<p><span style="font-size: medium;"><em>Για το boro.gr γράφει ο κύριος <strong>Δημήτριος Βάσσος, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, </strong>Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών, Ογκολογική μονάδα Γ΄Πανεπιστημιακής Παθολογικής κλινικής Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»<strong>:</strong> </em></span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Καθώς οι γιορτές πλησιάζουν, η θερμοκρασία πέφτει και η τιμή του πετρελαίου ανεβαίνει, οι οικογένειες συγκεντρώνονται γύρω από το τζάκι ή ξυλόσομπες αναζητώντας λίγη ζεστασιά. Δυστυχώς όμως για μερικούς –και κυρίως αυτούς που πάσχουν από βρογχικό άσθμα και αλλεργίες– η χρήση τέτοιων συσκευών μπορεί να πυροδοτήσει πολλά προβλήματα υγείας.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Σε μια μελέτη στο πανεπιστήμιο του NewJersey των Ηνωμένων Πολιτειών διαπιστώθηκε ότι οι επισκέψεις στο τμήμα επειγόντων περιστατικών τετραπλασιάζεται με τα πρώτα κρύα εξαιτίας της αυξημένης χρήσης τζακιού. Διάφορα σωματίδια και τοξικοί παράγοντες που εκλύονται κατά την καύση του ξύλου όταν εισπνευστούν μπορεί να προκαλέσουν δύσπνοια, συριγμό ακόμα και απειλητική για τη ζωή παρόξυνση άσθματος.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Ο καπνός που εκλύεται από τα τζάκια και τις ξυλόσομπες περιέχει ένα σύνολο από μικρομοριακά σωματίδια και τοξικά αέρια που μπορεί να αποτελέσουν απειλή για τη δημόσια υγεία. Συγκεκριμένα, στον καπνό που προέρχεται από την καύση του ξύλου περιέχονται:</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>• Μικρά σωματίδια</strong>: Αυτά έχουν τόσο μικρό μέγεθος, που με κάθε εισπνοή μπορούν να φτάσουν στα πιο απομακρυσμένα σημεία του βρογχικού δένδρου, να περάσουν στη συστηματική κυκλοφορία, να επιταχύνουν τη σκλήρυνση των αρτηριών και να επηρεάσουν αρνητικά την καρδιακή λειτουργία.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>• Διοξείδιο του αζώτου (NO</strong><strong>₂</strong><strong>)</strong>: Πρόκειται για άοσμο αέριο που μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στα μάτια, τη μύτη, τον λαιμό, και να προκαλέσει δύσπνοια. Σε ασθενείς με άσθμα, η έκθεση σε χαμηλά επίπεδα διοξειδίου του αζώτου μπορεί να αυξήσει τη βρογχική υπεραντιδραστικότητα και να κάνει τα μικρά παιδιά πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις. Αντίθετα, η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλά επίπεδα ΝΟ₂ μπορεί να προκαλέσει χρόνια βρογχίτιδα.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>• Μονοξείδιο του άνθρακα (CO</strong><strong>)</strong>: Αυτό το άοσμο, άχρωμο, δηλητηριώδες αέριο καταλαμβάνει τη θέση του οξυγόνου στο μόριο της αιμοσφαιρίνης κι έτσι εμποδίζει τη μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς του σώματος. Μπορεί να προκαλέσει αρχικά πονοκέφαλο, ζάλη, διαταραχές συγκέντρωσης, και σε υψηλότερες συγκεντρώσεις ακόμα και θάνατο. Ασθενείς με χρόνια καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα μπορεί να είναι ευαίσθητοι ακόμη και σε μικρότερες συγκεντρώσεις του μονοξειδίου του άνθρακα</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>• Τοξικές ενώσεις</strong>: Σε αυτές περιλαμβάνονται η φορμαλδεΰδη, το βενζόλιο, το χλωρομεθάνιο και η αιθυλο-μεθυλο-κετόνη. Πρόκειται γενικά για άοσμες, άχρωμες και άγευστες ουσίες που μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία, με την ικανότητά τους να διεισδύουν βαθιά στους πνεύμονες.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>• Διοξείδιο του άνθρακα (CO</strong><strong>₂</strong><strong>)</strong>: Πρόκειται για το κύριο υπεύθυνο αέριο όσον αφορά το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την παγκόσμια κλιματική αλλαγή.