Προβλήματα ζεύγους: Ποιος έχει το πάνω χέρι;

Γράφει η Βαλέρια Πομίνι είναι κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια και μέλος ΕΕΔΙΠ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών -Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

Η Ελένη και ο Κώστας, μια αληθινή ιστορία.

Πρόκειται για ένα πανέμορφο νεαρό ζευγάρι. Η Ελένη ζητάει βοήθεια στο Ιατρείο Οικογένειας χαρακτηρίζοντας το αίτημα της ως «επείγον». Οι καβγάδες με το σύζυγο είναι όλο και πιο συχνοί και γίνονται συνήθως μπροστά στο ενός έτους παιδί τους. Ο σύζυγος παρουσιάζει βίαιες αντιδράσεις σπάζοντας αντικείμενα μέσα στο σπίτι, όταν η ένταση κλιμακώνεται. Η ίδια αντιλαμβάνεται ότι με τη συμπεριφορά της «προκαλεί» τις ακραίες αντιδράσεις του Κώστα, αλλά δεν καταφέρνει να απέχει. Και οι δύο συμφωνούν ότι χρειάζονται βοήθεια. Ο Κώστας και η Ελένη  έχουν δεσμό εδώ και έξι χρόνια. Γνωρίστηκαν στην εταιρεία όπου και οι δύο εργάζονταν, η Ελένη σε καλή θέση ως υπεύθυνη πωλήσεων, ο Κώστας ως πωλητής.

Αποφάσισαν να συγκατοικήσουν σχετικά γρήγορα: Ήταν πολύ ερωτευμένοι και συμφωνούσαν στα περισσότερα πράγματα. Άρχισαν να κάνουν όνειρα μαζί, ενώ περνούσαν πολύ καλά στην καθημερινή τους ζωή. Οι υποχρεώσεις του σπιτιού ήταν τέλεια μοιρασμένες και η συνεννόηση εύκολη. Η Ελένη είχε περισσότερες ευθύνες στη δουλειά και απουσίαζε συχνά, χωρίς αυτό να ενοχλεί τον Κώστα. Και οι δύο συμφωνούν ότι όλα λειτουργούσαν τέλεια. Μετά από τέσσερα χρόνια πολύ ικανοποιητικής σχέσης η Ελένη έμεινε έγκυος. «Τυχαία» ανέφεραν, αλλά δεν έπαιρναν μέτρα προφύλαξης εκείνο τον καιρό. Το γεγονός αυτό τους οδήγησε στην απόφαση να παντρευτούν, απόφαση την οποία, όπως υποστήριζαν, θα έπαιρναν ούτως ή άλλως λίγο αργότερα. Η διαδικασία του γάμου και ειδικά η γέννηση του γιου τους έφερε κοντά τον καθένα με την οικογένεια του άλλου, ενώ μέχρι τότε οι πατρικές οικογένειες δεν είχαν καμία εμπλοκή στη ζωή τους.

Ο Κώστας είναι ο πρωτότοκος από τα τρία αδέρφια, ενώ η Ελένη έχει μια μεγαλύτερη αδερφή, παντρεμένη, με δύο παιδιά. Το νεογέννητο είναι το πρώτο εγγόνι για την μητέρα του Κώστα, η οποία είναι ακαταμάχητα πιστή στην ιδέα ότι «Το παιδί του παιδιού μου είναι δύο φορές δικό μου παιδί» και αρχίζει να εμπλέκεται ενεργά σε ό,τι αφορά το μωρό. Η Ελένη σύντομα συγκρούεται με την πεθερά της σχετικά με πρακτικά θέματα που αφορούν την φροντίδα του μωρού, από την στιγμή που η εργασία της Ελένης την υποχρεώνει να μένει πολλές ώρες μακριά από το σπίτι, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να δεχτεί βοήθεια. Η δική της μητέρα, η οποία είχε ασχοληθεί ήδη με το μεγάλωμα των παιδιών της πρώτης κόρης της, δεν ήταν διατεθειμένη να βοηθήσει σε καθημερινή βάση και η πεθερά ήταν η μόνη δυνατή λύση.

Ο Κώστας δεν παίρνει φανερά θέση στις διαφωνίες ανάμεσα στη μητέρα του και την γυναίκα του, ακολουθεί την τακτική να υπερασπίζει τη μία στην άλλη, αλλά τα αποτελέσματα είναι αντίθετα από τις προθέσεις του. Το ζευγάρι δεν καταλαβαίνει πως ξαφνικά η επικοινωνία έχει γίνει τόσο δύσκολη μεταξύ τους. Ένα άλλο γεγονός έρχεται να κάνει πιο δύσκολα τα πράγματα: Η εργασιακή σύμβαση της Ελένης βρίσκεται κοντά στην λήξη της και παρόλο που ο εργοδότης είναι πολύ ευχαριστημένος μαζί της, εκείνη αντιλαμβάνεται ότι οι υποχρεώσεις θα αυξηθούν εάν υπογράψει καινούργια σύμβαση και η απουσία της από το σπίτι θα είναι μεγαλύτερη. Η Ελένη και ο Κώστας συμφωνούν να σταματήσει η Ελένη για δύο τρία χρόνια την επαγγελματική της πορεία, για να αφιερώσει χρόνο στο μωρό και να βρει ο Κώστας μία δεύτερη εργασία. Η ισορροπία ανάμεσα στο ζεύγος αλλάζει ριζικά και αναπτύσσονται σταδιακά συναισθήματα ανασφάλειας, δυσκολία στην αλληλοκατανόηση, εχθρότητα.

