Κωνσταντίνος Β΄: Τα λάθη του άπειρου βασιλιά που οδήγησαν στην δικτατορία των συνταγματαρχών

Ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος ο Β γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1940 στο Παλαιό Ψυχικό. Γονείς του ήταν ο Παύλος και η Φρειδερίκη. Έχει δύο αδελφές την Σοφία, βασίλισσα της Ισπανίας μέχρι και το 2014 και την Ειρήνη. Την άνοιξη του 1941 φεύγει από την Ελλάδα με την οικογένειά του για την Αλεξάνδρεια, όπου και σχημάτισαν την «κυβέρνηση της Αιγύπτου» και τάχθηκαν κατά των δυνάμεων του άξονα.  Επιστρέφουν στην Ελλάδα  5 χρόνια αργότερα και μαζί τους έρχεται και η επιστροφή της δυναστείας στο θρόνο.

Το ολυμπιακό μετάλλιο

Το 1960 ο Κωνσταντίνος κατακτά στη Ρώμη το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο ως πηδαλιούχος του σκάφους «Νηρεύς» στην ιστιοπλοΐα. Αυτή η τιμητική  διάκριση δεν ήταν αρκετή, ώστε ο Κωνσταντίνος να συνεχίσει το άθλημα. Ωστόσο στην  πορεία της ζωής του υπήρξε επίτιμο μέλος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και το 2016 είχε συμμετάσχει στην βράβευση των αθλητών Μάντη και Καγιαλή, με παρουσιάστρια την Πόπη Τσαπανίδου. Στην εν λόγω τελετή, η Σοφία Μπεκατώρου είχε βοηθήσει τον Κωνσταντίνο να ολοκληρώσει τη βράβευση και να αποχωρήσει υποβασταζόμενος, λόγω των κινητικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε.

Ο γάμος με την Άννα Μαρία

Με την πριγκίπισσα της Δανίας γνωρίστηκαν όταν ακόμα ήταν έφηβοι το 1957 και παντρεύτηκαν μόλις 7 χρόνια αργότερα, όταν ο ίδιος ήταν 24 ετών και η Άννα Μαρία 18. Οι δυο τους απέκτησαν 5 παιδιά, την Αλεξία, τον Παύλο, τον Νικόλαο, την Θεοδώρα και τον Φίλιππο.

Η περίοδος βασιλείας του Κωνσταντίνου


Όταν ο πατέρας του παραιτείται από το θρόνο  το 1964, λόγω επιδείνωσης της υγείας του τον διαδέχεται , αρχικά ως Αντιβασιλέας. Έπειτα, την άνοιξη του ίδιου χρόνου ο πατέρας του πεθαίνει και ο Κωνσταντίνος ανεβαίνει στο θρόνο. Την βασιλεία του ακολουθεί μία αρκετά διαταραγμένη πολιτική περίοδος, με επίκεντρο αρχικά την έντονη διαμάχη που είχε ο τέως με τον Γεώργιο Παπανδρέου, αρχηγό τότε της Ένωσης Κέντρου.

Η διαμάχη με τον Γεώργιο Παπανδρέου

Τελικά, μετά από σειρά αντιπαραθέσεων για την ανάληψη καθηκόντων στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, όπου ο ίδιος ο Παπανδρέου ήθελε να αναλάβει, σε αντίθεση με τον βασιλιά που επιθυμούσε την θέση να αναλάβει το παλάτι, ο Παπανδρέου παραιτείται από τη θέση και ο Κωνσταντίνος  την κάνει δεκτή.  Είναι γεγονός πως ο τέως βασιλιάς έιχε κινηθεί αντισυνταγματικά, παραβλέποντας τα δέοντα, αφού αρνόυνταν επίμονα την ανάληψη του υπουργείου. Αμέσως μετά συστήνεται νέα κυβέρνηση – μέσα σε έντονο κλίμα- που έχει μείνει στην ιστορία ως «Αποστάτες». Η αμετακίνητη και ασυμβίβαστη στάση του τότε βασιλιά οδήγησε τα πράγματα στα άκρα με αποτέλεσμα να εκτροχιαστεί η πολιτική κατάσταση και να οδηγήσει στα γεγονότα του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967 και την περίοδο της δικτατορίας.

