Η συνεχής και συνεχώς αυξανόμενη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο χρόνος που τα παιδιά και οι έφηβοι περνάνε μπροστά από την οθόνη του κινητού τους σε συνδυασμό με την πανδημία του COVID, έχουν δραματικές επιπτώσεις στην εξέλιξη των παιδιών.

Πιο συγκεκριμένα έχουν δημιουργήσει απώλεια δεξιοτήτων κοινωνικοποίησης και κοινωνική αποσύνδεση, ειδικά μεταξύ των παιδιών και των εφήβων. Οι νέοι πρέπει να αναπτύξουν δεξιότητες που τους επιτρέπουν να αλληλεπιδρούν κοινωνικά μεταξύ τους και με τους ενήλικες τόσο στην παιδική ηλικία όσο και στην ενήλικη ζωή. Αν χάσουν το παράθυρο αυτής της ευκαιρίας, δεν θα ξέρουν πώς να συνομιλούν με επιτυχία, να διαπραγματεύονται ή να σέβονται άλλους ανθρώπους.

Τα lockdown που επέφερε η πανδημία του COVID σε ολόκληρο τον πλανήτη απομόνωσαν τα παιδιά από τους συνομηλίκους τους. Τόσο οι οικογενειακές όσο και οι κοινωνικές συναναστροφές εκτός του βασικού πυρήνα της οικογένειας ήταν ελάχιστες. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά δεν κοινωνικοποιήθηκαν πολύ κατά τη διάρκεια της καραντίνας.

Το lockdown δημιούργησε μοναχικά παιδιά

Τα παιδιά βασίζονταν σε συσκευές τόσο για το σχολείο όσο και για την ψυχαγωγία τους. Κάνανε μαθήματα μέσω τηλεκπαίδευσης, οπότε έβαλαν πολύ στην ζωή τους τα tablet και τους υπολογιστές, ενώ την ίδια περίοδο υπήρξε μεγάλη αύξηση και στην ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Πράγμα λογικό, αν σκεφτεί κανείς πως τα παιδιά για μεγάλο διάστημα δεν είχαν την δυνατότητα να βγουν και να παίξουν σε ελεύθερα σε εξωτερικούς χώρους.

Οι ιατρικές μάσκες έκρυβαν τις εκφράσεις του προσώπου ενηλίκων και άλλων παιδιών. Κοινωνικά, η αυξημένη χρήση συσκευών –ακόμη και πριν από τον COVID– είχε ως αποτέλεσμα τα παιδιά να παρουσιάζουν ανώριμη λήψη αποφάσεων και μικρή αυτοσυγκράτηση στις συμπεριφορές τους, όπως διαπίστωσαν οι Twenge και Campbell συγγραφείς σε ξένη έρευνα.

Οι μαθητές δεν έχουν την τεχνογνωσία να κάνουν φίλους μετά από δύο χρόνια απομόνωσης από τον COVID. Οι Twenge και Campbell διαπιστώνουν επίσης ότι αυτή η έλλειψη δημιουργεί απογοήτευση και μπορεί να οδηγήσει σε θλίψη και κατάθλιψη.

Η ψηφιακή χρήση επηρεάζει πολλούς τομείς της ζωής – την ανάπτυξη του λόγου και του εγκεφάλου, τη γνώση, τον ύπνο, την ακοή, την όραση και τη σωματική και ψυχική ευεξία, σύμφωνα με μελέτες. Η χρήση συσκευών τεχνολογίας επηρεάζει όχι μόνο την ανάπτυξη των παιδιών αλλά και τις αλληλεπιδράσεις γονέα-παιδιού.

Οι Kelly et al διαπίστωσαν ότι, παραδόξως, υπάρχει αποσύνδεση από τους ανθρώπους και τον κόσμο γύρω τους από την ψηφιακή χρήση, ειδικά από τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η ψυχολόγος Jean Twenge καταγράφει έναν διπλασιασμό της κατάθλιψης στους εφήβους μεταξύ 2011 και 2019, πριν από την πανδημία. Οι επισκέψεις στα επείγοντα για αυτοτραυματισμό αυξήθηκαν τέσσερις φορές μεταξύ 2010 και 2021 σε κορίτσια ηλικίας 10 έως 14 ετών, διαπίστωσε η Twenge. Τα τελευταία δύο χρόνια των δεδομένων της καλύπτουν την περίοδο αποκλεισμού λόγω COVID.

Πώς εμπλέκεται η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης;

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει διαπιστωθεί ότι επιδεινώνει την ψυχική υγεία και μειώνει τον χρόνο που αφιερώνει κάποιος με τους φίλους και την οικογένειά του περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ενασχόληση με ηλεκτρονικό μέσο. Οι έφηβοι, ειδικά τα κορίτσια, αναφέρουν αυξημένη κατάθλιψη από την έντονη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, διαπιστώνει η Twenge.

