Αποκάλυψη ήταν οι δηλώσεις του πασίγνωστου μοντέλου, Linda Evangelista, για την εμπειρία της με τον καρκίνο του μαστού. Δε δίστασε να παροτρύνει το γιατρό της να “σκάψει” όσο πιο βαθιά μπορούσε. «Σκάψε μία τρύπα στο θώρακά μου», είπε στον ογκολόγο της μετά τη δεύτερη διάγνωσή της. «Δε θέλω να είναι όμορφο. Θέλω να σκάψεις. Θέλω να δω μία τρύπα στο θώρακά μου όταν θα έχεις τελειώσει. Καταλαβαίνεις τι λέω; Δε θα πεθάνω από αυτό».

Αυτή και άλλες πολλές είναι δυστυχώς χιλιάδες ιστορίες γυναικών που ήρθαν αντιμέτωπες με τον καρκίνο και χρειάστηκε να πάρουν μια σημαντική και γενναία απόφαση. Να απαρνηθούν τη μητρότητα κάνοντας ολική αφαίρεση της μήτρας τους ή τη θηλυκότητά τους αφαιρώντας τον έναν ή και τους δύο μαστούς.

Είναι αυτός ο βίαιος ακρωτηριασμός του σώματος ικανός να πυροδοτήσει μετατραυματικό στρες σε έναν καρκινοπαθή;

Ο ακρωτηριασμός είναι κοινώς κατανοητός ως η απώλεια ενός σημαντικού άκρου, όπως ένα χέρι ή ένα πόδι. Ωστόσο, η απώλεια οποιουδήποτε μέρους του σώματος περιλαμβάνει συχνά βαθιές λειτουργικές και ψυχολογικές αλλαγές που επηρεάζουν τους τρόπους με τους οποίους οι ασθενείς σχετίζονται, βλέπουν και χρησιμοποιούν το σώμα τους.

Ο Δρ Peter Maguire, διευθυντής της CRC Psychological Medicine Group στο Μάντσεστερ της Αγγλίας, εξηγεί ότι «Ο καρκίνος προκαλεί συνήθως απώλεια σωματικών λειτουργιών, βλάβη στην εικόνα του σώματος και απειλή για την ίδια τη ζωή. Ο φόβος και η θλίψη είναι πιθανές συνέπειες και οι χειρουργικές και ιατρικές θεραπείες για τον καρκίνο είναι συχνά δραστικές και μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) είναι ένας τύπος αγχώδους διαταραχής. Αρκετοί άνθρωποι αναπτύσσουν μετατραυματικό στρες μετά από μια τρομακτική ή απειλητική για τη ζωή κατάσταση. Το μετατραυματικό στρες αναφέρεται συχνότερα σε καταστάσεις όπως η διαβίωση σε πόλεμο, σεξουαλική ή σωματική επίθεση, κακοποίηση ή σοβαρό ατύχημα. Ο καρκίνος και η θεραπεία του καρκίνου μπορούν επίσης να προκαλέσουν μετατραυματικό στρες. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι σχεδόν το 25% των γυναικών που είχαν πρόσφατα ενημερωθεί ότι είχαν καρκίνο του μαστού ανέπτυξαν μετατραυματικό στρες.

Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες;

Τα σημάδια του μετατραυματικού στρες περιλαμβάνουν συναισθήματα άγχους που δεν εξαφανίζονται, συνεχίζουν να επιμένουν, χειροτερεύουν και μπορεί να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή, ενώ άλλα σημάδια μπορεί να είναι εφιάλτες και αναδρομές στο παρελθόν, αποφυγή τόπων, γεγονότων, ανθρώπων ή πραγμάτων που φέρνουν κακές αναμνήσεις, έντονα συναισθήματα ενοχής, απελπισίας ή ντροπής, δυσκολία στον ύπνο ή τη συγκέντρωση, συνεχή συναισθήματα φόβου ή θυμού, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και σχέσεις που ήταν ευχάριστες, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, όπως κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν τρομακτικές ή ανεπιθύμητες σκέψεις ή μπορεί να υπάρχει δυσκολία στον καρκινοπαθή να νιώσει συναισθήματα.