Η στάση του τέως απέναντι στην χούντα

Είναι ευλογοφανές πως ο Κωνσταντίνος δεν τάχθηκε ποτέ ανοιχτά κατά της δικτατορίας, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να αποφύγει την αιματοχυσία, όπως έλεγε τότε. Έχει κατηγορηθεί για την στάση του αυτή, καθώς η μη στήριξη του θα σήμαινε περισσότερες δυσκολίες για την νομιμοποίησή της. Στην πραγματικότητα έφερε μεγάλο μέρος της ευθύνης για τα γεγονότα -μεταξύ άλλων-, αφού έκανε πολλά λάθη εξαιτίας της έλλειψης εμπειρίας και του νεαρού της ηλικίας του. Λέγεται μάλιστα πως ήταν υπό την επιρροή της μητέρας του, βασίλισσας Φρειδερίκης, όπως άλλωστε και ο πατέρας του Πάυλος. Διευκρινιστικά διάφορες τηλεφωνικές συνομιλίες τη νύχτα πριν το πραξικόπημα με σημαντικούς άντρες του πολιτικού βίου, δεν ήταν αρκετές για να πείσουν τον τέως να σχηματίσει κυβέρνηση στην Κρήτη, όπου και ο στρατός δεν είχε ακόμα ισχυροποιηθεί. Στο ίδιο μοτίβο δέχτηκε τους τρεις επικεφαλής, εκείνο το ξημέρωμα και ήταν πλέον γεγονός, η Χούντα των Συνταγματαρχών είχε έρθει για να μείνει. Στο μεταξύ πέντε μέρες αργότερα είχε δηλώσει πως: «Είμαι βέβαιος ότι με την ευχή του θεού, με την προσπάθειαν υμών και προπάντος με την βοήθειαν του λαού, θα επιτευχθή ταχέως η οργάνωσις Κράτους Δικαίου, μιας αληθούς και υγιούς Δημοκρατίας». Ο Κωνσταντίνος δείλιασε και αρκέστηκε σε υποτυπώδεις και συμβολικές κινήσεις για να δηλώσει την αντίθεσή του στους συνταγματάρχες. Η αγέλαστη πόζα του (διότι συνήθιζε να χαμογελάει στις φωτογραφίες) στην φωτογραφία με τους χουντικούς δεν υποδηλώνει σίγουρα την σθεναρή του αντίσταση προς αυτούς. Κάθε άλλο!

Η αποτυχημένη προσπάθεια για αντικίνημα

Στις 13 του Δεκέμβρη του ίδιου έτους, ο τότε βασιλιάς στην προσπάθειά του να δείξει πως αντιστέκεται στην χούντα, προσπάθησε με παταγώδη αποτυχία να συστήσει αντικίνημα, ανασυντάσσοντας τις δυνάμεις του για αναλάβει την εξουσία και να διώξει τους συνταγματάρχες. Ο στρατός δεν πήγε ποτέ με το μέρος του, οπότε και η ελλιπής  προσπάθειά του ναυάγησε, με αποτέλεσμα το αντικίνημα να τερματιστεί πριν καλά καλά ξεκινήσει και ο ίδιος να εγκαταλείψει την Ελλάδα για πολλά χρόνια. Η χούντα δεν δέχτηκε ποτέ τους όρους του βασιλιά για να επιστρέψει στην Ελλάδα. Μετά από σειρά διαπραγματεύσεων και τυπικά πλέον από την 1η Ιουνίου του 1973 άρθηκε η βασιλεία του Κωνσταντίνου. Το αξιοσημείωτο εδώ είναι δε, πως ο τέως βασιλιάς συνέχιζε να λαμβάνει την βασιλική επιχορήγηση για πολλά χρόνια, από μία χώρα στην οποία πλέον δεν είχε κάποιο θεσμικό ρόλο και κυρίως δεν ζούσε πια!

Τίτλοι τέλους για την βασιλεία στην Ελλάδα

Όταν ο Καραμανλής καλείται και πάλι να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας μετά την πτώση της χούντας, επιστρέφει από το Παρίσι όπου βρισκόταν. Στο άκουσμα της επιστροφής του στην Ελλάδα, τηλεφωνεί στον τέως βασιλιά και του ζητεί να επιστρέψει και ο ίδιος στη χώρα για να αποκατασταθεί η ισορροπία, λέγοντας του πως θα τον καλέσει το βράδυ της ίδιας ημέρας για να του δώσει περαιτέρω πληροφορίες. Ο Καραμανλής καταφέρνει να επιστρέψει στην Ελλάδα με το αεροπλάνο που διέθεσε ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Ουδέποτε τηλεφώνησε έκτοτε στον Κωνσταντίνο, με τον τελευταίο να μαθαίνει την προκήρυξη δημοψηφίσματος, το οποίο και έλαβε χώρα στις 8 Δεκεμβρίου του 1974, από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το ηχηρό ποσοστό της τάξης του 69,2% του ελληνικού λαού για την επιλογή της αβασίλευτης δημοκρατίας, έβαλε τους τίτλους του τέλους για την βασιλεία στην Ελλάδα.

