
- αναπνοή με φρουτώδη μυρωδιά
- πόνος στο στομάχι
- ναυτία και έμετος
- δυσκολία στην αναπνοή
- ξερό στόμα
- αδυναμία
- σύγχυση
- κώμα
Μια άλλη επιπλοκή του ανεξέλεγκτου διαβήτη είναι το υπεργλυκαιμικό υπερωσμωτικό σύνδρομο. Αυτό συμβαίνει όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα γίνονται πολύ υψηλά και χωρίς θεραπεία μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή και να οδηγήσει σε σοβαρή αφυδάτωση και μετά σε κώμα.
Αυτό το σύνδρομο είναι αρκετά σπάνιο και συνήθως εμφανίζεται σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με διαβήτη τύπου 2. Είναι πιο πιθανό να συμβεί όταν οι άνθρωποι είναι άρρωστοι και δυσκολεύονται να ενυδατωθούν τακτικά. Τυπικά, μια συνυπάρχουσα ασθένεια όπως η λοίμωξη ή το εγκεφαλικό προκαλεί υπεργλυκαιμικό υπερωσμωτικό σύνδρομο στο διαβήτη.
Μακροχρόνιες επιπλοκές
Η ανάπτυξη υπεργλυκαιμίας ως αποτέλεσμα του ανεξέλεγκτου διαβήτη μπορεί να προκαλέσει σοβαρές μακροχρόνιες επιπλοκές. Μπορεί να περιλαμβάνουν:
- βλάβη των αιμοφόρων αγγείων που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού
- βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία του αμφιβληστροειδούς, που ενδεχομένως οδηγεί σε απώλεια όρασης ή τύφλωση
- δερματικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων λοιμώξεων και μη επουλωτικών πληγών
- προβλήματα στα πόδια που μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές λοιμώξεις
- καταρράκτη ή θόλωση του φακού στο μάτι
- λοιμώξεις των δοντιών και των ούλων
- προβλήματα οστών και αρθρώσεων
- νεφρική βλάβη ή ανεπάρκεια
- νευρική βλάβη
Πρόληψη της νόσου
Το να μιλήσεις με έναν γιατρό σχετικά με τη διαχείριση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σου είναι το πρώτο και αυτονόητο βήμα. Υπάρχουν, όμως, και βήματα που μπορούν να σε βοηθήσουν να αποφύγεις την υπεργλυκαιμία:
- Ασκήσου τακτικά: Η τακτική άσκηση είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τον έλεγχο του σακχάρου. Οι ασκήσεις cardio σταθερής έντασης τείνουν να μειώνουν τα συνολικά επίπεδα γλυκόζης καλύτερα από τη διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης. Τέτοιες ασκήσεις είναι μια μεγάλη βόλτα με τα πόδια ή το ποδήλατο που βοηθούν το σώμα να χρησιμοποιήσει την υπάρχουσα γλυκόζη.
- Ακολούθησε φαρμακευτική αγωγή: Πρέπει πάντα να λαμβάνεις φάρμακα και να ακολουθείς πιστά τις οδηγίες του γιατρού συμπληρωματικά με ό,τι κάνεις. Μπορείς να προσαρμόσεις μια συνταγή για να ταιριάζει στις συνεχείς ανάγκες του ατόμου με διαβήτη.
- Ισορροπημένη διατροφή: Αν χρειαστείς βοήθεια σε αυτό οι γιατροί ή οι διαιτολόγοι μπορούν να σε βοηθήσουν να αναπτύξει ένα υγιεινό πρόγραμμα διατροφής.
- Διαχείριση του άγχους: Η λήψη μέτρων για τη διαχείριση του στρες μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση των αυξήσεων του σακχάρου στο αίμα που σχετίζονται με το στρες.