Από την πλευρά της Ελένης:

  • Αφότου έφυγε από το σπίτι της, ήταν οικονομικά ανεξάρτητη και δεν έδινε λογαριασμό σε κανέναν. Αισθάνεται αμήχανα με το να είναι οικονομικά εξαρτώμενη από τον άνδρα της, περιορίζει δραστικά τα προσωπικά της έξοδα, αλλά αισθάνεται καταπιεσμένη.
  • Η έντονη προσωπικότητα της και οι ικανότητές εκφράζονταν στο χώρο εργασίας. Χάνοντας αυτό το πεδίο κοινωνικών συναλλαγών, ένιωσε περιορισμένη.
  • Οι υποχρεώσεις του σπιτιού και εν μέρει η φροντίδα του μωρού ήταν μέχρι εκείνη την στιγμή ισότιμα μοιρασμένες ανάμεσα στον Κώστα και την Ελένη. Αναγκαστικά μετά την διακοπή της εργασίας της, η Ελένη ανέλαβε το σπίτι και το μωρό, ενώ οι ώρες που ο Κώστας βρίσκεται στο σπίτι περιορίστηκαν πολύ, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προσφέρει βοήθεια.
  • Η Ελένη καταφέρνει να «βγάλει» την πεθερά της από το σπίτι, επιλέγοντας να μείνει εκείνη με το μωρό, αλλά η αίσθηση που έχει πως είναι αδικημένη από τον Κώστα στη σύγκρουση με την μητέρα του παραμένει και η οικογένεια του Κώστα γίνεται σταδιακά το «κόκκινο πανί» μεταξύ τους.
  • Ένα λεπτό αίσθημα αδικίας είχε αισθανθεί και από τη δική της μητέρα, η οποία δεν της είχε δώσει την βοήθεια που προσδοκούσε.
  • Ο προσωρινός ρόλος της νοικοκυράς, δεν ικανοποιεί την Ελένη. Μέσω της δουλειάς του Κώστα η Ελένη παρακολουθεί ό,τι γίνεται στη «δική της εταιρεία». Του δίνει συμβουλές και τον κατευθύνει, γεγονός που ενοχλεί τον Κώστα.

Από την πλευρά του Κώστα:

  • Παρ’ όλη την ευτυχία του μετά τη γέννηση του μωρού, βρίσκεται ξαφνικά διχασμένος ανάμεσα στη μητέρα και τη γυναίκα του και αισθάνεται ότι είναι και με τις δύο. Ενοχλείται από την εχθρότητα μεταξύ τους, που βρίσκει πως δεν βασίζεται σε σοβαρούς λόγους.
  • Οι καινούργιες του ευθύνες ως μοναδικό οικονομικό στήριγμα της οικογένειας, από την μία πλευρά του δίνουν την ευκαιρία να δείξει τις δυνατότητες του στην ικανότατη Ελένη, από την άλλη του προκαλούν έντονο άγχος. Όταν εκφράζει την ανασφάλειά του στην Ελένη, εκείνη αντί απλώς να τον ακούει, αρχίζει να τον συμβουλεύει, γεγονός που για τον Κώστα σημαίνει ότι τον θεωρεί ανίκανο και αυτό τον εξοργίζει.

Το πέρασμα από μια θέση σχεδόν ισότητας (όπου η Ελένη είχε μάλλον το «πάνω χέρι» στη σχέση) σε μια θέση συμπληρωματικότητας, η οποία διαγράφεται στην καινούργια οργάνωση της οικογένειας (το ζεύγος και το μωρό), αποτελούσε μια διαδικασία προσαρμογής δύσκολη και για τους δύο.

Ο καθένας κερδίζει και χάνει στον καινούργιο ρόλο: Από μια συντροφική σχέση ανέμελη και ικανοποιητική βρίσκεται ξαφνικά αντιμέτωπος με τις υποχρεώσεις του ως γονιός, σύζυγος, καθώς και ενήλικας προς την οικογένεια καταγωγής. Το «σύμπτωμα» εντοπίζεται και από τους δύο στις βίαιες αντιδράσεις του Κώστα, οι οποίες είναι αποτέλεσμα του επικοινωνιακού τους αδιεξόδου, στο οποίο και οι δύο εγκλωβίζονται: Μια ασήμαντη αφορμή προκαλεί εκνευρισμό και αρκεί συχνά για να ξεσπάσει η σύγκρουση.

Η Ελένη γίνεται εύκολα επικριτική, τα επιχειρήματά της  «βομβαρδίζουν» τον Κώστα, ο οποίος αισθάνεται αδικημένος, ανασφαλής και δεν καταφέρνει να «ακουστεί». Η βία του Κώστα κάνει την Ελένη να αισθάνεται απελπισμένη και αδικημένη και μειώνει την εμπιστοσύνη της προς αυτόν. Ο φαύλος κύκλος που εγκαταστάθηκε εξαντλεί την ψυχολογική δύναμή τους και απειλεί την συντροφικότητά τους, παρ’ όλη την αγάπη και την έντονη ερωτική έλξη που αισθάνονται ακόμη μεταξύ τους.

Η ψυχοθεραπεία ζεύγους πρόσφερε τον κατάλληλο και «ουδέτερο» χώρο για να ακουστεί ο καθένας και να εκφράσει τα συναισθήματα απογοήτευσης και ψυχολογικής φόρτισης, καθώς και ελπίδες για μια πιο ικανοποιητική κοινή ζωή , αποφεύγοντας τα επικοινωνιακά βραχυκυκλώματα που τους παγίδευαν τον τελευταίο καιρό.

Σχετικά άρθρα