Πνευμονία. Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για να την κρατήσετε μακριά

20/02/2014
Ομάδα Σύνταξης

<h2 align="center"> </h2>
<h2 align="center"> </h2>
 H πνευμονία είναι μια φλεγμονώδης λοίμωξη των πνευμόνων που μπορεί να προκληθεί από βακτήρια, ιούς, μύκητες και άλλους μικροοργανισμούς. Σαν αποτέλεσμα της φλεγμονής οι κυψελίδες των πνευμόνων γεμίζουν από φλεγμονώδες περιεχόμενο με αποτέλεσμα να χάνεται εν μέρει ή εν όλω η λειτουργική αποστολή των κυψελίδων που είναι η αποβολή του διοξειδίου το άνθρακα και η πρόσληψη οξυγόνου.
<h2 align="center"> </h2>
<h2 align="center">ΓΡΑΦΕΙ ο κ. Αναστάσιος Ν. Σπαντιδέας MD, PhD, FCCP</h2>
 Παθολόγος- Κλινικός φαρμακολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
 
Η πνευμονία είναι μια αρκετά συνηθισμένη πάθηση που προσβάλλει αρκετά εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο. Όπως ήδη ελέχθει η πνευμονία μπορεί να προκληθεί από βακτήρια, ιούς, μύκητες και σπανιότερα από άλλους μικροοργανισμούς όπως π.χ το μηκοβακτηρίδιο της φυματίωσης η λεγιονέλλα κ.ά.
Η πνευμονία που προκαλείται από βακτήρια (βακτηριακή πνευμονία) είναι πιο σοβαρή τόσο σε συμπτωματολογία όσο και σε πρόγνωση απο την πνευμονία που προκαλείται από ιούς (ιογενής πνευμονία). Το πιο κοινό παθογόνο που προκαλεί πνευμονία στους ενήλικες είναι ο Στρεπτόκοκκος της πνευμονίας (πνευμονιόκοκκος) και σπανιότερα η Κλεμπσιέλα της πνευμονίας, ο Αιμόφιλος της γρίπης ο Χρυσίζων σταφυλόκοκκος η Μοραξέλα η καταρροϊκή, ο πυογόνος Στρεπτόκοκκος και ο μηνιγγιτιδόκοκκος. 
Μια κατηγορία βακτηρίων όπως η Λεγιονέλλα, το Μυκόπλασμα της πνευμονίας και η Χλαμυδόφιλα της πνευμονίας προκαλούν ένα ιδιαίτερο τύπο πνευμονίας που καλείται άτυπη πνευμονία. Η άτυπη πνευμονία χαρακτηρίζεται από έντονα συμπτώματα και ακτινολογικά ευρήματα, ενώ τα ακροαστικά ευρήματα ελλείπουν ή είναι πολύ φτωχά.
Η ιογενής πνευμονία μπορεί να προκληθεί από διάφορα είδη ιών όπως αυτός της Γρίπης και ο Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός. 
Σε άτομα με ιδαίτερα εξασθενημένο το ανοσοποιητικό τους σύστημα (όπως π.χ ασθενείς με AIDS ) μπορεί να αναπτυχθούν ιδιαίτερα σοβαρές πνευμονίες από σπανιότερα μικρόβια όπως η Πνευμοκύστης καρίνι, το μυκοβακτηρίδιο της φυματιώσεως κ.ά.
 
Πως μεταδίδεται
Ο συνηθέστερος τρόπος νόσησης από πνευμονία είναι η μόλυνση του ατόμου με μολυσματικό υλικό που εισπνέεται κατ΄ευθείαν στους πνεύμονες μέσω της αναπνοής.
 Βακτήρια και ιοί που ζουν στη μύτη, στους παραρρίνιους κόλπους ή στο στόμα, μπορεί επίσης να εξαπλωθούν στους πνεύμονες και να προκαλέσουν πνευμονία.
Η εισρόφηση τροφής, υγρών, εμέτου ή εκκρίσεων του στόματος στους πνεύμονες (πνευμονία από εισρόφηση) είναι ένας άλλος τρόπος απόκτησης πνευμονίας.
Σπανιότερος τρόπος νόσησης από πνευμονία είναι η αιματογενής μεταφορά μικροβίων (μικροβιαιμία/σηψαιμία) από άλλα σημεία του σώματος.
 
