Tι προκαλεί το δάγκωμα του φιδιού στο αίμα μας και πότε μπορεί να αποβεί θανατηφόρο;

Τα δαγκώματα φιδιών πρέπει πάντα να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Αν και μερικά είναι αθώα τσιμπήματα, τα οποία δεν είναι τόσο επικίνδυνα, υπάρχουν άλλα δηλητηριώδη τσιμπήματα, τα οποία, εάν δεν αντιμετωπιστούν προσεκτικά και γρήγορα, μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο. Πάντα να αναζητάτε άμεση ιατρική βοήθεια εάν σας έχει δαγκώσει φίδι, καθώς μπορεί να είναι θέμα ζωής και θανάτου.

Τι είναι τα δαγκώματα των φιδιών;

Τα φίδια δαγκώνουν είτε για να πιάσουν θήραμα είτε για αυτοάμυνα. Αλλά δεδομένου ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί διαφορετικοί τύποι φιδιών – συμπεριλαμβανομένων και των δηλητηριωδών και των μη – δεν είναι κάθε δάγκωμα φιδιού ίδιο και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά.

Διαφορετικά είδη φέρουν διαφορετικούς τύπους δηλητηρίου. Οι κύριες κατηγορίες περιλαμβάνουν:

Κυτταροτοξίνες: Προκαλούν πρήξιμο και βλάβη στους ιστούς όπου κι αν σας έχουν δαγκώσει.
Αιμορραγίες: Διαταράσσουν τα αιμοφόρα αγγεία.
Αντιπηκτικοί παράγοντες: Αποτρέπουν την πήξη του αίματος.
Νευροτοξίνες: Προκαλούν παράλυση ή άλλη βλάβη στο νευρικό σύστημα.
Μυοτοξίνες: Διασπούν τους μύες.

Είναι επικίνδυνα τα δαγκώματα των φιδιών;

Η απάντηση μπορεί να φαίνεται προφανής, αλλά υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι τσιμπήματος φιδιών. Και το ένα είναι πιο σοβαρό από το άλλο:

Ξηρά τσιμπήματα: Αυτά συμβαίνουν όταν ένα φίδι δεν απελευθερώνει δηλητήριο με το δάγκωμά του. Όπως θα περίμενε κανείς, αυτά εμφανίζονται κυρίως με μη δηλητηριώδη φίδια.

Δηλητηριώδη τσιμπήματα: Αυτά είναι πολύ πιο επικίνδυνα. Εμφανίζονται όταν ένα φίδι μεταδίδει δηλητήριο κατά τη διάρκεια ενός δαγκώματος.

Τα δηλητηριώδη φίδια εκπέμπουν οικειοθελώς δηλητήριο όταν δαγκώνουν. Μπορούν να ελέγξουν την ποσότητα του δηλητηρίου που εκκρίνουν και το 50 έως 70% των τσιμπημάτων δηλητηριωδών φιδιών προκαλούν δηλητηρίαση. Ακόμη και με ένα λιγότερο σοβαρό είδος δαγκώματος, κάθε δάγκωμα φιδιού θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγουσα ιατρική περίθαλψη – εκτός εάν είστε απολύτως βέβαιοι ότι το δάγκωμα προήλθε από ένα μη δηλητηριώδες φίδι. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στη θεραπεία μετά από δάγκωμα δηλητηριώδους φιδιού θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρό τραυματισμό ή, στη χειρότερη περίπτωση, σε θάνατο.

Tι προκαλεί το δάγκωμα φιδιού στο αίμα μας

Το δηλητήριο αυτού του φιδιού έχει ισχυρή νευροτοξική δράση που προκαλεί μυϊκή παράλυση και αναπνευστική δυσχέρεια.

Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί πως δρα το δηλητήριο στο αίμα:

Πόσο συχνά είναι τα δαγκώματα των φιδιών;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μεταξύ 4,5 και 5,4 εκατομμύρια δαγκώματα φιδιών συμβαίνουν κάθε χρόνο και 1,8 έως 2,7 εκατομμύρια από αυτά προκαλούν ασθένειες. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 81.000 έως 138.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από δαγκώματα φιδιών.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο να υποστεί δάγκωμα φιδιού;

Έως και το 95% των τσιμπημάτων φιδιών συμβαίνουν είτε σε τροπικές είτε σε αναπτυσσόμενες χώρες. Όσοι ζουν στη Νότια Ασία, τη Νοτιοανατολική Ασία και την υποσαχάρια Αφρική επηρεάζονται ιδιαίτερα από τα δαγκώματα δηλητηριωδών φιδιών, καθώς συχνά δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκείς υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ή αντιδηλητήρια. Τα δαγκώματα φιδιών είναι επίσης ιδιαίτερα κοινά σε φτωχές κοινότητες και συχνά σε αγροτικές περιοχές. Τα άτομα με συγκεκριμένες θέσεις εργασίας κινδυνεύουν επίσης περισσότερο, όπως:

  • Αγροτικοί εργάτες
  • Βοσκοί
  • Ψαράδες
  • Κυνηγοί

Ποια είναι τα συμπτώματα ενός δαγκώματος φιδιού;

Εάν σας δαγκώσει ένα φίδι, τα συμπτώματά σας θα διαφέρουν ανάλογα με το είδος του δαγκώματος. Εάν υποφέρετε από ένα ξηρό δάγκωμα φιδιού, πιθανότατα θα έχετε απλώς πρήξιμο και ερυθρότητα γύρω από την περιοχή του δαγκώματος. Αλλά αν σας δαγκώσει ένα δηλητηριώδες φίδι, θα έχετε πιο διαδεδομένα συμπτώματα, τα οποία συνήθως περιλαμβάνουν:

  • Σημάδια δαγκώματος στο δέρμα σας. Αυτά μπορεί να είναι τραύματα από παρακέντηση ή μικρότερα, λιγότερο αναγνωρίσιμα σημάδια.
  • Ισχυρός, καυστικός πόνος γύρω από το δάγκωμα που μπορεί να μην αισθανθείτε για λίγο μετά το δάγκωμα. Μπορεί επίσης να αισθανθείτε πόνο σε όλη τη διαδρομή προς τα πάνω, όποιο άκρο επηρεάστηκε, όπως στη βουβωνική χώρα για ένα δάγκωμα στο πόδι ή στη μασχάλη για ένα δάγκωμα στο χέρι. Πάντως δεν νιώθουν όλοι πόνο. Για παράδειγμα, ένα δάγκωμα από ένα κοραλλιογενές φίδι μπορεί να είναι σχεδόν ανώδυνο στην αρχή, αλλά και πάλι θανατηφόρο.
  • Ερυθρότητα, οίδημα και βλάβη ιστού ή πλήρης καταστροφή στην περιοχή του δαγκώματος.
  • Μη φυσιολογική πήξη του αίματος και αιμορραγία. Η σοβαρή αιμορραγία μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία ή νεφρική ανεπάρκεια.
  • Χαμηλή αρτηριακή πίεση, ταχύτερος καρδιακός ρυθμός και πιο αδύναμος σφυγμός.
  • Ναυτία και έμετος, διάρροια, άγχος, πονοκέφαλοι, ζάλη και θολή όραση.
  • Δυσκολία στην αναπνοή ή σε σοβαρές περιπτώσεις πλήρης απώλεια αναπνοής.
  • Αυξημένη παραγωγή σάλιου και ιδρώτα.
  • Αδυναμία στους μύες σας και μούδιασμα στο πρόσωπο ή στα άκρα.
  • Εάν έχετε αλλεργική αντίδραση σε δάγκωμα φιδιού, μπορεί να υποφέρετε από αναφυλακτικό σοκ. Πολλά από τα συμπτώματα είναι ίδια ή πολύ παρόμοια με αυτά που αναφέρονται παραπάνω, αλλά πιο σοβαρά. Υπάρχουν όμως μερικά επιπλέον συμπτώματα, όπως:
  • Δυσκολία στην ομιλία λόγω υπερβολικού σφιξίματος στο λαιμό και πρησμένης γλώσσας.
  • Τα μικρά παιδιά μπορεί να γίνουν πολύ χλωμά.
  • Συνεχής βήχας και/ή συριγμός.