Πώς μπορεί ο καρκίνος να προκαλέσει μετατραυματικό στρες;

Το μετατραυματικό στρες μπορεί να συμβεί αφού κάποιος βιώσει ένα γεγονός τραυματικό, το οποίο είναι συχνά και απειλητικό για τη ζωή του, αλλά όχι πάντα. Ο καρκίνος πυροδοτεί άμεσα το μετατραυματικό στρες καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου, από την αρχή, όταν ο ασθενής μαθαίνει ότι έχει καρκίνο, με την ύπαρξη πόνου ή άλλα σωματικών προβλημάτων που προκαλούνται από τον καρκίνο, με τη ήψη εξετάσεων και θεραπειών, με τα αποτελέσματα που λαμβάνει από τις θεραπείες, με την μακρά παραμονή στο νοσοκομείο ή με τις χημειοθεραπείες / ακτινοβολίες καθώς και με την επιστροφή του καρκίνου ή ο φόβος της επιστροφής του.

Πότε κινδυνεύει ένας καρκινοπαθής από μετατραυματικό στρες

Δεν είναι σαφές γιατί μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν μετατραυματικό ενώ άλλοι όχι. Ορισμένοι παράγοντες μπορεί να το πυροδοτήσουν, όπως για παράδειγμα να διαγνωστεί κάποιος σε μικρή ή νεαρή ηλικία. Για παράδειγμα μια μελέτη αναφέρει ότι οι επιζώντες του παιδικού καρκίνου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης μετατραυματικού στρες όπως επίσης και οι άνθρωποι που εκτέθηκαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε έντονες θεραπείες. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι σχεδόν το 20% των μωρών και των παιδιών προσχολικής ηλικίας με καρκίνο έχουν μετατραυματικό στρες.

Μπορούν οι φροντιστές των καρκινοπαθών να πάθουν μετατραυματικό στρες;

Ναι, το μετατραυματικό στρες μπορεί επίσης να επηρεάσει τους φροντιστές. Μαθαίνοντας ότι ένα αγαπημένο πρόσωπο έχει καρκίνο, βλέποντάς τον να πονάει και περνώντας από δύσκολες χειρουργικές και ιατρικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσει τραύμα. Ένας φροντιστής μπορεί να αναπτύξει μετατραυματικό στρες κατά τη διάρκεια της περιόδου θεραπείας ή μπορεί να το αναπτύξει αργότερα, ακόμη και πολλά χρόνια αργότερα, αφού στη διάρκεια της αντιμετώπισης της νόσου είναι αναγκασμένος να καταπιέζει τα βαθύτερα συναισθήματά του προκειμένου να μην επηρεάσει την ψυχολογία του ασθενούς.

Οι μελέτες διαπιστώνουν ότι σχεδόν 1 στις 5 οικογένειες με έφηβους επιζώντες καρκίνου είχαν έναν γονέα με μετατραυματικό στρες ενώ αντίστοιχα είναι τα ποσοστά στους συζύγους φροντιστές.

Πώς αντιμετωπίζεται το μετατραυματικό στρες;

Οι θεραπείες εξαρτώνται από τα συμπτώματα και την κλινική κατάσταση του παθόντος. Εάν τα συμπτώματα παραμένουν για περισσότερο από τρεις μήνες θα πρέπει να μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, ο οποίος έχει εμπειρία στη θεραπεία του μετατραυματικού στρες. Μερικοί σύμβουλοι ειδικεύονται στην παροχή βοήθειας σε άτομα με καρκίνο ή επιζώντες καρκίνου καθώς και των φροντιστών τους. Μπορείτε να μιλήσετε με έναν σύμβουλο μόνοι σας ή ακόμη και σε μια ομάδα.

Τα αντικαταθλιπτικά και τα φάρμακα κατά του άγχους μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες όπως η θλίψη, το άγχος και ο θυμός.

Επίσης, οι ομάδες υποστήριξης μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το συναισθηματικό στρες του καρκίνου. Υπάρχουν πολλές ομάδες όπου μπορεί κανείς να μοιραστεί εμπειρίες και να μάθει από άλλους. Έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι ομάδες μπορούν να ανακουφίσουν όσους είχαν επαφή με τον καρκίνο, να μειώσουν το άγχος και την ανησυχία και να δώσουν περισσότερη αισιοδοξία.