Προδιαθεσικοί παράγοντες νόσησης από πνευμονία
<div>*Παράγοντες κινδύνου δηλαδή παθήσεις ή καταστάσεις που προδιαθέτουν στη νόσηση από πνευμονία είναι :</div>
*Πρόσφατη ή υποτροπιάζουσα ιογενής λοίμωξη του αναπνευστικού (κοινό κρυολόγημα, λαρυγγίτιδα, γρίπη)
*Χρόνιες πνευμονοπάθειες όπως η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), το άσθμα, οι βρογχιεκτασίες, η κυστική ίνωση
*Το κάπνισμα
*Χρόνιες αδυναμικές καταστάσεις από χρόνια νοσήματα που εξασθενούν τον οργανισμό και επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και γενικά την άμυνα του οργανισμού 
*Μετεγχειρητικές καταστάσεις ή νοσήματα που οδηγούν σε παρατεταμένη νοσηλεία
*Πρόσφατο χειρουργείο ή τραύμα
*Δυσκολίες στην κατάποση συνεπεία νευρολογικών ή μυικών παθήσεων όπως τα εγκεφαλικά, η άνοια, η νόσος Parkinson, εγκεφαλική παράλυση,διάφορες μυοπάθειες που προσβάλουν τους μυς του φάρυγγα
*Ανοσολογικά προβλήματα όπως π.χ ασθενείς με AIDS ή άτομα με κακοήθειες που βρίσκονται υπό χημειθεραπεία ή ακτινοθεραπεία
*Διαταραχές της συνείδησης (απώλεια εγκεφαλικής λειτουργίας λόγω άνοιας, εγκεφαλικού επεισοδίου ή άλλων νευρολογικών παθήσεων, μέθης λόγω κατανάλωσης αλκοόλ)
*Άλλες σοβαρές νόσοι, όπως καρδιοπάθεια, κίρρωση ήπατος ή σακχαρώδη διαβήτη
 
 Συμπτώματα
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της πνευμονίας είναι:
<div>*Ο βήχας ο οποίος στην αρχή μπορεί να είναι ξηρός και στη συνέχεια να συνοδεύεται από αποβολή παχύρευστων πρασινικίτρινων, φαιοκίτρινων ή και αιματηρών φλεμάτων</div>
*Πυρετός, που μπορεί να είναι ήπιος ή υψηλός
*Ρίγη τα οποία συνήθως ακολουθούνται από άνοδο της θερμοκρασίας
*Εντονη εφίδρωση που συχνά συνοδεύεται από κολλώδες δέρμα
*Πόνος στο στήθος, οξύς και διαξιφιστικός που επιδεινώνεται με τη αναπνοή και πολλές φορές κόβει την αναπνοή
*Δύσπνοια ή ταχύπνοια η οποία μπορεί να συνοδεύεται και από κυάνωση (μελάνιασμα του δέρματος). Η δύσπνοια αρχικά μπορεί να είναι ήπια και να εκδηλώνεται κατά το βάδισμα ή κάποια δραστηριότητα αλλά στη συνέχεια μπορεί να εμφανίζεται και κατά την ηρεμία και να απαιτεί χορήγηση οξυγόνου
*Αίσθημα ανορεξίας, γενικής αδυναμίας και κακουχίας
*Πονοκέφαλος ή και μυαλγίες με αρθραλγίες
*Σύγχυση, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους
Διάγνωση 
Η διάγνωση της πνευμονίας μπορεί να γίνει από τη συμπτωματολογία της νόσου και από την απλή ιατρική εξέταση που βασίζεται στην επίκρουση και στην ακρόαση των πνευμόνων από το γιατρό.
Στις άτυπες πνευμονίες μπορεί τα συμπτώματα να είναι έντονα και η εξέταση των πνευμόνων να δίνει πολύ φτωχά και μη διαγνωστικά ευρήματα.
Η ακτινογραφία θώρακος είναι η βασική εξέταση που βάζει τελικά τη διάγνωση της πνευμονίας και η οποία μας δείχνει την εντόπιση και την έκταση της βλάβης στον πνεύμονα. Σπανιότερα θα χρειασθεί να αξονική τομογραφία θώρακος.
Η μέτρηση των αερίων του αίματος μας δείχνει αν έχει επηρεασθεί και πόσο η λειτουργική ικανότητα των πνευμόνων για την ανταλλαγή των αερίων (αποβολή διοξειδίου του άνθρακα και πρόσληψη του οξυγόνου).
Από τη γενικές εξετάσεις του αίματος (γενική αίματος, ΤΚΕ, CRP) μπορούμε να πάρουμε χρήσιμες πληροφορίες ακόμα και για το είδος του μικροβίου που έχει προσβάλλει τον πνεύμονα.
Τέλος η εξέταση των πτυέλων και του πλευριτικού υγρού, που συχνά συνοδεύει τις πνευμονίες, μπορεί μετά από ειδική μικροβιολογική χρώση (χρώση κατά Gram) ή και καλλιέργεια να μας αποκαλύψει με ακρίβεια το μικρόβιο που είναι υπεύθυνο για την πρόκληση της πνευμονίας
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της πνευμονίας ανάλογα με τη βαρύτητά της αλλά και την πιθανότητα εμφάνισης κάποιας επιπλοκής μπορεί να γίνει στο σπίτι ή στο νοσοκομείο.
Είναι περισσότερο πιθανό ο ασθενής να εισαχθεί στο νοσοκομείο εάν υπάρχει και κάποιο άλλο σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, εάν η γενική κατάσταση του είναι από την αρχή βαρειά, εάν είναι ηλικιωμένος ή πολύ μικρό παιδί και αν παρά την αρχική αντιμετώπιση στο σπίτι η κατάστασή δεν βελτιώθηκε.
Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας αρκετά και λίαν αποτελεσματικά αντιβιοτικά που καλύπτουν σχεδόν το σύνολο των μικροβίων που ενέχονται στην πρόκληση της πνευμονίας. Τα αντιβιοτικά χορηγούνται για την αντιμετώπιση της βακτηριακής πνευμονίας και δεν είναι αποτελεσματικά στις περιπτώσεις που το αίτιο είναι ιός (ιογενής πνευμονία). 
΄Αλλα βοηθητικά φάρμακα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων όπως αντιπυρετικά, αποχρεμπτικά, παυσίπονα μπορεί να χρειασθεί να χρησιμοποιηθούν για την ανακούφιση του ασθενούς.
Η ανάπαυση, η καλή διατροφή και η άφθονη λήψη υγρών βοηθούν στην ταχύτερη ανάρωση του ασθενούς
Πρόγνωση της πνευμονίας
Η πρόγνωση της πνευμονίας είναι καλή μια και οι περισσότεροι ασθενείς, με τα σύγχρονα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας, θα βελτιωθούν μέσα σε 2 εβδομάδες. Οι ηλικιωμένοι και οι εξασθενημένοι ασθενείς μπορεί να χρειάζονται θεραπεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η πρόγνωση της νοσοκομειακής πνευμονίας και ιδιαίτερα της πνευμονίας που αποκτάται σε μονάδες εντατικής θεραπείας είναι πολύ βαρύτερη και η θνησιμότητά της πολύ μεγάλη. Την ίδια βαρειά πρόγνωση έχει και η πνευμονία σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα.
Πιθανές Επιπλοκές
Όχι σπάνια μια πνευμονία μπορεί να συνοδευθεί από διάφορες επιπλοκές. Άτομα που βρίσκοντα σε μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης κάποιας επιπλοκής είναι:
*Οι ηλικιωμένοι και τα πολύ μικρά παιδιά
*Τα άτομα με ανοσοκαταστολή ή ασθενείς των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί καλά
*Τα άτομα με άλλα, σοβαρά ιατρικά προβλήματα, όπως διαβήτη ή κίρρωση του ήπατος, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
*Τα άτομα που δεν αντιμετωπίσθηκαν έγκαιρα και αποτελεματικά
 
