Υπάρχει πολλή πολιτιστική και πολιτισμική συζήτηση γύρω από την έννοια της ανεξαρτησίας που όμως έχει σοβαρές ψυχολογικές προεκτάσεις. Οι άνθρωποι που μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους λαμβάνουν επαίνους και οι όροι “αυτοδημιούργητος” και “μόνος” είναι δείκτες αληθινής επιτυχίας που κερδήθηκε με κόπο. Και είτε είναι ένας νεαρός ενήλικας που δέχεται οικονομική βοήθεια από τους γονείς, ένας γονέας που προσλαμβάνει οικιακή βοήθεια ή ένας ρομαντικός σύντροφος, η κοινωνική αποστροφή για κάθε είδους εξάρτηση είναι πραγματική και αυξάνεται όσο περνούν τα χρόνια.
Το να είσαι αυτάρκης είναι ένα σημαντικό προνόμιο, αλλά όταν αυτή η ιδέα αποκτά υπερβολικά όρια και δεν μπορείς να δεχτείς οποιοδήποτε είδος βοήθειας ή υποστήριξης, μπορεί να γίνει ανθυγιεινό. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «υπερ-ανεξαρτησία» και φαίνεται έχει πραγματικά αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις, την καριέρα, την ψυχική υγεία ενός ατόμου και πολλά άλλα.
Τι είναι η υπερ-ανεξαρτησία;
Όπως υποδηλώνει το όνομα, η υπερ-ανεξαρτησία είναι μια υπερεπένδυση του ατόμου στην αυτονομία και την αυτοδυναμία ώστε να μην υπάρχει η ανάγκη από την υποστήριξη παντός είδους από άλλους ανθρώπους. Ένας υγιής βαθμός ανεξαρτησίας χαρακτηρίζεται από αυτοπεποίθηση, με την έννοια ότι αισθάνεται καλά με την αυτονομία του, νιώθει καλά για τα πράγματα που μπορώ να κάνω μόνος του χωρίς βοήθεια και μπορεί επίσης να βασίζεται σε ανθρώπους όταν κάνω χρειάζομαι βοήθεια. Η υγιής ανεξαρτησία είναι ένας συνδυασμός του να ξέρεις πότε μπορείς να το κάνεις μόνος σου και πότε πρέπει να βρεις κάποιους άλλους ανθρώπους.
Από την άλλη πλευρά, αυτοί που είναι υπερ-ανεξάρτητοι συνήθως έχουν φόβο ή ακραία δυσφορία με το να επιτρέπουν στους άλλους να τους υποστηρίξουν ή να τους βοηθήσουν, ακόμα κι αν είναι εις βάρος τους. Όμως πώς μπορεί να μοιάζει η υπερ-ανεξαρτησία; Μπορεί να κάνει κάποιον απρόθυμο να στηριχθεί στην βοήθεια του συντρόφου για συναισθηματική υποστήριξη σε μια περίοδο που μπορεί πραγματικά να παλεύει με το σύνθετο άγχος της εργασίας και τις εκτεταμένες οικογενειακές κρίσεις.
Από την άλλη πλευρά, ένας γονέας δύο παιδιών μπορεί να νιώσει την ανάγκη να τα κάνει όλα μόνος του και να προσπαθήσει ακούραστα να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της εργασίας, ανατροφής των παιδιών, νοικοκυριού και σχέσης, ενώ σπάνια ζητά από τον σύντροφό του ή την ευρύτερη οικογένειά του για υποστήριξη.
Η υπερ-ανεξαρτησία αποτέλεσμα ψυχικού τραύματος;
Η ίδια η υπερ-ανεξαρτησία δεν είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, αλλά είναι περισσότερο ένα χαρακτηριστικό επιβίωσης που αναπτύχθηκε μέσω δυσμενών εμπειριών και ψυχολογικών τραυμάτων που προέκυψαν από γονείς, συγγενείς, φίλους ή άλλες κακές αναμνήσεις.