Προτάσεις για Αύξηση Κοινωνικοποίησης

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να προσέξουμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να έρθουν σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο, αφήνοντας στην άκρη τις οθόνες των ηλεκτρονικών συσκευών, στα οποία σε μεγάλο βαθμό είναι εθισμένα.
Εάν η έντονη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ο αυξημένος χρόνος οθόνης είναι οι ένοχοι, πώς μπορούμε να διορθώσουμε την απώλεια των δεξιοτήτων κοινωνικοποίησης και συνομιλίας στα παιδιά μας; Στόχος είναι η αντικατάσταση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της χρήσης συσκευών με αλληλεπιδράσεις και συνομιλίες πρόσωπο με πρόσωπο.

Αυτές είναι μερικά από τα βήματα τα οποία μπορείτε να ακολουθήσετε:

Μειώστε τη χρήση της συσκευής

Οι παιδίατροι και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας επισημαίνουν πόσο σημαντικό είναι να μειωθεί και να περιοριστεί η χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών σε παιδιά και εφήβους, ώστε να μπορέσουν να βρουν ενδιαφέρουσες ασχολίες και εκτός της οθόνης. Έτσι θα ωθηθούν στην εύρεση άλλων δραστηριοτήτων, οι οποίες θα τους επιτρέψουν την εμπλοκή με συνομήλικους.

Περάστε μια μέρα ή ένα βράδυ χωρίς να χρησιμοποιήσετε καμία συσκευή

Ως γνωστόν τα παιδιά είναι οι καλύτεροι μιμητές όλων μας. Έτσι, εσείς σαν γονείς θα πρέπει να δώσετε πρώτοι το παράδειγμα στα παιδιά σας και να περιορίσετε την χρήση τέτοιων συσκευών, πράγμα που θα κάνει καλό και σε εσάς. Να είστε χωρίς τηλέφωνο/συσκευή κατά τη διάρκεια των γευμάτων και να φροντίσετε να μην υπάρχουν τηλέφωνα ή ηλεκτρονικές συσκευές στην κρεβατοκάμαρα.

Συζητήστε τη χρήση της συσκευής με τα παιδιά σας

Η συζήτηση με τα παιδιά σας είναι το κλειδί στην μεταξύ σας επικοινωνία, ειδικά όσο εκείνα μεγαλώνουν και ανακαλύπτουν τον κόσμο. Μιλήστε μαζί τους και δείτε τι είναι αυτό που τους αρέσει αλλά και τι αντιπαθούν. Είναι σημαντικό να καταλάβετε τα ενδιαφέροντά τους και να τα βοηθήσετε να αποκτήσουν δημιουργικές ασχολίες.

Συζητήστε καλές και κακές εμπειρίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έχουν βιώσει τα παιδιά σας και δώστε τους παραδείγματα από τους κινδύνους που κρύβονται από την άλογη χρήση τους.

Αφιερώστε τους χρόνο

Αφιερώστε χρόνο με τα παιδιά σας κάνοντας συζητήσεις – ακούγοντας και απαντώντας, μοιράζοντας σκέψεις, απόψεις και συναισθήματα.
Δημιουργήστε συγκεκριμένα θέματα για συζήτηση ή συζητήστε θέματα που δημιουργούν τα ίδια τα παιδιά σας. Είναι φυσικό και επόμενο να ψάχνουν την διέξοδο αλλού, όταν εσείς δεν είστε διαθέσιμοι να τα ακούσετε.

Δημιουργήστε προσωπικές στιγμές και αναμνήσεις

Προγραμματίστε οικογενειακά γεύματα στα οποία όλοι συμμετέχουν στη συζήτηση και αποφασίζουν από κοινού για το τι θα μαγειρέψουν, την προετοιμασία του φαγητού αλλά και ποιος θα κάνει τι για να ετοιμάσει το γεύμα. Γενικότερα προσπαθήστε να τα εντάξετε ενεργά στις οικογενειακές υποχρεώσεις, κάνοντάς τα έτσι να αισθανθούν υπεύθυνα αλλά και ώριμα πως μπορούν να αναλάβουν κάτι σημαντικό. Μαθαίνοντας έτσι, θα επαναλάβουν αυτήν την διαδικασία και εκτός οικογενειακού περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα να κοινωνικοποιηθούν.