Η διαμάχη για την «βασιλική περιουσία»

Ο τέως βασιλιάς δεν επέστρεψε έκτοτε στην Ελλάδα, μέχρι και το 1981, όταν βρέθηκε στη χώρα μας  για να παρευρεθεί στην κηδεία της μητέρας του. Είχε έντονες διαμάχες με το ελληνικό δημόσιο σχετικά με την περιουσία του, ζητώντας το αστρονομικό ποσό των 160 εκατομμυρίων ευρώ, οι οποίες επιλύθηκαν στα δικαστήρια. Το 1992 γίνεται συμφωνία με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατά την οποία ο τέως θα μπορούσε να πάρει πίσω τα κτήματα στο Τατόι και μέρος κινητών περιουσιακών στοιχείων του, με αντάλλαγμα την εκχώρηση του μεγαλύτερου μέρους της περιουσίας του  σε μη κερδοσκοπικό ίδρυμα της Ελλάδας.

Η συμφωνία αυτή ακυρώνεται δύο  χρόνια αργότερα από  την κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου, με ταυτόχρονη αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας για την οικογένεια του Κωνσταντίνου και τον ίδιο. Τα επόμενα χρόνια ακολουθούν δικαστικές διαμάχες του  τέως βασιλιά με το ελληνικό δημόσιο. Στο αποκορύφωμα αυτών των ενεργειών, ο Κωνσταντίνος προσφεύγει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο Στρασβούργο και το 2000 η Ελλάδα καταδικάζεται για παραβίαση άρθρου σχετικά με τα δικαιώματα της πρώην βασιλικής οικογένειας. Το τέλος της δικαστικής διαμάχης ήρθε το 2002, όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιδίκασε 13,7 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία πληρώθηκαν στον τέως βασιλιά. Αυτά τα χρήματα καταβλήθηκαν από τον προϋπολογισμό για τις «φυσικές καταστροφές», ένας συμβολικός  πολιτικός υπαινιγμός  για τον Κωνσταντίνο.

Το τέλος του Κωνσταντίνου

Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση της υγείας του ήταν αρκετά αμφίρροπη. Πλέον είχε μετακομίσει με την γυναίκα του στο Κολωνάκι, από το Πόρτο Χέλι όπου ζούσαν, για να έχουν εύκολη πρόσβαση στις θεραπείες του τέως βασιλιά.  Είχε νοσήσει από κορονοιό το περασμένο έτος, ενώ είχε υποστεί και ισχαιμικό επεισόδιο με αποτέλεσμα τις συχνές εισαγωγές του στο νοσοκομείο. Στις τελευταίες δημόσιες εμφανίσεις του εθεάθη σε αναπηρικό καροτσάκι και υποστήριξη οξυγόνου, εμφανώς καταβεβλημένος. Η τελευταία εισαγωγή του στο νοσοκομείο  ΥΓΕΙΑ έγινε έπειτα από οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο την περασμένη εβδομάδα. Σύσσωμη η οικογένειά του έφτασε στην Ελλάδα για να σταθεί στο πλευρό του και  βρέθηκε στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών για να προσευχηθεί για την υγεία του. Τελικά ο Κωνσταντίνος κατέληξε εχθές το βράδυ 10 Ιανουαρίου 2023, σε ηλικία 83 ετών,  έχοντας όλα τα αγαπημένα του πρόσωπά στο πλευρό του.

 Ο επίλογος

Με τον θάνατο του Κωνσταντίνου του Β΄ γράφτηκε και επίσημα  ο επίλογος της βασιλείας στην Ελλάδα. Αδιαμφισβήτητα υπήρξε ένα πρόσωπο που διαδραμάτισε εξέχοντα ρόλο σε σημαντικές ιστορικές και πολιτικές στιγμές για την χώρα. Το όνομα του είναι και θα είναι  άρρηκτα συνδεδεμένο με πολλές μελανές  στιγμές της σύγχρονης Ελλάδας.

Μετά από υπουργική σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου αποφασίστηκε πως ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος θα ενταφιαστεί στο Τατόι, ως ιδιώτης, δίπλα στους προγόνους του, σε αντίθεση με το αίτημα της οικογένειάς του που είχε δηλώσει την επιθυμία να ταφεί δημοσία δαπάνη, με τιμές αρχηγού κράτους και η σορός του να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα.  Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε χαρακτηριστικά για τον θάνατό του μεταξύ άλλων, πως «Τον λόγο έχει πλέον η Ιστορία».

Σχετικά άρθρα