Ποια φίδια είναι δηλητηριώδη;

Υπάρχουν δύο μεγάλες ομάδες δηλητηριωδών φιδιών:

Elapids (οικογένεια κόμπρας): Υπάρχουν περίπου 300 δηλητηριώδη είδη Elapidae, συμπεριλαμβανομένων των kraits, mambas, κοραλλιοειδών φιδιών και θαλάσσιων φιδιών. Έχουν κοντούς κυνόδοντες στο μπροστινό μέρος της άνω γνάθου και χτυπούν προς τα κάτω. Το δηλητήριό τους είναι κυρίως νευροτοξικό αλλά μπορεί επίσης να βλάψει τον ιστό του σώματος ή τα κύτταρα του αίματος. Εάν σε δαγκώσει μια κόμπρα, μπορεί να πεθάνεις από παράλυση της καρδιάς και των πνευμόνων πολύ γρήγορα μετά το δάγκωμα.

Οχιές: Υπάρχουν περισσότερα από 200 είδη Viperidae, τα οποία περιλαμβάνουν οχιές λακκούβων (όπως κροταλίες, χαλκοκεφαλές, νερομοκασίνες ή βαμβακερές οχιές) και οχιές του Παλαιού Κόσμου (αθροιστές). Έχουν μακρούς, κοίλους, δηλητηριώδεις κυνόδοντες που συνδέονται με κινητά οστά στην άνω γνάθο τους. Διπλώνουν τους κυνόδοντες τους πίσω στο στόμα τους όταν δεν χρησιμοποιούνται.

Πώς αντιμετωπίζονται τα δαγκώματα των φιδιών;

Πρώτα και κύρια, αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να καλέστε το 166 ή τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης το συντομότερο δυνατό, γιατί ακόμα κι αν το δάγκωμα δεν είναι τόσο επώδυνο αρχικά, θα πρέπει να το αντιμετωπίζετε σαν να είναι δυνητικά απειλητικό για τη ζωή. Η σωστή αναγνώριση του φιδιού μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία, αν και είναι πολύ δύσκολο να το κάνουμε. Φροντίστε επίσης να ακολουθήσετε αμέσως τα ακόλουθα βήματα:

  • Αφαιρέστε τυχόν κοσμήματα ή ρολόγια, καθώς μπορεί να κόψουν το δέρμα εάν παρουσιαστεί πρήξιμο.
  • Κρατήστε την περιοχή του δαγκώματος κάτω από την καρδιά για να επιβραδύνετε την εξάπλωση του δηλητηρίου μέσω της κυκλοφορίας του αίματος.
  • Μείνετε ακίνητοι και ήρεμοι. Αν μπορείτε, κυλήστε στο πλάι και ξεκουραστείτε στη θέση ανάκτησης. Η πολλή κίνηση θα κάνει το δηλητήριο να εξαπλωθεί πιο γρήγορα στο σώμα.
  • Καλύψτε το δάγκωμα με έναν καθαρό, στεγνό επίδεσμο. Προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε έναν επίδεσμο ακινητοποίησης πίεσης εάν μπορείτε. Αυτός ο τύπος επίδεσμου πρέπει να τυλίγεται σφιχτά γύρω από το δάγκωμα. Στη συνέχεια, τυλίξτε έναν άλλο επίδεσμο γύρω από ολόκληρο το άκρο, έτσι ώστε να ακινητοποιηθεί.


Αν και όλα αυτά είναι χρήσιμα προληπτικά μέτρα, η απόλυτη θεραπεία για ένα δάγκωμα φιδιού είναι το αντίδοτο. Προσπαθήστε να το λάβετε όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η γνώση του μεγέθους, του χρώματος και του σχήματος του φιδιού μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό σας να καθορίσει ποιο αντίδοτο είναι καλύτερο για τη συγκεκριμένη κατάσταση.