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Τα παραπάνω μόρια είναι τόσο μικρά  που διαπερνούν τα φίλτρα της μύτης και του ανώτερου αναπνευστικού, καταλήγοντας βαθιά στους πνεύμονες. Εκεί μπορεί να μείνουν για τόσο χρονικό διάστημα, ικανό ώστε να προκαλέσουν δομικές αλλαγές στους πνεύμονες και χημικές μεταβολές στο σώμα με τη συστηματική απορρόφησή τους.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Βέβαια, η μη χρήση τζακιού ή ξυλόσομπας στο σπίτι, δεν μας προστατεύει από τις δυσμενείς επιπτώσεις του καπνού. Η καύση του ξύλου παράγει τόσο μικρά σωματίδια που μπορούν να διαπεράσουν κλειστές πόρτες και παράθυρα, αλλά και να διεισδύσουν στα γειτονικά σπίτια. Για την ακρίβεια –κατά τους χειμερινούς μήνες– ο καπνός από την καύση του ξύλου δεν ανεβαίνει στα άνωτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, αλλά παραμένει κοντά στο έδαφος και εισέρχεται σε σπίτια, σχολεία και νοσοκομεία. Μια πρόσφατη μελέτη του πανεπιστημίου της Washington στην περιοχή του Seattle και του Idaho διαπίστωσε ότι τα επίπεδα των PM10 (δηλαδή τα αιωρούμενα σωματίδια με διάμετρο μικρότερη από 10 μικρόμετρα – για τα οποία έχει θεσπιστεί ως όριο ασφαλείας τα 50 mcg/m³από την Ευρωπαϊκή Ένωση) σε σπίτια που δεν είχαν τζάκια ή ξυλόσομπες βρέθηκε να φτάνουν σ’ ένα ποσοστό 50-70% του εξωτερικού αέρα, με αποτέλεσμα κι αυτοί οι κάτοικοι να αναπνέουν αέρα με καπνό, ακόμα κι αν δεν έκαιγαν οι ίδιοι ξύλα. Επίσης, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι πιο ευάλωτοι στην αύξηση των επιπέδων των PM10 ήταν οι άνδρες και τα άτομα άνω των 65 ετών, έχοντας περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν οξύ καρδιακό επεισόδιο ή διαταραχές του καρδιακού ρυθμού. Παράλληλα, όσοι είχαν προηγουμένως νοσηλευτεί για καρδιακά προβλήματα, είχαν περισσότερες πιθανότητες να εισαχθούν ξανά στο νοσοκομείο.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>Αύξηση του κινδύνου για χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και καρκίνο του πνεύμονα</strong></span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι, όχι μόνο το κάπνισμα, άλλα και η έκθεση του αναπνευστικού σε βιομάζα και προϊόντα καύσης αυξάνουν τον κίνδυνο για χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και καρκίνο του πνεύμονα. Επιστήμονες στο Μεξικό συνέλεξαν δείγματα αίματος από 62 ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, 9 ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και 9 υγιείς ασθενείς που χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδα ελέγχου. Από τους ασθενείς με καρκίνο πνεύμονα, οι 23 ήταν καπνιστές τσιγάρου (37,1%), οι 24 είχαν εκτεθεί σε καπνό από καύση ξύλου (38,7%) και οι 15 ασθενείς δεν ανέφεραν καμία έκθεση (24,2%). Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως το 38,7% των ασθενών με καρκίνο είχαν μια συνεχή έκθεση σε καπνό από καύση ξύλου για περισσότερο από 10 χρόνια.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>Επιδραση στα παιδιά</strong></span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Ενώ για τους ενήλικες φαίνεται ότι η παρατεταμένη έκθεση σε καπνό ξύλου συνεισφέρει στην ανάπτυξη χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, διάμεσης πνευμονοπάθειας, πνευμονικής υπέρτασης και καταστέλλει τους μηχανισμούς άμυνας του αναπνευστικού, τα παιδιά δείχνουν να βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Συγκεκριμένα, μελέτες συνέκριναν παιδιά τα οποία ζούσαν σε σπίτια που χρησιμοποιούσαν για θέρμανση τζάκι ή ξυλόσομπες και παιδιά που οι οικογένειές τους χρησιμοποιούσαν άλλους τρόπους θέρμανσης. Κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τα παιδιά, που εκτίθονταν στην προσχολική ηλικία σε καπνό ξύλου, εμφάνιζαν έκπτωση των δοκιμασιών αναπνευστικής λειτουργίας, αυξημένη επίπτωση οξείας βρογχίτιδας (με μεγαλύτερη συχνότητα και διάρκεια βήχα και συριγμού), καθώς και μεγαλύτερη συχνότητα και βαρύτητα λοιμώξεων του αναπνευστικού.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><strong>Μερικές προτάσεις</strong></span></p>