Οι συχνότερες επιπλοκές της πνευμονίας είναι:
*Αναπνευστική ανεπάρκεια, που απαιτεί μηχανική αναπνευστική υποστήριξη ή αναπνευστήρα.
*Το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS),το οποίο αποτελεί μια σοβαρή μορφή οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας.
*Το απόστημα του πνεύμονος ή το εμπύημα. Είναι σπάνιες, αλλά σοβαρές, επιπλοκές της πνευμονίας. Συμβαίνουν όταν δημιουργούνται θύλακοι πύου μέσα στον πνεύμονα ή στην πλευριτική κοιλότητα. Χειρουργική παροχεύτευση μπορεί να απαιτηθεί για την αντιμετώπιση των ανωτέρω καταστάσεων.
*Σηψαιμία από την είσοδο των μικροβίων στο αίμα που οδηγεί σε βαρειά κλινική εικόνα και που μπορεί να εξελιχθεί σε πολυ-οργανική ανεπάρκεια
Πρόληψη πνευμονίας
Πέρα από τα κλασικά ατομικά μέτρα υγιεινής (συχνό πλύσιμο των χεριών, καλός αερισμός των δωματίων του σπιτιού και των χώρων εργασίας) της αποφυγής του καπνίσματος, της διατήρησης του οργανισμού μας σε καλή φόρμα με την κατάλληλη διατροφή, τον καλό ύπνο, την ευεργετική σωματική άσκηση σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας μια σειρά δραστικών εμβολίων που μπορούν ενεργά να μας προστατεύσουν έναντι του κινδύνου από συγκεκριμένα μικρόβια.
Τέτοια εμβόλια είναι :
*Το εμβόλιο της γρίπης προλαμβάνει την πνευμονία αλλά και τις άλλες επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει ο ιός της γρίπης. Το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο στην αρχή του χειμώνα.
*Το εμβόλιο κατά του πνευμονιοκόκκου (πνευμονοκοκκικό εμβόλιο)μειώνει τις πιθανότητες να πάθετε πνευμονία από τον πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumonia) που αποτελεί και το πιο συχνό αίτιο της πνευμονίας της κοινότητας. Το πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο γίνεται κάθε 5 χρόνια.
*Το εμβόλιο κατά του Αιμοφίλου της γρίπης (Haemophilus influenzae type b). Είναι διαφορετικό από το εμβόλιο της γρίπης και χορηγείται κυρίως στα παιδιά για την πρόληψη όχι μόνο της πνευμονίας αλλά και της μηνιγγίτιδας από το συγκεκριμένο μικρόβιο.
* Σε παιδιά κάτω των 2 ετών αν χρειασθεί υπάρχει φάρμακο (παλιβιζουμάμπη)που χορηγείται σε ειδικές περιπτώσεις για την πρόληψη της πνευμονίας που προκαλείται από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό.