Οι επιστήμονες έχουν πλέον ξεκάθαρες αποδείξεις οτι ο διαβήτης δεν επηρεάζει μόνο την καρδιά ή τα νεφρά, αλλά και τον εγκέφαλο.

Σύμφωνα με έρευνες, τα άτομα με διαβήτη έχουν περίπου 60% μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια, ενώ οι συχνές υπογλυκαιμίες επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία.

Μια «τρίτη μορφή διαβήτη» στον εγκέφαλο

Η αντίσταση στην ινσουλίνη, κεντρικός μηχανισμός του διαβήτη τύπου 2, φαίνεται να αγγίζει και τα εγκεφαλικά κύτταρα. Στη νόσο Αλτσχάιμερ, η δυσκολία αξιοποίησης της γλυκόζης οδηγεί σε σταδιακή εξασθένηση της μνήμης. Για τον λογο αυτό, αρκετοί ερευνητές μιλούν πλέον για μια ανεπίσημη «τρίτη μορφή διαβήτη», τον αποκαλούμενο type 3 diabetes.

Όταν η άνοια επηρεάζει τον μεταβολισμό

Η σχέση όμως δεν είναι μονόδρομη. Ασθενείς με Αλτσχάιμερ παρουσιάζουν συχνά αυξημένα επίπεδα γλυκόζης, ακόμα και χωρίς διαβήτη. Μελέτες σε ζώα δείχνουν ότι οι νευροεκφυλιστικές αλλαγές μπορούν να διαταράξουν τον μεταβολισμό, οδηγώντας σε καταστάσεις που θυμίζουν προδιαβήτη.

Αγγεία, φλεγμονή και εγκεφαλικές βλάβες

Ο διαβήτης προκαλεί βλάβες στα αγγεία σε όλο το σώμα, από την καρδιά μέχρι τα μάτια και τα νεφρά. Στον εγκέφαλο, οι διακυμάνσεις του σακχάρου τραυματίζουν τα αγγεία, μειώνουν την αιμάτωση και αφήνουν το φράγμα του εγκεφάλου εκτεθειμένο σε βλαβερές ουσίες. Το αποτέλεσμα είναι φλεγμονή και μειωμένη οξυγόνωση, δύο κρίσιμοι παράγοντες που επιταχύνουν την άνοια.

Από τον διαβήτη στην άνοια: Τα φάρμακα που δείχνουν τον δρόμο

Η ιστορία των θεραπειών φανερώνει πόσο στενά συνδέονται οι δυο παθήσεις:

• Η μεμαντίνη, που χορηγείται στην άνοια, ξεκίνησε ως πειραματικό φάρμακο για τον διαβήτη.
• Η μετφορμίνη, βασικό σκεύασμα για τον διαβήτη, φαίνεται να προστατεύει και τον εγκέφαλο, μειώνοντας τον κίνδυνο άνοιας.
• Οι νέες θεραπείες με αγωνιστές GLP-1 (Ozempic, Wegovy, semaglutide) δείχνουν ακόμη πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ασθενείς με αρχικά στάδια Αλτσχάιμερ.
• Τα ρινικά σπρέι ινσουλίνης δοκιμάζονται για να βελτιώσουν τη μνήμη, αν και χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για την ασφάλεια.
• Οι αναστολείς SGLT2 φαίνεται πως μειώνουν τη φλεγμονή και ενισχύουν την προστασία των εγκεφαλικών αγγείων.

Μια απροσδόκητη ασπίδα για τον εγκέφαλο

Η έρευνα για τον διαβήτη έχει αποδώσει δεκάδες φάρμακα και συνδυασμούς θεραπειών. Το παράδοξο είναι οτι αυτή η επιστημονική πρόοδος ίσως χαρίσει στους ασθενείς – και όχι μόνο – μια ισχυρή ασπίδα για τον εγκέφαλο, βοηθώντας στη διατήρηση της μνήμης και καλύτερη ποιότητα ζωής με την πάροδο των χρόνων.