Ορισμένες από τις παιδικές εμπειρίες που οδηγούν σε υπερ-ανεξαρτησία είναι η συναισθηματική ή σωματική παραμέληση της παιδικής ηλικίας. Η συναισθηματική παραμέληση προκύπτει όταν ένας γονέας δεν ανταποκρίνεται αρκετά στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού κατά την περίοδο ανάπτυξης του εγκεφάλου.
Το να ζεις σε μια κουλτούρα που επαινεί και προωθεί την ανεξαρτησία με κάθε κόστος μπορεί να παίξει επιπρόσθετο επιβαρυντικό ρόλο στην ψυχολογία ενός ατόμου, μαζί με τα προηγούμενα τραύματα. Αν μεγαλώσεις σε ένα περιβάλλον όπου εκτιμάται η ανεξαρτησία, αυτό μπορεί να μεταδοθεί. Η ανάγκη για έλεγχο και οι τάσεις τελειομανίας μπορεί να εξελιχθεί σε υπερ-ανεξαρτησία.
Ποιες οι αρνητικές επιπτώσεις;
Η υπερβολική ανεξαρτησία μπορεί να επηρεάσει πολλά σημεία της ζωής ενός ατόμου. Στο χώρο εργασίας, ένα υπερ-ανεξάρτητο άτομο μπορεί να απορρίψει βοήθεια που θα του φανεί χρήσιμη για την εξέλιξή του, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε λάθη ή να αναλάβει ευθύνες πέρα από τις δυνατότητές του.
Στις διαπροσωπικές σχέσεις, η υπερ-ανεξαρτησία μπορεί να αποδυναμώσει τους δεσμούς. Μπορεί να βλάψει τον δεσμό και τη σχέση, ενώ εάν διπλασιάστει η ταυτότητα της ανεξαρτησίας, τότε δεν συμμετέχει το άτομο σε υποστηρικτικές σχέσεις με φίλους και οικογένεια. Οι υπερ-ανεξάρτητοι άνθρωποι μπορούν επίσης να χτίσουν την ταυτότητά τους γύρω από το να είναι μόνοι.
Οι συνέπειες της υπερ-ανεξαρτησίας εσωτερικές και εξωτερικές. Μπορεί να υπάρχει πολλή συναισθηματική εξάντληση που σχετίζεται με το να είσαι υπερ-ανεξάρτητος. Η υπερ-ανεξαρτησία οδηγεί στην απομόνωση, επομένως η μοναξιά είναι ένα κοινό στοιχείο όσων παλεύουν με αυτή.
Η υπερ-ανεξαρτησία μπορεί να είναι τόσο η αιτία όσο και το αποτέλεσμα των προβλημάτων ψυχικής υγείας. Κάποια στιγμή, αναπτύχθηκε ως στρατηγική επιβίωσης για να βοηθήσει το άτομο να κρατηθεί ασφαλές. Ωστόσο, αφού εξαφανιστεί ο κίνδυνος, η στρατηγική εξακολουθεί να υπάρχει και να επιμένει απομονωνόντας το άτομο από σημαντικές καταστάσεις της ζωής του ακόμη και από τις καλές. Ως εκ τούτου, δημιουργεί έναν βρόγχο αρνητικής ανατροφοδότησης.
Η υπερ-ανεξαρτησία μπορεί να συμβάλει σε θέματα ψυχικής υγείας όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Για παράδειγμα, ένα υπερ-ανεξάρτητο άτομο μπορεί να βιώσει εξουθένωση και η επαγγελματική κούραση μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη κατάθλιψης ή άγχους. Ταυτόχρονα, τα άτομα που έχουν τις αυτές τις παθήσεις, ιδιαιτέρως το άγχος υψηλής λειτουργικότητας, μπορεί επίσης να έχουν υψηλότερες πιθανότητες να γίνουν υπερ-ανεξάρτητοι.