Το αντίδοτο θα χορηγηθεί είτε με ένεση είτε μέσω ενδοφλέβιας φλέβας (μέσω μιας βελόνας στο χέρι), ώστε να μπορεί να λάβει δράση το συντομότερο δυνατό. Ενώ οποιαδήποτε από αυτές τις μεθόδους μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, έχουν αποδειχθεί ότι είναι η πιο αποτελεσματική. Μία από αυτές τις παρενέργειες είναι η ασθένεια του ορού, η οποία μπορεί να εμφανιστεί τέσσερις έως 10 ημέρες μετά τη λήψη του αντιδημητηρίου. Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης ή το γιατρό σας για να ρωτήσετε σχετικά με τη νόσο του ορού:

  • Εξανθήματα
  • Κνησμός
  • Πόνος στις αρθρώσεις
  • Πυρετός
  • Νεφρική ανεπάρκεια
  • Διογκωμένοι λεμφαδένες

Τι δεν πρέπει να κάνετε όταν θεραπεύετε ένα δάγκωμα φιδιού;

Ένα δάγκωμα φιδιού μπορεί να προκαλέσει πανικό στους ανθρώπους και να ενεργήσουν παράλογα. Ακόμα κι έτσι, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που πρέπει να αποφύγετε να κάνετε αμέσως μετά από ένα δάγκωμα φιδιού, όπως:

  • Μην σηκώσετε το φίδι και μην προσπαθήσετε να το τυλίξετε ή να το σκοτώσετε, καθώς αυτό θα αυξήσει την πιθανότητα να δαγκωθείτε ξανά. Ακόμη και τα νεκρά φίδια μπορούν να δαγκώσουν.
  • Μην κόβετε καθόλου την πληγή.
  • Μην προσπαθήσετε να ρουφήξετε το δηλητήριο.
  • Μην εφαρμόζετε πάγο ή χρησιμοποιείτε νερό για να βυθίσετε την πληγή.
  • Μην πίνετε αλκοόλ.
  • Μην πίνετε ροφήματα με καφεΐνη.
  • Μην πάρετε κανένα αναλγητικό φάρμακο, όπως η ιβουπροφαίνη.

Τι συμβαίνει αφού λάβετε θεραπεία για δάγκωμα φιδιού;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, θα χρειαστεί να μείνετε στο νοσοκομείο για τουλάχιστον 24 ώρες, έτσι ώστε οι γιατροί να μπορούν να παρακολουθούν την αρτηριακή σας πίεση και τη γενική υγεία σας. Εάν η αρτηριακή σας πίεση πέσει κάτω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο, μπορεί να χρειαστείτε ενδοφλέβια υγρά (μέσω μιας βελόνας στο χέρι). Εάν το δάγκωμα προκάλεσε απώλεια αίματος μεγαλύτερη από το κανονικό, μπορεί να χρειαστεί μετάγγιση αίματος.

Εφόσον το αντίδοτο έχει πιθανές παρενέργειες, θα πρέπει επίσης να παρακολουθείστε. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, μόνο εκπαιδευμένοι επαγγελματίες γιατροί θα πρέπει να δίνουν αντίδοτα στους ασθενείς. Ο χρόνος που χρειάζεται για την πλήρη αποκατάσταση εξαρτάται από το είδος του δαγκώματος του φιδιού. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα παιδιά μπορούν να αναρρώσουν από ένα δάγκωμα σε μία έως δύο εβδομάδες. Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται περισσότερες από τρεις εβδομάδες, αλλά το 25% των ασθενών χρειάζονται από έναν έως εννέα μήνες. Ο πόνος και το πρήξιμο είναι κοινές μακροχρόνιες επιπτώσεις στην περιοχή του σώματος όπου εμφανίστηκε το δάγκωμα.

Πηγή: Cliveland Clinic

Σχετικά άρθρα