Γνωρίζεις τι ψάχνει όλη τη μέρα στο facebook ο παιδί σου;

<h2 style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή αλλιώς ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι διαδικτυακές κοινότητες που επιτρέπουν σε άτομα με παρόμοια ενδιαφέροντα να αλληλεπιδρούν σε απευθείας σύνδεση μέσω υπολογιστή. Τα δίκτυα αυτά προσφέρουν ελκυστικά χαρακτηριστικά, όπως η δημοσίευση πληροφοριών και φωτογραφιών στα προφίλ των χρηστών, η ανταλλαγή μηνυμάτων και η δημοσίευση άλλων δικτυακών συνδέσμων. Όπως αναφέρει η αρχική σελίδα της Ελληνικής έκδοσης του Facebook «Χάρη στο Facebook, συνδέεστε με τους κοντινούς σας ανθρώπους και μοιράζεστε πράγματα μαζί τους». Η χρήση των κοινωνικών δικτύων έχει διεισδύσει στο κοινωνικό προσκήνιο και έχει αναδιοργανώσει και επανα-προσδιορίσει τις κοινωνικές πρακτικές- τον τρόπο επικοινωνίας της νεολαίας, καθώς και τη δημιουργία σχέσεων.</span></h2>
<p><span style="font-size: small;"><strong>Γράφει η Άρτεμις Τσίτσικα, </strong><strong><em>Επικ. Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής και </em></strong><strong><em>Επιστημονική Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ),  στη </em></strong><strong><em>Β΄ Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών του </em></strong><strong><em>Νοσοκομείου Παίδων “Π. &amp; Α. Κυριακού”. </em></strong></span></p>
<p><span style="font-size: small;"><br /><a class="no-eff img-link lightbox" href="/uploads/2013/02/tsitsika2.jpg"><img class="alignnone size-thumbnail wp-image-17841" title="tsitsika" src="/uploads/2013/02/tsitsika2-150×150.jpg" alt="" width="150" height="150" /></a><br /></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>α. Εισαγωγή στα Κοινωνικά Δίκτυα</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">Τα πρώτα άξια λόγου κοινωνικά δίκτυα, που εισήγαγαν προφίλ χρηστών και διαχείριση φίλων, ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Λίγοι είχαν φανταστεί ότι μέσα σε 15 χρόνια η κοινωνική δικτύωση θα προσέλκυε ένα δισεκατομμύριο χρήστες και θα γινόταν καθημερινή κοινωνική πρακτική και αναπόσπαστο μέρος της νεανικής κουλτούρας.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>Έφηβοι και νεαροί ενήλικες: η μερίδα του λέοντος στην κοινωνική δικτύωση</em></strong>.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">   Οι έφηβοι είναι η ηλικιακή ομάδα που έχει ενστερνιστεί πλήρως την χρήση των κοινωνικών δικτύων. Στοιχεία της EUKidsOnline το 2010 αποκάλυψαν ότι στην Ευρώπη το 59% των παιδιών 9-16 ετών έχουν το δικό τους προφίλ σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Στην Ελλάδα, στοιχεία της ίδιας έρευνας δείχνουν ότι το 54% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, δηλώνουν ότι έχουν προφίλ κοινωνικής δικτύωσης.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>Facebook</em></strong><strong><em>: ο πρωταγωνιστής</em></strong>.</span></p>
<ul style="text-align: justify;">
<li><span style="font-size: small;">Το μεγαλύτερο κοινωνικό δίκτυο με 750 εκ. ενεργούς χρήστες (Ιούνιος 2011)</span></li>
<li><span style="font-size: small;">Στην ηλικιακή ομάδα 9-16 ετών το Facebook κατατάσσεται πρώτο σε προτιμήσεις σε 17 από τις 25 Ευρωπαϊκές χώρες που αξιολόγησε η έρευναEUKIDSOnline.  </span></li>
<li><span style="font-size: small;">Στοιχεία του 2010 από την ίδια έρευνα (EU KIDS Online) δείχνoυν ότι στην Ελλάδα το Facebook αποτελεί την πλατφόρμα επιλογής για το 51% των παιδιών 9-16 ετών που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, και για το 93% των χρηστών κοινωνικών δικτύων. <em> </em></span></li>
</ul>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>Ηλικιακοί περιορισμοί χρήσης</em></strong>.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">   Η προσοχή της κοινής γνώμης έχει επικεντρωθεί στην προ-εφηβική χρήση των κοινωνικών δικτύων, και στους περιορισμούς ηλικίας για την εγγραφή σε αυτά. Κάποιες ιστοσελίδες απαγορεύουν τη χρήση σε παιδιά κάτω των 13 (Facebook, Ηι5) ενώ άλλες επιβάλουν την γονική συναίνεση (Hyves- για παιδιά κάτω των 16) ή εφαρμόζουν και μηχανισμούς προστασίας σε χρήστες κάτω των 18. Φαίνεται ότι οι εν λόγω όροι συχνά παραβιάζονται αφού το ένα τέταρτο των παιδιών σε προ-εφηβική ηλικία 9-11 ετών στην Ευρώπη έχουν δικό τους προφίλ κοινωνικής δικτύωσης. Στην Ελλάδα το ένα τρίτο των παιδιών 9-12 ετών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο έχουν προφίλ στο Facebook και δηλώνοντας ψευδώς μεγαλύτερη ηλικία.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>β. Λειτουργίες των Κοινωνικών </strong><strong>Δικτύων και σχετικοί κίνδυνοι και ευκαιρίες</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">     Η δημοτικότητα της κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με την πολλαπλότητα των <em>λειτουργιών</em> που προσφέρονται, αλλά και με τις συνακόλουθες<em>διαδικτυακές ευκαιρίες</em> που παρέχονται. Οι βασικές λειτουργίες στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι η <strong><em>δημιουργία και επεξεργασία του προφίλ</em></strong>, το <strong><em>friending</em>- </strong>δηλαδή η οργάνωση και διαχείριση των «φίλων»- και ο <strong><em>σχολιασμός</em></strong>-<strong><em>επικοινωνία</em></strong>.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">     Οι <strong><em>ρυθμίσεις ιδιωτικότητας</em></strong> του «ψηφιακού προφίλ» των εφήβων είναι ένα θέμα που συζητείται ευρέως και μια υπόθεση που ανησυχεί το κοινό. Στην Ευρώπη το 43% των παιδιών δηλώνει ότι διατηρεί το προφίλ του «ιδιωτικό» ή κλειστό (μόνο οι φίλοι μπορούν να δουν) και 28% δηλώνει ότι το προφίλ τους είναι εν μέρει ιδιωτικό (οι φίλοι των φίλων μπορούν να το δουν). Στην Ελλάδα 37% των παιδιών 9-16 ετών που έχουν προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο, το έχουν ρυθμίσει ως «δημόσιο» και το 12% εμφανίζουν την διεύθυνση του σπιτιού τους ή το τηλέφωνο τους στο προφίλ τους. Από πρόσφατη έρευνα φαίνεται ότι οι έφηβοι έχουν συνειδητοποιήσει τους κινδύνους που προκύπτουν από αλόγιστη αυτο-παρουσίαση και έχουν γίνει πιο διακριτικοί στα στοιχεία που διαδικτυακά μοιράζονται δημοσίως.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>   Αλόγιστο </em></strong><strong><em>friending</em></strong><strong><em> (μεγάλος αριθμός φίλων) και κίνδυνοι</em></strong><em>.</em> Είναι γενική πεποίθηση ανάμεσα στους νέους ότι ο μεγάλος αριθμός «φίλων» σε ένα προφίλ δείχνει κοινωνική ελκυστικότητα και συνεπώς, είναι ένα δελεαστικό χαρακτηριστικό του προφίλ. Η πεποίθηση αυτή δοκιμάστηκε σε εμπειρική μελέτη και αποκαλύφθηκε ότι η σχέση μεταξύ του αριθμού των «φίλων» ενός προφίλ και του πώς αντιλαμβάνονται οι παρατηρητές του προφίλ την κοινωνική ελκυστικότητά του είναι καμπυλόγραμμη (ανεστραμμένο U-σχήμα). Ο πολύ χαμηλός (&lt;100) και ο πολύ μεγάλος αριθμό φίλων (&gt; 300) σχετίστηκαν με χαμηλή κοινωνική ελκυστικότητα. Βέλτιστη κοινωνική ελκυστικότητα έδειξαν να έχουν τα προφίλ που εμφανίζουν περίπου 300 φίλους. Η Ελλάδα κατέλαβε μία από τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη όσο αφορά τον αριθμό «φίλων» ανά χρήστη. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι 20% των Ελλήνων 9-16 ετών δήλωσε ότι έχει περισσότερους από 300 «φίλους», και άλλο 18% δήλωσε 100-300 «φίλους».</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>   Σχολιασμός</em></strong> και η <strong><em>επικοινωνία.</em></strong> Ο βασικός λόγος που οι έφηβοι κάνουν χρήση των κοινωνικών δικτύων είναι για να μένουν συνδεδεμένοι με τους φίλους τους<em>.</em>Το 83% των εφήβων χρηστών έχουν προσθέσει σχόλια σε φωτογραφίες που ανήρτησαν οι φίλοι τους, ενώ 77% έχουν αναρτήσει δημόσια μηνύματα σε σελίδες φίλων και περίπου οι μισοί στέλνουν μηνύματα ή συνομιλούν (chat) μέσα από αυτές τις ιστοσελίδες. Ενώ το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο είναι ο πιο συνήθης τρόπος διαδικτυακής επικοινωνίας για ενηλίκους, τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν πλέον το βασικό εργαλείο διαδικτυακής επικοινωνίας για τους εφήβους.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>γ. Εφηβική Ανάπτυξη στο πλαίσιο των Κοινωνικών Δικτύων και Επιπτώσεις</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>   Κοινωνική δικτύωση: νέο πλαίσιο για την εφηβική ανάπτυξη. </em></strong>Πολλές από τις συμπεριφορές των σημερινών εφήβων είναι παρόμοιες με εκείνες των προηγούμενων γενεών. Η γλώσσα και οι κοινωνικές πρακτικές μπορεί να έχουν αλλάξει αλλά η βασική ανάγκη του «ανήκειν» και της επικοινωνίας με τους συνομήλικους μένει απαράλλακτη. Η νεολαία πάντα είχε την ανάγκη να συναθροίζεται, να δημιουργεί παρέες και «κλίκες». Αυτό που γινόταν στο παρελθόν στη γειτονιά ή αργότερα στο εμπορικό κέντρο, τώρα γίνεται στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Τα κοινωνικά δίκτυα συχνά συγκρίνονται με τα «στέκια» των προηγούμενων γενεών. Το διαδίκτυο έχει επανακαθορίσει <em>τους τρόπους και τα μέσα </em>που εκφράζουν τις αναπτυξιακές ανησυχίες τους οι έφηβοι. Για τη γενιά του διαδικτύου η αποδοχή από τους συνομήλικους, η αυτό-αξιολόγηση του εαυτού και η διαπραγμάτευση της ταυτότητας εκφράζονται σ’ ένα νέο κοινωνικό περιβάλλον – τα κοινωνικά δίκτυα. Τα κοινωνικά δίκτυα έγιναν η νέα πραγματικότητα κοινωνικής αλληλεπίδρασης και το νέο <strong>πλαίσιο για την εφηβική ανάπτυξη.</strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong>         </strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>Έλξη στα κοινωνικά δίκτυα και κάλυψη προσωπικών αναγκών</em></strong></span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">   Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα μέσα επικοινωνίας βάσει των προσωπικών τους αναγκών και των κινήτρων από όπου αυτά πηγάζουν. Η κοινωνική αλληλεπίδραση έχει αναγνωριστεί ως πρωταρχικό κίνητρο για την υιοθέτηση των κοινωνικών δικτύων.Ένα άλλο ελκυστικό για τους εφήβους χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικτύων, είναι η δημιουργία προσωπικού προφίλ . Αυτή η αγαπημένη για τους εφήβους δραστηριότητα πιθανόν σχετίζεται και ενισχύεται από την εφηβική ανάγκη<em> διερεύνησης της προσωπικής ταυτότητας</em>. Με την ψηφιακή τους αυτό-παρουσίαση οι έφηβοι βρίσκουν μέσο να πειραματιστούν και να εκφράσουν διάφορες πτυχές της ταυτότητάς τους. Στα κοινωνικά δίκτυα αυτό γίνεται με τρόπο ευέλικτο και τροποποιήσιμο-βάσει ανατροφοδότησης των «φίλων». Η απουσία εξουσίας και η έλλειψη γονικού ελέγχου αποτελεί ένα άλλο πολύ ελκυστικό για τους εφήβους χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικτύων, και μια ευκαιρία να εξασκηθούν και να εκπληρώσουν την <em>ανάγκη για ανεξαρτησία.</em>   Για τους εφήβους, τα κοινωνικά δίκτυα αντιπροσωπεύουν τον δικό τους χώρο -ορατό στους συνομήλικους τους και μακριά από την επιτήρηση ενήλικων.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><strong><em>   Οι επιπτώσεις της κοινωνικής δικτύωσης<span class="3Char"> στην ζωή των εφήβων</span></em></strong><span class="3Char"><em>;</em></span><span class="3Char">Οι επιπτώσεις της χρήσης του διαδικτύου, και ιδιαίτερα των κοινωνικών δικτύων, στις κοινωνικές σχέσεις, εξακολουθεί να είναι θέμα διαμάχης. </span>Μια επιφανής υπόθεση- που αναφέρεται <strong><em>ως η υπόθεση της μετατόπισης</em></strong><em>,-</em>υποστηρίζει ότι ο χρόνος που διατίθεται (ή δαπανάται) στην κοινωνική δικτύωση αποσπάται από την δια ζώσης επικοινωνία (με φίλους και οικογένεια).</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">   Η αντίθετη, και περισσότερο θετική άποψη -η <strong><em>υπόθεση της διέγερσης</em></strong><em>-   </em>υποστηρίζει ότι οι διαδικτυακές επικοινωνίες χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση των υφιστάμενων φιλικών σχέσεων, ενισχύοντας έτσι την κοινωνική προσαρμογή. Στη βιβλιογραφία, αναφέρεται ότι η χρήση των κοινωνικών δικτύων διευκολύνει τη σύνδεση με παλιούς φίλους και τη δημιουργία νέων, και ότι με την χρήση κοινωνικών δικτύων ο χρόνος με τους φίλους (offline) αλλά και η ποιότητα των σχέσεων ενισχύεται. Επίσης έχει προταθεί ότι η θετική ανατροφοδότηση από άλλους χρήστες ενισχύει την αυτοεκτίμηση των εφήβων ενώ η αρνητική αντίδραση την μειώνει.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">   Φαίνεται ότι η σχέση μεταξύ της κοινωνικής δικτύωσης και της κοινωνικής προσαρμογής δεν είναι γραμμική αλλά πιθανόν δια-μεσολαβούμενη από προσωπικά χαρακτηριστικά ή δεξιότητες. Ευρήματα υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχει σύνδεση μεταξύ των ωφελειών από τη συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένους τύπους προσωπικότητας. Η θέση αυτή αναφέρεται και <strong><em>ως υπόθεση της κοινωνικής ανταπόδοσης</em></strong> – και αποτελεί επέκταση της υπόθεσης διέγερσης. Η εξωστρέφεια συνδέθηκε με μεγαλύτερα ψηφιακά δίκτυα, υποδηλώνοντας ότι οι φίλοι στα δίκτυα είναι κατά κανόνα φίλοι που γνωρίστηκαν εκτός δικτύου. Επίσης, στη βιβλιογραφία πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι η εξωστρέφεια είναι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που καθορίζει τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους νεαρούς ενήλικες. Παρομοίως, προτείνεται ότι η χρήση του διαδικτύου είναι συνδεδεμένη με καλύτερα αποτελέσματα για εξωστρεφή άτομα παρά για εσωστρεφή, και ειδικά για τους εξωστρεφείς εφήβους βρήκαν ότι η συχνή χρήση του διαδικτύου συνδέονταν με αυξημένη οικογενειακή επικοινωνία και κοινωνική στήριξη.</span></p>
<p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;">       Στόχος της Πολιτείας θα πρέπει να είναι η ενημέρωση των νέων για τον σωστό τρόπο χρήσης των κοινωνικών δικτύων- με ασφάλεια και με σεβασμό στους κανόνες. Η γονική διαμεσολάβηση είναι σημαντική και πρέπει να οριοθετεί την ασφαλή χρήση- με τρόπο κατάλληλο για κάθε αναπτυξιακή φάση. Τέλος, η εκπαίδευση στα διαδικτυακά μέσα επικοινωνίας θα μπορούσε να είναι μέρος των σχολικών προγραμμάτων και πιθανόν και εκπαιδευτικό εργαλείο στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση.</span></p>
<div><span><br /></span></div>

Σχετικά άρθρα