Πέρα από τις υποχρεώσεις μετράει και η διασκέδαση

Οργανώστε διάφορες δραστηριότητες με τα παιδιά σας και εκτός σπιτιού. Όπως έχουν υποχρεώσεις, έτσι έχουν και δικαίωμα στην διασκέδαση, και εσείς οφείλετε να είστε εκεί για να τους δείχνετε τον δρόμο. Μπορείτε να κανονίσετε να βγείτε για φαγητό, καλώντας και κάποιον φίλο του παιδιού σας ή επιλέξτε ένα αποκλειστικά οικογενειακό τραπέζι. Ένα παιδί, το οποίο δεν βγαίνει από το σπίτι και είναι μονίμως περιορισμένο στο οικογενειακό του περιβάλλον δεν μπορεί να ανοιχτεί και να νιώσει οικεία με τους άλλους. Γενικότερα αφιερώστε περισσότερο χρόνο μιλώντας και παίζοντας με τα παιδιά σας είτε σε μια βόλτα σε κάποιο πάρκο ή στην παραλία είτε σε ένα μουσείο ή μια βιβλιοθήκη. Οι επιλογές είναι πολλές και οι γονείς πρέπει να τις εκμεταλλευτούν στο έπακρο, για το καλό των παιδιών τους.

Να είστε παρατηρητικοί

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των παιδιών είναι η παρατηρητικότητά τους, οπότε αυτό που έχετε να κάνετε είναι να παρατηρείτε και εσείς εξίσου, όσα παρατηρεί εκείνο. Στην συνέχεια θα είστε σε θέση να του εξηγήσετε όσα στριφογυρίζουν στο μυαλουδάκι του. Μάλιστα από μικρή κιόλας ηλικία, αναφορικά με την παρατήρηση, μπορείτε να αυξήσετε την εκμάθηση της μη λεκτικής επικοινωνίας, φροντίζοντας να μιλάτε ο ένας στον άλλο ενώ κοιτάζεστε και οι δύο.

Αυξήστε τις δραστηριότητες

Ανάγνωση

Ζητήστε από τα παιδιά να διαβάζουν βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά και ό, τι άλλο μπορεί να τους τραβά το ενδιαφέρον, όχι όμως στις ηλεκτρονικές συσκευές τους, αλλά σε έντυπη μορφή.

Παιχνίδι

Ωθήστε τα παιδιά σας σε υπαίθρια παιχνίδια καθώς και σε επιτραπέζια παιχνίδια, διάφορα χόμπι και χειροτεχνίες. Ζητήστε τους να βάλουν ευφάνταστα σενάρια παιχνιδιού και να παρουσιάσουν ιστορίες που έχουν δημιουργήσει τα ίδια και οι συνομήλικοι τους. Τα παιχνίδια ρόλων βοηθάνε τα παιδιά να εξερευνήσουν τις ικανότητές τους και να εξοικειωθούν σε πιθανά σενάρια που θα συμβούν στην παγματική ζωή.

Ακούστε μουσική μαζί

Μιλήστε για την κατανόηση και τις απόψεις των παιδιών σας για τη μουσική και την ιστορία. Είναι μεγάλης σημασίας να γνωρίζουν σημαντικά γεγονότα, ώστε να μπορέσουν να εντάξουν όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Επίσης η μουσική, όπως αποδεικνύουν πολλές έρευνες βοηθάει την εξέλιξη του μυαλού και την ώθησή του να εκφράσει πιο εύκολα τα συναισθήματά του.

Ζωγραφίστε μαζί με τα παιδιά σας

Μία ακόμη πολύ δημιουργική δραστηριότητα για τα παιδιά είναι η ζωγραφική, μέσα από την οποία μπορούν να εκφράσουν και πιο κρυφές τους σκέψεις. Μιλήστε μαζί τους καθώς δημιουργείτε και οι δύο, αφού θα τα βοηθήσει να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες, χρήσιμες για την πορεία της ζωής τους.

Σωματική δραστηριότητα

Αυξήστε τις ατομικές και διαδραστικές σωματικές δραστηριότητες με τα παιδιά σας ––ποδηλασία, πατινάζ, χορό, ψάρεμα, μπόουλινγκ, πέταγμα χαρταετού, κανό, θαλάσσιο σκι. Να είστε βέβαιοι και να μιλάτε ο ένας με τον άλλον κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων.

Ελπίζεται ότι οι γονείς ακολουθώντας όλα τα παραπάνω θα δουν βελτιωμένες ικανότητες κοινωνικοποίησης και συνομιλίας στα παιδιά τους, που κατά συνέπεια θα αποκαταστήσουν ορισμένα από τα ελλείμματα που έχουν υποστεί τα παιδιά τόσο από την αυξημένη χρήση συσκευών όσο και από τα lockdown λόγω COVID.