<p><span style="font-size: medium;">• Μην αφήνετε άτομα με χρόνια αναπνευστικά και καρδιαγγειακά προβλήματα, όπως άσθμα, αλλεργίες, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή καρδιακή ανεπάρκεια να εκτίθενται σε τζάκι ή ξυλόσομπα για μεγάλο χρονικό διάστημα.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">• Βεβαιωθείτε πως υπάρχει επαρκής αερισμός του χώρου, ώστε να απομακρύνεται με ασφάλεια και να μην συσσωρεύεται ο παραγόμενος καπνός. Κάντε συντήρηση του τζακιού ή της ξύλοσομπας και καθαρίζετε την καμινάδα τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο ώστε να εξασφαλιστεί η ικανοποιητική απαγωγή του καπνού.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">• Μην χρησιμοποιείτε το τζάκι ή την ξυλόσομπα ως τον μοναδικό τρόπο θέρμανσης.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;">• Βεβαιωθείτε ότι το δωμάτιο αερίζεται καλά μετά τη χρήση του τζακιού και ξεσκονίζετε με προσοχή, καθώς τα μικροσκοπικά σωματίδια από την καύση του ξύλου κατακάθονται σε επιφάνειες και στο πάτωμα˙ οπότε με το περπάτημα, το κάθισμα κ.λπ. μπορούν να μετακινηθούν και να επιστρέψουν ξανά στον εισπνεόμενο αέρα.</span></p>
<p> </p>
<h3><span style="font-size: medium;">Τι πρέπει να κάνουν καρδιοπαθείς, παιδιά, άτομα με αναπνευστικά προβλήματα και άσθμα και όλοι οι άνω των 65 ετών </span></h3>
<p><span style="font-size: medium;">Με ανακοίνωση που εξέδωσε η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας του υπουργείου Υγείας δίνει ειδικές <strong>οδηγίες</strong> για προστασία των παιδιών, όλων των πολιτών άνω των 65 ετών, των καρδιοπαθών, όων έχουν αναπνευστικά προβλήματα και όσων υποφέρουν από άσθμα. <br /><br />Οπως αναφέρεται στην ανακοίνωση: «Με βάση την εξέλιξη των μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τις προβλέψεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, το Υπουργείο Υγείας συστήνει:<br /></span></p>
<p><span style="font-size: medium;">Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές του ανακουφιστικού φαρμάκου. </span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><br />Άτομα άνω των 65 ετών επίσης, θα πρέπει να περιορίσουν τη σωματική τους δραστηριότητα.</span></p>
<p><span style="font-size: medium;"><br />Η Γενική Γραματεία Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ παρακολοθούν την εξέλιξη του φαινομένου συστηματικά και θα ενημερώνει τους πολίτες».<br /><br />Επισημαίνεται ότι με βάση τις μετρήσεις, η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων τις βραδυνές ώρες του Σαββάτου έφτασε τα όρια ενεργοποίησης του κόκκινου συναγερμού. Σύμφωνα με το υπουργείο Περιβάλλοντος, στον σταθμό μέτρησης στο Μαρούσι το Σάββατο τα αιωρούμενα σωματίδια μετρήθηκαν στα 102 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Στην Αριστοτέλους τα αιωρούμενα σωματίδια έφτασαν τα 101 ανά κυβικό μέτρο αέρα, ενώ στη Λυκόβρυση μετρήθηκαν λίγο πάνω από τα 90. Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία αυτά αφορούν τις μέσες τιμές που διαμορφώθηκαν ολόκληρο το χθεσινό 24ωρο. Με απλά λόγια, το βράδυ οπότε και το πρόβλημα ήταν μεγαλύτερο οι τιμές των μικροσωματιδίων εκτιμάται ότι ήταν πολύ μεγαλύτερες από τον καταγεγραμμένο μέσο όρο.<br /><br />Σύμφωνα με τα όρια που έχουν τεθεί, ο πρώτος συναγερμός ενεργοποιείται όταν οι τιμές των αιωρούμενων σωματιδίων ξεπεράσουν τα 100 μικρογραμμάρια και ο κόκκινος συναγερμός «χτυπά» όταν τα μικροσωματίδια υπερβούν τα 150 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.<br /></span></p>